Przedsiębiorcy po raz pierwszy zastosują zmienione przepisy o składce zdrowotnejw rozliczeniach z ZUS za styczeń i luty 2025 r. Aby rozwiać ich wątpliwości i pomóc w rozwiązaniu problemów, DGP zorganizował telefoniczny dyżur ekspercki. Na pytania czytelników odpowiadał Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy inFaktu

Czy nowe przepisy stosujemy do środków trwałych, nabytych od 1 stycznia 2025 r., czy również do kupionych w poprzednich latach kalendarzowych?

Celem zmienionych przepisów (głównie art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.; dalej: ustawa zdrowotna) jest, by przychody uzyskane z odpłatnego zbycia składnika majątku firmy (środka trwałego) nie miały wpływu na podstawę wymiaru ani wysokość samej składki zdrowotnej. A stosujemy je po raz pierwszy do obliczania składek zdrowotnych należnych od ryczałtowców za styczeń 2025 r., a od przedsiębiorców na skali lub liniowych – za luty 2025 r. (art. 2 nowelizacji z 6 grudnia 2024 r. ustawy zdrowotnej; Dz.U. poz. 1915; dalej: nowelizacja). W konsekwencji należy uznać, że na nowych zasadach rozliczamy przychody ze zbycia środków trwałych osiągnięte przez firmy 1 stycznia 2025 r. lub później bez względu na formę ich opodatkowania. Nie ma przy tym znaczenia, kiedy środek trwały został zakupiony ani to, czy zostały od niego dokonane odpisy amortyzacyjne w ubiegłych latach kalendarzowych, czy też nie.

Prowadzę mały biznes opłacający podatek dochodowy według skali. Ponoć od nowego roku mam do dyspozycji dwie alternatywne metody rozliczania odpłatnego zbycia środków trwałych w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pierwsza jest zupełnie obojętna, a druga polega na wykazywaniu we wskazanej podstawie zarówno przychodów z takiej transakcji, jak i kosztów w związku z nią poniesionych. Która jest korzystniejsza?

Ogólnie można powiedzieć, że począwszy od przychodów ze sprzedaży środka trwałego uzyskanych 1 stycznia 2025 r. lub później, przedsiębiorca na skali (lub PIT liniowym) ma prawo wyboru między dwoma wariantami ich rozliczania, polegającymi:

  • pierwszy: na nieuwzględnianiu przychodów ze sprzedaży środka trwałego w podstawie wymiaru składki zdrowotnej ani kosztów tej sprzedaży (tzn. niezamortyzowanej jeszcze w dacie sprzedaży części środka trwałego) w kosztach uzyskania przychodów,
  • drugi: na ich uwzględnianiu w przychodach i kosztach.

Tak brzmi zasada ogólna (art. 81 ust. 2, 2zd i 2ze ustawy zdrowotnej w związku z art. 2 nowelizacji), tyle że wskazany wybór jest ograniczony. Otóż w trakcie 2025 r. przedsiębiorca musi stosować pierwszą metodę, tzn. nie dodawać przychodów ze zbycia środka trwałego do przychodów z działalności, a nieumorzonej części auta czy hali nie dodawać do kosztów uzyskania. Jednak w ramach rocznego rozliczenia składki zdrowotnej (dopiero) będzie mógł złożyć oświadczenie o chęci skorzystania z drugiej opcji. Na tej podstawie powiększy roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej o przychody ze zbycia środka trwałego i jednocześnie pomniejszy o niezamortyzowane odpisy. Druga wersja opłaca się biznesmenom na skali (bądź PIT liniowym), wtedy gdy wartość odpisów amortyzacyjnych dokonanych od środka trwałego do końca 2021 r. bądź wartość nieumorzonej części środka trwałego przewyższa przychody uzyskane 1 stycznia 2025 r. lub później z jego sprzedaży. W takiej sytuacji notuje on niejako stratę na zbyciu środka trwałego, o którą może pomniejszyć podstawę wymiaru składki zdrowotnej w rozliczeniu rocznym za bieżący rok.

