Wątpliwości interpretacyjne dotyczą art. 125 ust. 4 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1571 ze zm.). Zgodnie z nim wykonywanie dodatkowego zajęcia zarobkowego przez rektora uczelni publicznej wymaga uzyskania zgody rady uczelni, a ta jest wydawana na okres kadencji.

W wyroku z 4 lutego 2025 r. (sygn. akt III OSK 1011/23) Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że celem wskazanego przepisu było ograniczenie zarobkowej aktywności rektorów szkół wyższych, ale takiej aktywności, która nie wynika z ustawowych obowiązków rektora jako nauczyciela akademickiego. W konsekwencji rektor, realizując zajęcia mieszczące się w ramach jego obowiązków jako nauczyciela akademickiego, nie jest zobligowany do uzyskiwania zgody rady uczelni.

– W powołanym wyroku sąd przyjął również, że zgoda na wykonywanie dodatkowego zajęcia, aby mogła spełniać swój cel, powinna mieć charakter uprzedni i wywoływać skutek prawny, począwszy od chwili jej wyrażenia. W mojej ocenie przyjęta przez sąd interpretacja, przy obecnym brzmieniu art. 125 ust. 4 ustawy, może rodzić dalsze praktyczne trudności – zaznacza Marcin Wiącek, RPO, w piśmie do ministra nauki.

W trakcie postępowania przed NSA rzecznik wskazywał, że przyjęcie istnienia obowiązku uzyskania zgody przed podjęciem dodatkowego zajęcia zarobkowego prowadzi do konieczności uznania, iż już w pierwszym dniu kadencji rektor niemający pozwolenia na kontynuowanie zajęć podjętych przed wyborem na tę funkcję naraża się na wygaszenie jego mandatu. Jednocześnie poważne wątpliwości może budzić dopuszczalność zwrócenia się do rady uczelni o wyrażenie pozwolenia na dodatkową pracę przez osobę niebędącą jeszcze rektorem (tj. przez rektora elekta). Rada uczelni nie jest zaś związana żadnym terminem na wydanie decyzji, zatem w razie zwlekania z podjęciem uchwały negatywne skutki takiego opóźnienia ponosiłby wyłącznie rektor.

– Konieczne jest podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do doprecyzowania zasad tak, aby jednoznacznie wskazywały tryb uzyskiwania zgody na podjęcie dodatkowego zajęcia zarobkowego przez nowo wybranego rektora. Ponadto trzeba określić odpowiedni termin, w jakim pozwolenie ma być wyrażone, co pozwoli rektorowi na ewentualne wygaszenie zobowiązań zaciągniętych przed wyborem na tę funkcję – wyjaśnił RPO. ©℗