Rektorzy wraz ze studentami powinni decydować o podziale dotacji na stypendia. Należy znieść sztuczny ustawowy limit. Trzeba też zwiększyć próg dochodu uprawniającego do świadczeń socjalnych. Dzięki tym zmianom więcej osób podejmowałoby studia – przekonuje Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP).

Nie więcej niż 60 proc. na stypendia socjalne

Dziś uczelnie, ustalając wysokość stypendium rektora oraz zapomogi, są zobowiązane do zabezpieczenia puli na wypłatę stypendium socjalnego dla wszystkich studentów, którzy mieszczą się w kryterium dochodowym. Jednocześnie na świadczenia dla najzdolniejszych nie mogą przekazać więcej niż 60 proc. ogólnej puli środków przeznaczonych na wypłatę stypendium rektora, stypendium socjalnego oraz zapomogi. Tak wynika z ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1571 ze zm.; dalej ustawa).

– W konsekwencji wysokość stypendium rektora jest ustalana w sposób sztuczny – w zaniżonej wysokości. Wybitni studenci otrzymują zaniżone świadczenia, a jednocześnie pula środków przyznawanych łącznie na stypendia nie jest w całości wypłacana – wskazuje prof. Bogumiła Kaniewska, przewodnicząca KRASP w podjętym stanowisku.

Jak wyjaśnia, uczelnie bowiem, dysponując wnioskami o pomoc socjalną, mogłyby ustalać faktyczną wysokość świadczeń socjalnych do wypłaty, a nadwyżkę dotacji przeznaczyć na stypendium rektora oraz zapomogi – bez ograniczenia w postaci limitu 60 proc. Dlatego rektorzy wnioskują o zmianę zasad wydatkowania pieniędzy na stypendia rektora oraz socjalne. Proponują zmianę art. 414 polegającą na wykreśleniu ust. 3, który dziś określa wysokość limitu 60 proc., oraz nowe brzmienie art. 414. To rektor w porozumieniu z samorządem studenckim ma decydować o podziale dotacji.

– W konsekwencji nowa regulacja pozwoli na zwiększenie liczby środków przeznaczanych na stypendium rektora, co pozytywnie przyczyni się do podniesienia motywacji studentów do osiągania najlepszych wyników w nauce i podejmowania innych aktywności – twierdzi prof. Bogumiła Kaniewska.

Wyższe kryterium dochodowe

Ponadto KRASP wnioskuje o zmianę wysokości progu kryterium dochodowego uprawniającego do otrzymania stypendium socjalnego określonego w art. 87 ust. 2 ustawy. Modyfikacja polegałaby na zwiększeniu wartości procentowej progu uzależnionego od wysokości płacy minimalnej z 45 proc. do 60 proc. Biorąc pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia w br. kryterium to wzrosłoby z 2,1 tys. zł do 2,8 tys. zł. Dzięki temu więcej osób byłoby uprawnionych do pomocy socjalnej.

– Zmiana rozszerzy dostęp do studiów dla osób mniej zamożnych, a także ograniczy konieczność łączenia nauki z pracą zawodową lub dorywczą. Wnioskujemy o jak najszybsze wprowadzenie zmian, które ograniczą postępujący proces zmniejszania zainteresowania studiami – uważa przewodnicząca KRASP.

Sejm pracuje obecnie nad projektem nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, którego celem jest zmiana zasad podziału dotacji na stypendia rektora i socjalne. Rządowa propozycja nie jest zgodna z tą, którą proponują rektorzy. Nie była też konsultowana ze środowiskiem akademickim (pisaliśmy o tym: „Najlepsi studenci nie zyskają, najbiedniejsi mogą stracić”, DGP nr 107/2025). ©℗