Wysokość świadczeń dla osób i rodzin wymagających osłony socjalnej jest niewystarczająca. Zbyt niskie kryteria dochodowe powodują, że wiele osób i rodzin potrzebujących pozostaje poza systemem wsparcia - podnosi RPO Marcin Wiącek w piśmie do szefowej MRPiPS Agnieszki Dziemianowicz-Bąk.

Niewystarczające świadczenia?

Rzecznik w piśmie do ministry rodziny poinformował, że do Biura RPO wpływają skargi na niewystarczającą wysokość świadczeń rodzinnych i opiekuńczych, z funduszu alimentacyjnego, z pomocy społecznej - a także ograniczony do nich dostęp z uwagi na zbyt niskie kryteria dochodowe.

"W obecnych realiach społeczno-gospodarczych, przy znacznym wzroście kosztów utrzymania, spadku wartości pieniądza i perspektywie wzrostu cen energii - wysokość świadczeń dla osób i rodzin wymagających osłony socjalnej jest niewystarczająca. Określone na zbyt niskim poziomie kryteria dochodowe powodują natomiast, że już dzisiaj wiele osób i rodzin potrzebujących pozostaje poza systemem wsparcia" - podkreślił Wiącek.

Propozycja nowych kryteriów dochodowych

Niepokój RPO wzbudziły rządowe propozycje dla Rady Dialogu Społecznego dotyczące kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej oraz kryteriów i świadczeń rodzinnych.

W połowie maja Rada Ministrów zaproponowała, aby od 1 stycznia 2025 r. kryterium dochodowe w pomocy społecznej dla osoby samotnie gospodarującej wzrosło do kwoty 1010 zł (obecnie 776 zł), a dla osoby w rodzinie - do 823 zł (obecnie 600 zł).

Ponadto rząd zaproponował pozostawienie na obowiązującym poziomie kwot kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłku rodzinnego. Kryterium dochodowe ogólne wynosi 674 zł, a kryterium dochodowe dla rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością - 764 zł.

Rzecznik zwrócił uwagę, że bez zmian pozostawiono także świadczenia rodzinne, zasiłki i dodatki do zasiłków rodzinnych. Jak wskazał, wśród argumentów za takim rozwiązaniem przedstawiono m.in. funkcjonowanie programu 800 plus, świadczenie Dobry Start w wysokości 300 zł oraz nowy program "Aktywny Rodzic", który ma ruszyć 1 października.

RPO podkreślił, że świadczenia rodzinne i opiekuńcze, świadczenia z funduszu alimentacyjnego i świadczenia z pomocy społecznej stanowią istotny element systemu wsparcia. Wiącek zwrócił uwagę, że umożliwiają one osobom i rodzinom potrzebujących złagodzenie finansowych trudności, z jakimi muszą się mierzyć w trudnej sytuacji społeczno-gospodarczej, wobec znacznego wzrostu kosztów utrzymania i spadku wartości pieniądza.

RPO: Konieczna modyfikacja systemu świadczeń

"W tym kontekście określone w ustawach o świadczeniach rodzinnych, o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz o pomocy społecznej mechanizmy, tryby i terminy weryfikacji zarówno kryteriów dochodowych jak i wysokości świadczeń wymagają przeglądu i odpowiedniej modyfikacji. Nie uwzględniają one bowiem czynników mających wpływ na sytuację finansową osób i rodzin, takich jak np. inflacja czy skokowy wzrost cen energii i ogrzewania" - uważa RPO.

Jak dodał, powoduje to, że duża grupa osób w obliczu kryzysowej sytuacji pozostaje poza wsparciem, a udzielana pomoc finansowa - ze względu na spadek jej wartości - nie tylko nie spełnia swych zadań, ale nie zaspokaja elementarnych potrzeb pozwalających na zabezpieczenie godności człowieka.

"Rolą państwa jest stworzenie instrumentarium służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb obywateli, a regulacje ustawowe powinny gwarantować efektywną pomoc" - podkreślił.

Wiącek zwrócił się do ministry rodziny o przeanalizowanie przedstawionych uwag i podjęcie działań naprawczych zabezpieczających osłonę socjalną osób potrzebujących i zagrożonych ubóstwem.

Ministerstwo ma 30 dni, by odpowiedzieć na pismo rzecznika.(PAP)

autorka: Karolina Kropiwiec

kkr/ agz/