GIP: Reguły odpracowywania świąt innych wyznań określa pracodawca

Nie stosuje się w tym przypadku reguł dotyczących wyjść prywatnych wynikających z kodeksu pracy. Zatem wierni kościołów prawosławnych i greckokatolickich mogą odpracować Wielkanoc w czerwcu, jeśli od początku takie były ustalenia w firmie.

Obowiązujący w Polsce kalendarz dni wolnych od pracy związany jest ze świętami obchodzonymi w religii katolickiej. W wielu firmach zatrudnieni są obywatele polscy innego wyznania, a także coraz częściej cudzoziemcy, co rodzi pytania o zasady pracy i możliwości odpracowywania świąt obchodzonych w ich religiach, które w naszym kraju dniami wolnymi nie są. W tym zakresie obowiązują co prawda dodatkowo przepisy ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 265; dalej: u.g.w.s.w.) i wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego, ale są one dosyć lakoniczne i budzą wiele praktycznych pytań u pracodawców. Taki problem pojawił się chociażby w maju, gdy wierni kościołów wschodnich obchodzili Wielkanoc.

Zgodnie z art. 42 ust. 1 u.g.w.s.w. osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Zgodnie zaś z ust. 3 tego artykułu zwolnienie od pracy może być udzielone pod warunkiem odpracowania jego czasu, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych. Szczegółowy tryb postępowania w tym zakresie określają z kolei przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej i ministra edukacji narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz.U. nr 26, poz. 235). Zgodnie z jego par. 1 pracownik należący do kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 42 ust. 1 u.g.w.s.w., powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż trzy dni przed dniem zwolnienia.

I to jest niestety cała regulacja, a więc nie ustala ona wyraźnych zasad odpracowania i występowania o dzień wolny, w związku z czym DGP zwrócił się do Państwowej Inspekcji Pracy z pytaniami, aby wyjaśnić wątpliwości. [stanowisko] GIP w stanowisku z 13 maja br. odpowiedział lakonicznie, acz konkretnie, że:

• nie ma szczególnych wymogów co do formy czy postaci wniosku pracownika;
• nie ma szczególnych zasad odpracowywania świąt, a w tym zakresie w całości warunki określa pracodawca i zawiadamia o nich zainteresowanego pracownika.

Zatem odpowiadając teraz konkretnie na cztery powyższe pytania, należy stwierdzić, że wniosek można złożyć także elektronicznie lub wręcz w treści maila wysłanego przez pracownika, bo przepisy nie stawiają żadnych formalnych wymagań co do jego formy. Czas odpracowania określa pracodawca i może to być zarówno przed, jak i po udzieleniu dnia wolnego oraz nie musi nastąpić w trakcie okresu rozliczeniowego czasu pracy, jaki obowiązuje pracownika. Odpracowanie może być rozliczane godzinowo, co miałoby szczególne znaczenie w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy lub w równoważnym systemie czasu pracy. Odpracowanie możliwe jest także po 1‒2 godziny dziennie, co będzie następowało bezpośrednio po lub przed pracą, a dzięki czemu pracownik nie będzie musiał wykonywać dodatkowej pracy w sobotę.

Przykład