Załóżmy, że w kwietniu 2025 r. indywidualny przedsiębiorca (rozliczający się z fiskusem liniowo) dokona sprzedaży komputera, a we wrześniu 2025 r. samochodu, które to wcześniej zostały wpisane do ewidencji środków trwałych. Czy do kwietniowej operacji wolno zastosować pierwszą metodę rozliczania środków trwałych w podstawie wymiaru składki zdrowotnej, a do wrześniowej – drugą lub odwrotnie?

Niestety, choć nowe przepisy nie są tu jednoznaczne, to Ministerstwo Zdrowia twierdzi, że taki wybór nie przysługuje. Do przychodów ze sprzedaży środków trwałych osiągniętych w 2025 r. trzeba zatem zastosować jedną metodę. Jeśli nieumorzona wartość komputera i auta okażą się wyższe od łącznych przychodów z obu transakcji, przedsiębiorca powinien sięgnąć po drugą metodę, tj. potrącić stratę ze sprzedaży od rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej. W przeciwnym razie pozostaje pierwsza opcja, z której w 2025 r. skorzysta na bieżąco.

Jeśli jednoosobowa firma przychodów ze sprzedaży środka trwałego nie doda do podstawy wymiaru składki zdrowotnej, to czy cenę jego zakupu będzie mogła zaliczyć do kosztów podatkowych, pomniejszając w ten sposób składkę zdrowotną?

Tak. Cena zakupu środka trwałego na potrzeby wykonywanej działalności gospodarczej obniża zarówno podstawę wymiaru składki zdrowotnej, jak i wysokość samej składki. Przedsiębiorca na skali bądź podatku liniowym ma bowiem prawo wrzucić ją do kosztów uzyskania przychodu, które są elementem składowym podstawy wymiaru składki zdrowotnej (art. 22 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226 ze zm., dalej: u.p.d.f.; art. 81 ust. 2 i 2zd ustawy zdrowotnej). Z kolei przychody osiągnięte ze sprzedaży środka trwałego, począwszy od 1 stycznia 2025 r., co do zasady pozostają obojętne dla podstawy wymiaru składki zdrowotnej, czyli nie wchodzą do niej. Z jednym wyjątkiem, gdy w rocznym rozliczeniu składki za 2025 r. przedsiębiorca zdecyduje o jej rozliczeniu drugą metodą, polegającą na ujęciu w podstawie składki zdrowotnej przychodów ze zbycia środka trwałego i jednoczesnym jej obniżeniu o nieumorzoną część środka trwałego.

Załóżmy, że w lutym 2025 r. osoba fizyczna wykonująca jednoosobową działalność gospodarczą (dalej: JDG), opodatkowana według skali, sprzeda smartfon za 2 tys. zł niewprowadzony do ewidencji środków trwałych. Jak zakwalifikować przychody z tej transakcji? Czy należy je wliczyć do podstawy wymiaru składki zdrowotnej za marzec br.?

Telefon komórkowy czy inne przedmioty, które stanowią narzędzia pracy przedsiębiorcy, a które nie są towarami oraz nie zostały ujęte w ewidencji środków trwałych ze względu na krótki okres używalności lub niską cenę (poniżej 10 tys. zł), nazywamy składnikami majątku lub wyposażeniem firmy. Zasadniczo przychody uzyskane z ich sprzedaży (poza kilkoma wyjątkami) nie wchodzą do podstawy wymiaru składki zdrowotnej i w konsekwencji nie podwyższają samej składki. Wynika tak z art. 81 ust. 2 w związku z ust. 2zd pkt 3 ustawy zdrowotnej, w świetle których do przychodów tworzących podstawę wymiaru składki zdrowotnej nie przyjmujemy m.in. przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku.

Gdy biznesmen kupi np. w marcu 2025 r. drukarkę za 1000 zł na potrzeby firmy, to czy przychodów z tej operacji nie uwzględnia – tak jak dotychczas – w podstawie wymiaru składki zdrowotnej?

