Przebywanie na zwolnieniu lekarskim nie uchroni członka zarządu przed odpowiedzialnością za długi składkowe

Wskazane okoliczności nie mogą być podstawą do uwolnienia się byłego członka zarządu od odpowiedzialności za zadłużenie składkowe.

W tym zakresie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych odsyła do przepisów ordynacji podatkowej. Znaczenie ma tutaj przede wszystkim art. 116 par. 1 ordynacji, zgodnie z którym za zaległości podatkowe (składkowe) m.in. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Członek zarządu może się od tej odpowiedzialności zwolnić, jeśli wykaże, że:

• we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu;
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

Może się zwolnić również z odpowiedzialności, jeśli wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych (składkowych) spółki w znacznej części. Jak wskazuje orzecznictwo, chodzi tu o wskazanie konkretnego mienia, istniejącego rzeczywiście, nadającego się do egzekucji, przedstawiającego realną wartość finansową.

Zgodnie z par. 2 odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe (składkowe) z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

Podział obowiązków bez znaczenia

Jak podkreśla się w orzecznictwie, przewidziana w art. 116 ordynacji odpowiedzialność członka zarządu jest niezależna od tego, czy niewypłacalność spółki, spowodowana zaciąganiem zobowiązań przekraczających jej możliwości płatnicze, była zawiniona przez zarząd, czy też powstała z przyczyn leżących po stronie innych organów spółki, jej wspólników lub z przyczyn obiektywnych (np. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2023 r., sygn. akt I USK 137/23). Nie mają więc znaczenia przyczyny, z powodu których doszło do zadłużenia składkowego.

Ważne! Przy rozpatrywaniu zakresu odpowiedzialności członka zarządu ZUS nie bierze również pod uwagę np. podziału obowiązków między członkami organu. Ordynacja podatkowa nie przewiduje bowiem, że z odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe (odpowiednio – składkowe) może być zwolniona osoba, która odpowiadała za inny obszar działalności spółki.

NSA w wyroku z 27 sierpnia 2024 r., sygn. akt III FSK 257/24, wyjaśnił, że o braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości nie może decydować wewnętrzny podział obowiązków w zarządzie spółki czy też brak wiedzy członka zarządu o sytuacji finansowej spółki. Charakter prawny funkcji członka zarządu wiąże się ze zwiększonym zakresem odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej osoby prawnej. Osoba, która godzi się pełnić funkcję członka zarządu, przyjmuje na siebie również ryzyko, że będzie odpowiadała za zobowiązania podatkowe (analogicznie – składkowe).

Podobne stanowisko zajął SN w cytowanym wyżej postanowieniu. Skarga kasacyjna dotyczyła członkini zarządu, która przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, po czym pobierała zasiłek macierzyński. Została obciążona odpowiedzialnością za zadłużenie składkowe, ale w odwołaniu argumentowała, że w tym czasie nie miała żadnego wpływu na działalność spółki. SN uznał, że twierdzenia członka zarządu, że w okresie sprawowania mandatu nie angażował się w działalność spółki, godząc się na to, aby faktycznie zarządzał nią jej wspólnik, jest bez znaczenia dla ustalenia odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki.

Ważne! Odpowiedzialność członka zarządu ma charakter odszkodowawczy, a podstawą powstania tej odpowiedzialności jest sam fakt bycia członkiem zarządu.

Pełnienie funkcji członka zarządu jest bowiem funkcją dobrowolną, wymagającą zgody osoby powołanej na to stanowisko, przy tym członek zarządu może też zrezygnować w każdym czasie ze swojej funkcji. Charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających (obowiązek wykonywania powierzonych zadań), ale też zwiększony zakres odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej spółki.

WAŻNE Osoba, która godzi się pełnić funkcję członka zarządu, przyjmuje na siebie również ryzyko, że będzie odpowiadała za zobowiązania składkowe. To, że nie angażowała się w działalność spółki w danym okresie, nie ma znaczenia.

Podsumowanie

W opisywanej sytuacji fakt niezdolności do pracy i pobierania zasiłku macierzyńskiego nie zwalnia z odpowiedzialności za zaległości składkowe. Okoliczności te nie zwalniają członka zarządu z obowiązku prawidłowego wypełniania obowiązków publicznoprawnych takich jak terminowe opłacanie składek. Za ich realizację odpowiada członek zarządu, a nie np. pełnomocnik, któremu powierzył wykonywanie tych zadań. ©℗