Jakie wynagrodzenie należy wypłacać byłemu dyrektorowi z obniżonym pensum? [Poradnia oświatowa]

Nauczyciel pełniący funkcję dyrektora zatrudniony jest w szkole w ramach pełnego etatu. Po rezygnacji z tej funkcji wraca na wcześniej zajmowane stanowisko. W przypadku braku dla niego godzin nauczyciel będzie wynagradzany jak za przestój, tj. zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 81 kodeksu pracy (dalej k.p.).

Zgodnie z art. 42 ust. 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej: KN) nauczycielowi w związku z zajmowaniem stanowiska kierowniczego obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy lub zwalnia się go od obowiązku realizacji zajęć edukacyjnych w ramach tzw. pensum dydaktycznego. W myśl jednak art. 42 ust. 1 KN czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień.

Co należy podkreślić, obniżka liczby godzin realizowanych w ramach tzw. pensum dydaktycznego dla dyrektora szkoły nie zmniejsza wymiaru czasu pracy nauczyciela. W miejsce zadań związanych z prowadzeniem i przygotowaniem do zajęć oraz innych, o których mowa w art. 42 i 2 KN, nauczyciel realizuje zadania związane z zajmowanym stanowiskiem. Z racji zakresu dyrektorskich obowiązków nie są one ewidencjonowane. Ponadto przyjmuje się, że system pracy dyrektora szkoły jest zbliżony do zadaniowego czasu pracy, co oznacza, że nie można uznać, że pracuje on wyłącznie na część etatu.

Rezygnacja z pełnienia funkcji będzie oznaczała powrót nauczyciela na wcześniej zajmowane stanowisko. Pracodawca (szkoła) w takiej sytuacji musi zapewnić nauczycielowi wymiar czasu pracy jak przed objęciem funkcji dyrektora. Jeżeli zatem nauczyciel był zatrudniony na 18/18, to po zakończeniu pełnienia funkcji powinien realizować w takim wymiarze swoje obowiązki zawodowe. Jeżeli szkoła nie może zapewnić nauczycielowi pracy w takim wymiarze, wówczas musi być on wynagradzany jak za przestój, bo pracownik jest gotowy do wykonywania pracy, ale doznaje przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 81 par. 1 k.p.). Oczywiście nauczyciel może realizować również wyłącznie 8 godzin, ale jego wynagrodzenie powinno być skalkulowane w taki sposób, jakby faktycznie świadczył pracę w ramach pełnego pensum dydaktycznego.

Czy dyrektor szkoły może ponownie zatrudnić nauczyciela na podstawie umowy na czas określony?

Tak, o ile występują przesłanki terminowego zatrudnienia. To, że nauczyciel świadczył pracę w danej szkole przez 18 miesięcy i po ponad dwuletniej przerwie zostanie ponownie zatrudniany w tej samej placówce, nie przeszkadza podpisać z nim umowy na czas określony.

Zgodnie z art. 10 ust. 7 KN zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony jest możliwe, gdy nauczyciel jest zatrudniany w celu zastępstwa innego nauczyciela albo gdy organizacja nauczania uzasadnia takie zatrudnienie. Z tych samych powodów dyrektor może wyjątkowo nawiązać stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony z nauczycielem dyplomowanym.Jeżeli przesłanki określone w art. 10 ust. 7 KN nie zachodzą, to nauczyciel dyplomowany powinien być zatrudniony odpowiednio na podstawie mianowania albo na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (por. wyrok SN z 15 września 2006 r., sygn. akt I PK 62/06). Ponadto należy wskazać, że w myśl art. 10 ust. 12 KN okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, zgodnie z art. 10 ust. 7 KN, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 36 miesięcy. Do okresu tego wlicza się umowy o pracę na czas określony, zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła trzech miesięcy (art. 10 ust. 13 KN). Zasad określonych w art. 10 ust. 12–13 KN nie stosuje się do umów o pracę na czas określony zawartych:

• w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy;
• z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska;
• w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu, zgodnie z art. 177 par. 3 k.p.

W którym momencie można rozwiązać stosunek pracy z nauczycielem, któremu ZUS przyznał świadczenie rehabilitacyjne?

