Wydruk z rachunku bankowego nie wystarczy, by obciążyć pracownika odpowiedzialnością za debet na karcie

Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Może on uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że niezbędnym warunkiem odpowiedzialności materialnej na podstawie art. 124 k.p. jest prawidłowe powierzenie pracownikowi mienia w okolicznościach umożliwiających mu zwrot tego mienia lub wyliczenia się z niego. Dla przypisania pracownikowi odpowiedzialności nie wystarczy jednak samo podpisanie przez niego umowy, deklaracji czy innego dokumentu stwierdzającego rzeczywiste powierzenie mienia oraz obowiązek jego zwrotu lub wyliczenia się. Konieczne jest ponadto faktyczne powierzenie mienia w okolicznościach umożliwiających jego zwrot lub wyliczenie się (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 19 czerwca 2018 r., sygn. akt III APa 3/18).

Prawidłowe powierzenie

W ocenie opisywanej sytuacji szczególnie pomocny będzie wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi w Warszawie z 23 stycznia 2014 r. (sygn. akt VI P 112/13). W tej sprawie pracodawca domagał się od pracownika odszkodowania w wysokości ok. 28 tys. zł jako równowartości debetu na karcie. Zdaniem pracodawcy debet spowodował pracownik, a dodatkowo nie rozliczał on swoich wydatków, co wywołało podejrzenia o dokonywanie prywatnych zakupów przy użyciu tej karty.

Sąd uznał, że podstawy odpowiedzialności pracownika nie mógł stanowić art. 124 k.p., ponieważ pracownikowi nie powierzono mienia w postaci pieniędzy z obowiązkiem ich zwrotu lub do wyliczenia się. Otrzymał on kartę płatniczą do dokonywania wydatków firmowych, ale wiadomo było, w jakiej wysokości. Tymczasem sąd przypomniał, że ogólne warunki prawidłowego powierzenia mienia obejmują następujące okoliczności:

• pracownik musi wyrazić zgodę na powierzenie mu mienia z obowiązkiem zwrotu lub dokonania rozliczenia;
• mienie musi zostać wydane pracownikowi w taki sposób, aby mógł sprawdzić jego stan ilościowy i jakościowy, objąć je w posiadanie i sprawować nad nim pieczę.

Zgoda pracownika na przyjęcie odpowiedzialności za mienie powierzone może zaś wynikać z zawarcia umowy o pracę na stanowisku, z którym związana jest odpowiedzialność materialna za powierzone mienie lub z faktu przyjęcia określonego składnika mienia pracodawcy do używania i sprawowania nad nim pieczy. Podobnie uważa się za wyrażenie zgody, gdy kilku pracowników zawiera umowy z pracodawcą o wspólnej odpowiedzialności materialnej (art. 125 k.p.). Mienie musi zostać pracownikowi wydane w okolicznościach umożliwiających mu zwrot lub rozliczenie się z niego.

W rozpatrywanej sprawie sąd ustalił, że pracownik zwrócił powierzoną kartę, ale nie można ustalić, jaka konkretna kwota została pracownikowi powierzona. Tym samym zdaniem sądu nie było możliwości ustalenia podstaw odpowiedzialności z art. 124 k.p.

Nie na zasadach ogólnych

Sąd nie znalazł również przesłanek do przypisania odpowiedzialności na zasadach ogólnych, czyli określonych przepisami art. 114–122 k.p. Odpowiedzialność ta została oparta na zasadzie winy, a jej zakres został uzależniony od jej rodzaju i stopnia. Zgodnie z art. 114 k.p. pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach rozdziału I działu V Kodeksu pracy. Wszystkie wymienione przesłanki muszą zaistnieć łącznie, ponieważ stwierdzenie braku choćby jednej z nich wyłącza odpowiedzialność pracownika. Zobowiązany do ich wykazania jest pracodawca.

W sprawie, którą rozstrzygał sąd, pracodawca nie wykazał bezprawności postępowania pracownika, a potwierdzeniem nie może być wydruk z konta z debetem. Nie zostało bowiem ustalone, skąd ta kwota pochodzi, kto spowodował jej powstanie i czy były to wypłaty bezprawne, czy nie. W tej sytuacji pracownikowi nie można było udowodnić powierzenia mienia i bezprawności jego działania, ale także winy i szkody, jaką spółka miałaby ponieść. Ostatecznie sąd uznał, że niezależnie od tego, która podstawa odpowiedzialności pracownika byłaby brana pod uwagę, to pracodawca i tak nie wykazał wysokości szkody.

Zatem w sytuacji opisanej przez czytelnika nie ma przesłanek, aby pracodawca skutecznie występował przeciwko pracownikowi z pozwem o odszkodowanie. Samo przekazanie pracownikowi karty płatniczej nie oznacza skutecznego powierzenia mienia. Wydruk z rachunku też nie może przesądzać o odpowiedzialności pracownika z tego tytułu. ©℗