Poprawki Senatu do ustawy o układach zbiorowych pracy – najważniejsze zmiany

Przed przyjęciem ustawy Sejm rozpatrzył 11 poprawek Senatu. Były to głównie doprecyzowania i uzupełnienia, jednak część zmian wprowadza istotne korekty do treści aktu.

Najbardziej znaczącą poprawką jest dodanie do ustawy definicji „osoby wykonującej pracę zarobkową”. Odwołuje się ona do ustawy o związkach zawodowych, co pozwala uniknąć niejednoznaczności interpretacyjnych. Dzięki temu w wielu sytuacjach będzie jasne, do kogo odnoszą się przepisy dotyczące układów zbiorowych.

Senat zwrócił także uwagę na konieczność równego traktowania wszystkich, którzy mogą być objęci układem zbiorowym. W pierwotnym brzmieniu pominięto emerytów i rencistów – mimo że wciąż mogą oni podlegać postanowieniom układu. W związku z tym Senat zaproponował, by zapewnić im takie same uprawnienia jak osobom pracującym. Oznacza to, że emeryci i renciści zostaną objęci zasadą korzystności oraz będą mogli wystąpić do sądu, jeśli uznają, że układ narusza prawo.

Doprecyzowano również sposób opisywania jednostek organizacyjnych sądów. W pierwotnej wersji pojawiały się odniesienia do nazw, które wynikają z zarządzeń ministra i nie mają rangi ustawowej. Senat zastąpił je sformułowaniami zgodnymi z ustawą o ustroju sądów powszechnych, co zapewnia większą stabilność przepisów. Dzięki temu każda zmiana organizacyjna w sądach nie będzie wymagała nowelizowania ustawy.

Pozostałe poprawki – o charakterze technicznym – miały na celu doprecyzowanie brzmienia przepisów i usunięcie drobnych nieścisłości.

Ustawa o układach zbiorowych pracy 2025. Nowe przepisy i korzyści dla pracowników i pracodawców

Głównym celem jest ułatwienie zawierania i rejestrowania układów zbiorowych pracy, a przez to zachęcenie pracodawców i związków zawodowych do częstszego korzystania z tej formy porozumienia.

Układy zbiorowe pracy to forma porozumienia społecznego zawieranego w rokowaniach między pracodawcą a reprezentującymi pracowników związkami zawodowymi. W ich ramach można określać warunki pracy w sposób bardziej elastyczny, niż przewiduje Kodeks pracy. Dzięki temu zasady wynagradzania, premiowania czy organizacji pracy mogą być lepiej dostosowane do potrzeb konkretnego zakładu lub branży.

Nowe przepisy dają stronom większą swobodę w ustalaniu treści układów, z zachowaniem zasady, że nie mogą one pogarszać sytuacji pracownika w porównaniu z przepisami powszechnymi. Wprowadzają również możliwość zawierania układów na czas określony z opcją przedłużenia lub na czas nieokreślony.

Jednym z najważniejszych rozwiązań jest stworzenie Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy. Rejestracja układów będzie odbywać się elektronicznie, za pomocą prostego formularza w systemie teleinformatycznym. Do ewidencji będą trafiać również porozumienia zawierane przez co najmniej dwóch pracodawców – w takim przypadku zgłoszenia dokona jeden z nich albo organizacja pracodawców.

W razie trudności w negocjacjach strony będą mogły skorzystać z pomocy mediatora – bezstronnej osoby, która ułatwi osiągnięcie porozumienia.

Ustawa dostosowuje także polskie prawo do unijnej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2022, str. 33).

Zgodnie z jej postanowieniami każde państwo członkowskie, w którym wskaźnik zasięgu rokowań zbiorowych jest poniżej progu 80%, jest obowiązane do ustanowienia warunków sprzyjających rokowaniom zbiorowym, w drodze ustawy, po konsultacji z partnerami społecznymi albo w drodze porozumienia z nimi oraz ma ustanowić plan działań na rzecz promowania rokowań zbiorowych. Państwa członkowskie zostały zobowiązane do przedkładania sprawozdań z postępów w tym zakresie.

Ustawa jest także realizacją Kamienia Milowego A54G: Wejście w życie nowelizacji odpowiednich ustaw w celu wdrożenia priorytetów reformy określonych w konsultacjach dotyczących układów zbiorowych oraz w badaniu dotyczącym jednolitej umowy o pracę w Polsce

Jeżeli prezydent podpisze ustawę, wejdzie ona w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.