Korzystanie ze świadczenia rehabilitacyjnego przez 11 miesięcy nie uprawnia do zwolnienia nauczyciela, ponieważ jest objęty ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 KN w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia. W orzecznictwie wskazuje się, że przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego po wyczerpaniu okresu zasiłkowego (182 dni) przedłuża okres usprawiedliwionej nieobecności i kontynuację zatrudnienia, gdy zostanie udzielone m.in. świadczenie rehabilitacyjne w celu odzyskania pełnej zdolności do wykonywania obowiązków nauczyciela w razie przedłużającej się choroby (wyrok SN z 28 czerwca 2016 r., sygn. akt I PK 182/15). Dopiero gdy niezdolność nauczyciela do pracy przekracza okres ochronny (okres 182 dni wydłużony o 12 miesięcy bezpośrednio po nim, gdy nauczyciel korzysta z urlopu dla poratowania zdrowia lub świadczenia rehabilitacyjnego), dyrektor jest uprawniony, a nawet zobowiązany do rozwiązania stosunku pracy nauczyciela (wyroki SN z: 24 kwietnia 2019 r., sygn. akt II PK 344/17, 23 lutego 2010 r., sygn. akt II PK 233/09, i 25 lipca 2006 r., sygn. akt I PK 47/06). W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie został przekroczony okres ochronny. Przeciwnie, nauczyciel jest nim nadal objęty, ponieważ po wyczerpaniu okresu zasiłkowego świadczenie rehabilitacyjne pobiera przez 11 miesięcy. W takiej sytuacji rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 KN byłoby skuteczne, ale wadliwe.

Warto dodać, że zgodnie z art. 229 par. 2 i par. 4a k.p. po zakończeniu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nauczyciela należy skierować na badanie kontrolne. Jeżeli nauczyciel będzie niezdolny do pracy na dotychczasowym stanowisku, to stosunek pracy musi być z nim rozwiązany z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzyma ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 23 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 pkt 3 KN).

Czy przed przekształceniem stosunku pracy nauczyciel musi przedstawić nowe zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego?

Nauczyciel, którego stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania w trybie art. 10 ust. 5a KN, nie musi przedkładać nowego dokumentu z Krajowego Rejestru Karnego (dalej: KRK). Zgodnie z art. 10 ust. 8 w związku z art. 10 ust. 5 pkt 4 KN nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunku niekaralności, tj. nauczycielem, który był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Aby potwierdzić spełnienie tego warunku, kandydat do pracy w charakterze nauczyciela przed nawiązaniem stosunku pracy musi przedstawić dyrektorowi szkoły stosowaną informację z KRK (art. 10 ust. 8a KN). Chodzi tu o informację z KRK w zakresie przestępstw określonych w:

• rozdziale XIX i XXV (przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu oraz przeciwko wolności seksualnej i obyczajności) ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17, ost. zm. poz. 1963, dalej k.k.);
• art. 189a k.k. (handel ludźmi) i art. 207 k.k. (znęcanie się);
• ustawie z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939).

Przesądza o tym art. 21 ust. 3 ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (dalej: u.z.p.t.s.). Dodatkowe obowiązki w tym zakresie, obejmujące m.in. złożenie przed nawiązaniem stosunku pracy stosownych oświadczeń oraz przedłożenie dodatkowych informacji na osoby niebędące obywatelami Rzeczpospolitej Polskiej oraz osoby zamieszkujące w ciągu ostatnich 20 lat poza granicami RP, nakłada art. 21 ust. 4–7 u.z.p.t.s. Opisany obowiązek ustawodawca nakłada na osoby, z którymi dopiero ma być nawiązany stosunek pracy. Nie dotyczy on nauczycieli, którzy są już zatrudnieni, a jedynie przekształca się podstawa nawiązania stosunku pracy zgodnie z art. 10 ust. 5a KN. Przekształcenie to następuje z mocy prawa. Dyrektor jedynie potwierdza na piśmie, że doszło do przekształcenia (art. 10 ust. 5b KN). O tym, kiedy doszło do przekształcenia, nie decyduje data pisma dyrektora szkoły, a zaistnienie okoliczności skutkujących przekształceniem. ©℗