Od 4 czerwca 2022 roku każdy podmiot zatrudniający w rozumieniu ustawy o PPK – nie tylko pracodawca, ale też np. zleceniodawca - może być kontrolowany przez PIP w zakresie obowiązków wynikających z ustawy o PPK.

Pracownik został zatrudniony u nowego pracodawcy, który od razu poinformował go, że jest mikroprzedsiębiorcą i nie ma wdrożonego PPK, w związku z czym pracownik musi złożyć deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do programu, gdyż pracodawca nie będzie uruchamiać PPK dla jednej osoby. Czy takie zachowanie jest zgodne z prawem?
Nie. Nakłanianie pracownika do rezygnacji z oszczędzania w PPK jest wykroczeniem, którego ściganie od 4 czerwca br. należy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy.

Podmiot zatrudniający będący mikroprzedsiębiorcą

Zgodnie z przepisami ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, „podmiotem zatrudniającym”, na którym ciąży obowiązek wdrożenia i obsługi PPK, jest m.in. pracodawca zatrudniający pracowników, będących „osobami zatrudnionymi” w rozumieniu tej ustawy (statusu „osoby zatrudnionej” nie ma m.in. młodociany). „Podmiotem zatrudniającym” może być także mikroprzedsiębiorca, w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców.
Do mikroprzedsiębiorcy nie stosuje się przepisów ustawy o PPK tylko wówczas, gdy wszystkie osoby zatrudnione złożyły mu deklarację o niedokonywaniu wpłat do PPK. Jeżeli choć jedna osoba zatrudniona chce oszczędzać w PPK, mikroprzedsiębiorca ma obowiązek uruchomić ten program.
Po nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, od 4 czerwca br., każdy podmiot zatrudniający w rozumieniu ustawy o PPK – nie tylko pracodawca, ale też np. zleceniodawca - może być kontrolowany przez PIP w zakresie obowiązków wynikających z ustawy o PPK.

Skutki nakłaniania do rezygnacji

Nakłanianie osoby zatrudnionej lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK, jeżeli robi to osoba będąca podmiotem zatrudniającym bądź osoba upoważniona do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego lub działająca z jego inicjatywy, stanowi wykroczenie. Grozi za to kara grzywna w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego. Posiłkując się definicją „wynagrodzenia”, zawartą w ustawie o PPK, należy przyjąć, że przez fundusz wynagrodzeń rozumie się sumę (w danym roku obrotowym) podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób zatrudnionych, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tzw. trzydziestokrotność), oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Inne wykroczenia z zakresu PPK

Tak jak dotychczas, wykroczeniem jest także:
  • niedopełnieniu obowiązku:
  • terminowego zawarcia umowy o zarządzanie PPK,
  • terminowego zawarcia umowy o prowadzenie PPK lub
  • terminowego dokonywania wpłat do PPK,
  • niezgłaszanie wymaganych ustawą o PPK danych lub zgłaszanie nieprawdziwych danych albo udzielanie w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawianie ich udzielenia oraz
  • nieprowadzenie dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK.
Sprawcą wskazanych wyżej wykroczeń może być osoba będąca podmiotem zatrudniającym albo osoba obowiązana do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego. Za niedopełnienie obowiązku terminowego zawarcia umowy o zarządzanie PPK grozi kara grzywny w wysokości do 1,5 proc. funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego, a za popełnienie innych wymienionych wyżej wykroczeń (np. za niezawarcie umowy o prowadzenie PPK czy za niedokonywanie wpłat do PPK) - kara grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.

Kompetencje PIP

Wszystkie omawiane wykroczenia (od 4 czerwca br. także wykroczenie polegające na nakłanianiu osoby zatrudnionej lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK) są ścigane przez PIP, która bierze także udział w postępowaniu w sprawach dotyczących tych wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego. W przypadku wszystkich tych wykroczeń PIP może nałożyć - w drodze mandatu karnego - grzywnę w wysokości do 2000 zł, a także wnieść do sądu wniosek o ukaranie (grzywna wyższa niż 2000 zł może zostać orzeczona przez sąd).

Podstawa prawna:

  • art. 13 ust. 1 pkt 1, art. 106-108 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342 ze zm.);
  • art. 109 ustawy z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1079).
Anna Puszkarska, ekspert PFR Portal PPK