Od dziś nawet 15 tygodni płatnego wolnego. Kto dostanie nowy urlop?

Już 19 marca wchodzi w życie zupełnie nowy urlop, który może trwać nawet 15 tygodni. Co ważne, pracodawca nie ma prawa go odmówić, a pracownicy otrzymają za ten czas pełne, 100-procentowe wynagrodzenie. Sprawdź, kto skorzysta z nowego uprawnienia i jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać dodatkowy urlop.

Urlop to czas odpoczynku i regeneracji, ale nie zawsze oznacza wakacje pod palmami. Czasem jest on koniecznością, gdy życie stawia przed nami nieoczekiwane wyzwania. Co, jeśli od tego wolnego zależy zdrowie i przyszłość najbliższej osoby? Nowe przepisy sprawią, że pewna grupa rodziców otrzyma dodatkowe wsparcie w kluczowym momencie.

Nowy urlop od 19 marca 2025 r. - kto skorzysta?

Od 19 marca 2025 r. w życie wchodzą nowe przepisy dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla rodziców wcześniaków i noworodków wymagających hospitalizacji. Nowe regulacje przewidują, że rodzice będą mogli skorzystać z dodatkowego urlopu po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Co ważne, będzie to urlop płatny i dostępny zarówno dla matki, jak i ojca dziecka.

Z tego uprawnienia skorzystać będą mogli nie tylko pracownicy zatrudnieni na etacie, ale również osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Ponadto nowe regulacje obejmą rodziców adopcyjnych oraz opiekunów w rodzinach zastępczych – z wyjątkiem zawodowych rodzin zastępczych. Kluczowym warunkiem przyznania urlopu będzie hospitalizacja dziecka zaraz po narodzeniu.

Dodatkowy urlop macierzyński - ile dni przysługuje?

Zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy długość dodatkowego urlopu będzie zależna od kilku czynników: wieku ciążowego dziecka w momencie narodzin, jego masy urodzeniowej oraz czasu hospitalizacji. Wymiar urlopu może wynosić maksymalnie 8 lub 15 tygodni.

Nowe przepisy określają następujące zasady:

• Dzieci urodzone przed 28. tygodniem ciąży lub ważące 1000 g lub mniej: rodzicom przysługuje 1 tydzień dodatkowego urlopu za każdy tydzień hospitalizacji, maksymalnie do 15 tygodni.
• Dzieci urodzone między 28. a 37. tygodniem ciąży i ważące powyżej 1000 g: 1 tydzień dodatkowego urlopu za każdy tydzień hospitalizacji, jednak nie więcej niż 8 tygodni.
• Dzieci urodzone po 37. tygodniu ciąży, wymagające hospitalizacji minimum 2 dni między 5. a 28. dniem życia: 1 tydzień urlopu za każdy tydzień pobytu w szpitalu (dotyczy okresu od 5. do 8. tygodnia życia dziecka).

Urlop będzie naliczany i zaokrąglany w górę do pełnych tygodni. W przypadku ciąż mnogich decydujące znaczenie będzie miała masa urodzeniowa najlżejszego dziecka oraz długość hospitalizacji dziecka, które wymagało najdłuższego pobytu w szpitalu.

Wniosek o nowy dodatkowy urlop macierzyński

Aby skorzystać z nowego uprawnienia, rodzic musi złożyć wniosek do pracodawcy. Można to zrobić zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Należy to uczynić najpóźniej 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego. Do wniosku konieczne będzie dołączenie:

• zaświadczenia szpitalnego potwierdzającego wiek ciążowy dziecka w momencie narodzin,
• dokumentu zawierającego informację o masie urodzeniowej dziecka,
• zaświadczenia szpitalnego potwierdzającego czas hospitalizacji.

Bardzo ważne jest, aby urlop został rozpoczęty bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Jeśli rodzic nie złoży wniosku na czas i nie rozpocznie urlopu w wymaganym terminie, straci do niego prawo.

Ochrona przed zwolnieniem i zmiany dla służb mundurowych

Pracownik korzystający z dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie miał zagwarantowaną ochronę zatrudnienia. Oznacza to, że pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w czasie trwania urlopu, chyba że nastąpią szczególne okoliczności przewidziane w przepisach. Jest to istotne zabezpieczenie dla rodziców, którzy często muszą poświęcić się opiece nad hospitalizowanym dzieckiem.

