Subskrybuj nas na Youtube
Polski ustawodawca objął szczególną ochroną przed zwolnieniem pracowników, którym brakuje niewiele lat do emerytury. Kogo ona obejmuje? Kiedy przedemerytalna ochrona pracownika nie będzie miała zastosowania?
Ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym. Komu przysługuje?
Ta szczególna ochrona została uregulowana w art. 39 Kodeksu pracy. Stanowi on, że „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”.
Z przepisu tego wynika, że w celu zastosowania wspomnianej ochrony przed zwolnieniem muszą być spełnione dwie przesłanki:
- Pracownikowi brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego.
- Okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego.
Niemożność łącznego spełnienia obu tych warunków będzie powodować, że nie dojdzie do objęcia pracownika wspomnianą ochroną.
Osiągnięcie wieku emerytalnego oznacza tu przede wszystkim osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego. W Polsce wynosi on odpowiednio:
- 60 lat w przypadku kobiet
- 65 lat w przypadku mężczyzn.
Jednak mogą być tutaj pewne wyjątki. Należy bowiem pamiętać, że dla niektórych zawodów wiek emerytalny jest obniżony.
Uwagę na to zwrócił również Sąd Najwyższy, który stwierdził, że „użyte w art. 39 k.p. pojęcie wieku emerytalnego należy utożsamiać nie tylko z powszechnym wiekiem emerytalnym określonym w przepisach ustawy emerytalnej, ale także z obniżonym wiekiem emerytalnym przewidzianym w przepisach emerytalnych dla niektórych grup ubezpieczonych. Dlatego też wyrażony w art. 39 k.p. zakaz wypowiedzenia umowy o pracę obejmuje, między innymi, pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli dalszy okres zatrudnienia umożliwi im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem niższego wieku emerytalnego a także pracowników, którzy spełnili do dnia 31 grudnia 1998 r. warunek stażu ubezpieczeniowego (ogólnego i szczególnego) uprawniający ich do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym” (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18.08.2021 r., II PSK 133/21).
Tylko w okresie trwania ochrony przedemerytalnej pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Może to natomiast zrobić przed rozpoczęciem tej ochrony. Liczy się tutaj termin wręczenia pracownikowi wypowiedzenia. Potwierdza to również orzecznictwo. „Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 k.p. nie obowiązuje przed osiągnięciem wieku "przedemerytalnego", chociażby wiek ten pracownik przekroczył w okresie wypowiedzenia” (tak: wyrok SN z 7.04.1999 r., I PKN 643/98).
Ochrona przedemerytalna. Kiedy jest wyłączona?
Pierwszym z przypadków jest uzyskanie przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wówczas wspomniana ochrona nie obowiązuje.
Kolejną sytuacją jest likwidacja lub upadłość pracodawcy. Wówczas również nie stosuje się przepisów o szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
Następny wyjątek został przewidziany w art. 43 k.p. Zgodnie z nim pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy takiemu pracownikowi, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:
- wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy;
- stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.
Ochrona przedemerytalna nie ma także zastosowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Może to nastąpić z winy pracownika, czyli tzw. zwolnienia dyscyplinarnego lub bez jego winy (np. wskutek długotrwałej nieobecności w pracy).
Zwolnienie dyscyplinarne może mieć miejsce np. w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. W orzecznictwie zalicza się do nich m.in. pobicie innego pracownika w czasie pracy czy spożywanie w pracy alkoholu.
Więcej na temat zwolnienia dyscyplinarnego pisaliśmy tutaj: Zwolnienie dyscyplinarne 2019 [PRZYKŁADY, WZÓR]
Ochrona przedemerytalna a długa nieobecność w pracy
Z kolei z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika może dojść w sytuacji długotrwałej nieobecności w pracy.
W przypadku choroby pracownika ustawa przewiduje dwa rodzaje okresów ochronnych, które będą się różniły przede wszystkim ze względu na okres zatrudnienia u danego pracodawcy.
Pierwszy z nich dotyczy pracowników, których niezdolność do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż 3 miesiące i byli zatrudnieni u danego pracodawcy nie krócej niż 6 miesięcy.
Drugi zaś dotyczy pracowników, których niezdolność do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące. Będzie to dotyczyło osób, które były zatrudnione u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
Więcej na temat pisaliśmy tutaj: Rozwiązanie umowy o pracę bez winy pracownika 2019
Ochrona przedemerytalna nie będzie miała również zastosowania w przypadku, gdy pracodawca podlega przepisom o zwolnieniach grupowych. Wówczas pracownik także w czasie trwania tego typu ochrony może otrzymać wypowiedzenie warunków pracy i płacy (zmiana zakresu obowiązków, obniżenie pensji).