Przychody z tytułu odpłatnego zbycia niskowartościowych składników majątku poniżej 1500 zł należących do wykonywanej działalności nie wchodziły do podstawy wymiaru składki zdrowotnej do końca 2024 r., jak i nie wchodzą teraz, po zmianie przepisów. Dzieje się tak, ponieważ nie kreują one przychodu podatkowego firmy (art. 14 ust. 2 pkt 2 u.p.d.f.). W konsekwencji przychody ze sprzedaży drukarki o podanej w pytaniu wartości nie podwyższą składki zdrowotnej przedsiębiorcy (art. 81 ust. 2 w związku z ust. 2zd pkt 3 ustawy zdrowotnej).

Czy wedle zmienionych przepisów JDG opłacająca PIT liniowy lub według skali musi w bieżącym roku poinformować ZUS w jakiś sposób o tym, jaką wybrała formę rozliczenia składki zdrowotnej od sprzedaży majątku firmowego?

W trakcie 2025 r. firma, która dokona sprzedaży środka trwałego, w podstawie wymiaru składki zdrowotnej nie uwzględnia przychodów z tego tytułu ani też nie pomniejsza jej o koszty tej transakcji. Nie powiadamia o tym ZUS w żaden sposób. Obowiązek informacyjny spoczywa na niej dopiero w deklaracji ZUS DRA składanej za kwiecień 2026 r. (do 20 maja 2026 r.). W przekazywanych w tym trybie dokumentach wykaże przychód zwolniony lub przychody z odpłatnego zbycia środków trwałych uzyskane w 2025 r. i jednocześnie nieumorzone części tych środków trwałych. Informacja będzie uzależniona od wybranej metody rozliczenia sprzedaży składników majątkowych w trakcie roku.

W marcu 2025 r. przedsiębiorca na skali podatkowej chce sprzedać środek trwały (maszynę nabytą w 2021 r.), który został jednorazowo zamortyzowany. Czy przychód z tej operacji może w bieżącym roku wykazać w podstawie wymiaru składki zdrowotnej?

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów firma zamierzająca w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej wliczyć przychody ze sprzedaży środka trwałego do podstawy wymiaru składki zdrowotnej, ma również prawo odjąć od niej zamortyzowaną część środka trwałego (art. 81 ust. 2ze ustawy zdrowotnej). Jeśli więc nabyła odpłatnie w 2021 r. maszynę na cele firmowe za cenę np. 20 tys. zł (dokonując jednorazowej amortyzacji), a w 2025 r. sprzedała za 10 tys. zł, to w rocznym rozliczeniu składki za 2025 r.:

  • doliczy do podstawy wymiaru składki zdrowotnej kwotę 10 tys. zł,
  • odejmie z tej podstawy kwotę 20 tys. zł.

Skorzystanie z tego wariantu bilansowania zbycia środka trwałego bardziej jej się opłaca, ponieważ odnotuje w ten sposób niejako stratę na sprzedaży urządzenia, która to obniży też odpowiednio składkę zdrowotną.

Osoba prowadząca JDG od 12 sierpnia 2024 r. rozlicza się z fiskusem według skali podatkowej i korzysta ze składkowej ulgi na start. Czy w formularzu ZUS DRA za styczeń 2025 r. (składanym do 20 lutego br.) powinna podać – tak jak dotychczas – kwotę dochodu osiągniętą z biznesu w grudniu 2024 r., czy też inną wartość?

W tym zakresie nie nastąpiły żadne korekty. Indywidualny przedsiębiorca na skali (lub PIT liniowym) nadal więc do podstawy wymiaru składki zdrowotnej należnej za styczeń 2025 r. przyjmuje dochód ustalony za grudzień 2024 r. (tj. za poprzedni miesiąc kalendarzowy). Dochód ten oblicza tak, że od sumy przychodów uzyskanych w poszczególnych miesiącach 2024 r. odejmuje:

  • koszty ich uzyskania,
  • sumę dochodów ustalonych za okres styczeń –listopad 2024 r.,
  • różnicę między sumą składek emerytalnych, rentowych, chorobowych i wypadkowych zapłaconych w 2024 r. a sumą wskazanych składek odliczonych w miesiącach styczeń –listopad 2024 r. (nie dokonuje pomniejszenia o składki zaliczone do kosztów uzyskania). ©℗

Oprac. RM