Nowe regulacje obejmą również funkcjonariuszy służb mundurowych, takich jak policjanci, strażacy czy żołnierze. Podczas dodatkowego urlopu macierzyńskiego będą oni otrzymywać pełne wynagrodzenie. Jeśli w tym okresie zostaną zwolnieni ze służby, nadal będą otrzymywać wynagrodzenie do końca urlopu. Dodatkowo przepisy przewidują możliwość zatrudniania zastępców na czas nieobecności funkcjonariuszy oraz gwarantują im powrót na dotychczasowe stanowisko po zakończeniu urlopu.

Czy nowe przepisy są wystarczające?

Dodatkowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków to istotny krok w kierunku poprawy sytuacji rodzin, których dzieci wymagają hospitalizacji po narodzinach. Rodzice oraz organizacje wspierające osoby wychowujące wcześniaki od dawna apelowali o konieczność wydłużenia urlopu macierzyńskiego. Niemniej, wprowadzone przepisy budzą pewne wątpliwości i wyzwania.

• Przede wszystkim rygorystyczny termin składania wniosku o urlop może stanowić problem. Rodzice znajdujący się w trudnej sytuacji życiowej, skoncentrowani na zdrowiu dziecka, mogą nie zdążyć skompletować wymaganych dokumentów w wyznaczonym czasie. Może to prowadzić do utraty prawa do urlopu, co wydaje się niesprawiedliwe.
• Kolejnym wyzwaniem jest brak precyzyjnych regulacji dotyczących wydawania zaświadczeń szpitalnych. Przepisy nie określają jasno, kto jest odpowiedzialny za ich wystawienie i w jakim terminie należy je uzyskać. Może to prowadzić do sytuacji, w której rodzice będą musieli walczyć o uzyskanie dokumentów w odpowiednim czasie, co dodatkowo ich obciąży.
• Dodatkowo, nowe regulacje będą dotyczyć jedynie tych rodziców, którzy 19 marca 2025 r. będą jeszcze przebywać na podstawowym urlopie macierzyńskim. Oznacza to, że rodzice wcześniaków urodzonych przed tą datą, którzy zdążyli już wrócić do pracy, nie skorzystają z tego nowego prawa. Może to budzić poczucie niesprawiedliwości i dyskusję o konieczności rozszerzenia przepisów na wcześniejsze przypadki.

Dostępne formy wsparcia dla rodziców wcześniaków

Wychowanie dziecka urodzonego przedwcześnie to duże wyzwanie. Wsparciem dla rodziców będzie nie tylko nowy urlop. Mogą oni skorzystać z różnych form pomocy oferowanych przez fundacje i organizacje pozarządowe. Przykładowo, Fundacja Wcześniak Rodzice-Rodzicom oferuje:

• "Niezbędnik rodzica wcześniaka" – kompendium wiedzy dla rodziców, którzy po raz pierwszy spotkali się z tematem przedwczesnych narodzin dziecka
• Bezpłatne konsultacje psychologiczne online – umożliwiające rodzicom uzyskanie wsparcia emocjonalnego
• Program Mentor – łączący rodziców wcześniaków z doświadczonymi opiekunami, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami i udzielają praktycznych porad.

Ponadto, Fundacja Przed Czasem, we współpracy z Centrum Interwencji Kryzysowej, oferuje nielimitowane wsparcie psychologiczne dla rodziców wcześniaków oraz przyszłych rodziców zagrożonych porodem przedwczesnym. Istnieje też wiele grup wsparcia, gdzie rodzice mogą dzielić się swoimi doświadczeniami i wzajemnie się wspierać.

Statystyki urodzeń wcześniaków w Polsce

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 roku w Polsce urodziło się 273 369 dzieci, z czego 19 635 to urodzenia przedwczesne, co stanowi 7,18 proc. wszystkich urodzeń.

Najwięcej wcześniaków rodzi się między 32. a 36. tygodniem ciąży; w latach 2010–2023 odsetek wcześniaków z tej grupy wzrósł z 83% do 85%. Co ważne, liczba urodzeń w Polsce maleje. W 2023 roku odnotowano 3,67 mln urodzeń w całej Unii Europejskiej, co stanowi spadek o 5,4% w porównaniu z rokiem poprzednim.