Podział wynagrodzenia menedżera nie wystarczy do zwolnienia z oskładkowania

Podobnie będzie, jeśli wynagrodzenie wypłacane jest na podstawie kontraktu menedżerskiego, a więc umowy o świadczenie usług zarządczych. Do takich umów stosuje się przepisy o umowie zlecenia. A zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców również stanowi przychód, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Kontrakt menedżerski jest więc oskładkowany obowiązkowymi składkami emerytalno-rentowymi, składką wypadkową oraz zdrowotną, natomiast składka na ubezpieczenie chorobowe jest nieobowiązkowa, ponieważ ubezpieczenie to jest dobrowolne.

Bez umowy

Członek zarządu może również pobierać wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu spółki bez zawierania żadnej z powyższych umów. W takim przypadku od wynagrodzenia spółka nie odprowadza składek na ubezpieczenia społeczne, a jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Części pracownicza i korporacyjna

Zasady określania wynagrodzenia członków zarządu w spółce akcyjnej wyjaśnia art. 378 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z par. 1 rada nadzorcza ustala wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, chyba że statut stanowi inaczej. Z kolei zgodnie z par. 1 walne zgromadzenie może ustalać zasady wynagradzania członków zarządu, w szczególności maksymalną wysokość wynagrodzenia, przyznawania członkom zarządu prawa do świadczeń dodatkowych lub maksymalną wartość takich świadczeń, a także może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki.

Stanowisko Sądu Najwyższego

To, kto ustala wynagrodzenie członka zarządu, jest ważne, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2025 r., sygn. akt II USKP 73/23. W rozpatrywanej przez SN sprawie członkowie zarządu byli zatrudnieni na podstawie umów o pracę. W umowach tych mieli osobno ustalone wynagrodzenie za pracę oraz wynagrodzenie za pełnienie funkcji w zarządzie. Umowy o pracę tych osób dotyczyły zarządzania określonym działem. Ich zadania wynikały nie tylko z pełnienia określonej funkcji, ale również z zawartych umów o pracę. ZUS w zaskarżonej decyzji uznał, że całe wynagrodzenie podlega oskładkowaniu, a podział przyjęty przez spółkę nie ma żadnego znaczenia.

W ocenie sądu pierwszej instancji mimo formalnego rozdziału i powierzenia ubezpieczonym nie tylko funkcji członków zarządu, ale również obowiązków wynikających z zatrudnienia na podstawie umów o pracę, odwołująca się spółka nie wykazała, aby rozdział taki nastąpił faktycznie. Sąd podkreślił, że odmienność zakresów obowiązków „pracowniczych” i „korporacyjnych” polega na tym, że pierwsze zostały sformułowane szczegółowo, a te drugie – bardziej ogólne. Sąd podtrzymał decyzję ZUS.

Z kolei sąd drugiej instancji zajął stanowisko przeciwne i uznał, że przychód członków zarządu można podzielić na części pracowniczą i korporacyjną, a oskładkowaniu podlega tylko część pierwsza. Od wyroku tego ZUS wniósł skargę kasacyjną, w wyniku której SN wyrok sądu drugiej instancji uchylił. Uznał, że podział na zadania o charakterze strategicznym należące do kompetencji członków zarządu i na zadania operacyjne (wykonywane na bieżąco) związane ze stosunkiem pracy jest całkowicie sztuczny. Podział ten był niemożliwy do przeprowadzenia w praktyce, co przyznali sami ubezpieczeni. Zdaniem SN te dwa rodzaje obowiązków wzajemnie się przenikają, co wyklucza możliwość ich fizycznego rozdzielenia. Nie było możliwe wyizolowanie obowiązków korporacyjnych z obowiązków pracowniczych. Tak więc podział ze względu na kryteria wskazywane przez odwołującą się spółkę występuje wyłącznie w teorii, bo jest niemożliwy w praktyce.

Kto decydował

SN odwołał się także do cytowanego wyżej art. 378 k.s.h. dotyczącego zasady określania wynagrodzenia członków zarządu. Zwrócił uwagę, że w doktrynie przyjmuje się, iż przepis ten odnosi się do dwóch sytuacji:

• gdy członek zarządu pełni swoją funkcję tylko w oparciu o stosunek organizacyjny, będący następstwem powołania do pełnienia funkcji (zdanie pierwsze), albo
• obok stosunku organizacyjnego nawiązany jest jakiś stosunek obligacyjny (np. umowa o pracę, kontrakt menadżerski itp.).

W zależności od sytuacji prawnej członka zarządu (bez umowy albo z umową) odmiennie uregulowane jest ustalenie zasad jego wynagradzania. W sprawie rozpatrywanej przez SN żadna część wynagrodzenia członków zarządu nie została ustalona przez walne zgromadzenie, całość mieściła się w postanowieniach umowy o pracę zawartych z reprezentantem rady nadzorczej (także ta określana w umowach jako wynagrodzenie za pełnienie funkcji w zarządzie). Było to zatem wynagrodzenie ze stosunku pracy, a nie wynagrodzenie ze stosunku organizacyjnego ustalone uchwałą walnego zgromadzenia. ©℗