Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg (FRD; Dawniej Fundusz Dróg Samorządowych) i Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych (FRPA) to systemowe narzędzia wsparcia nakierowanego na rozwój. W latach 2019–2021 dzięki dofinansowaniu z państwowych funduszy celowych samorządy z Mazowsza realizują 642 inwestycje związane z przebudową lub budową dróg lokalnych (łącznie ponad 1137 km). Na ten cel przeznaczono 1 mld 208 mln zł. W tym roku na mazowieckich drogach zostanie uruchomionych 516 nowych lub uprzednio zlikwidowanych linii autobusowych za łączną kwotę 61,5 mln zł. Takie działania wymagają intensywnej współpracy na linii rząd–samorząd. I wbrew powszechnemu wrażeniu, może ona mieć i ma pozytywne oblicze.
Mechanizmy rozwoju
Zrównoważony rozwój zależy od tego, jakie możliwości stworzy się mieszkańcom w ich małych ojczyznach. Podczas spotkań w różnych częściach województwa właśnie brak oświetlonej drogi z chodnikiem lub komunikacji publicznej jest zgłaszany jako największy problem. W programach rządowych kierowanych do powiatów i gmin są oferowane kompleksowe rozwiązania po to, aby szanse rozwojowe były równe dla wszystkich. Oczywiście jest to proces i wciąż jeszcze wiele jest do zrobienia. Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg i Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych należy postrzegać jako systemowe mechanizmy rozwojowe. Poza oczywistym wpływem tych inwestycji na poziom życia mieszkańców stają się one czynnikiem poprawiającym możliwości gospodarcze miejscowości, w których są zlokalizowane, a same w sobie są przedmiotem ożywionej działalności gospodarczej lokalnych przedsiębiorców, którzy je realizują.
Większe wsparcie
Z każdym rokiem coraz więcej zadań jest obejmowanych dofinansowaniem (nawet do 80 proc. kosztów realizacji inwestycji). Wysokość wsparcia jest uzależniona od dochodów jednostki samorządu terytorialnego: im niższy dochód podatkowy JST, tym większy poziom dofinansowania.
Dzięki temu finansowe wsparcie budowy, przebudowy i remontów dróg lokalnych często umożliwia samorządom realizację większych, kluczowych dla rozwoju regionalnego przedsięwzięć, które jeszcze kilka lat temu mogły być realizowane wyłącznie przez zamożniejsze samorządy, i to w przypadku pozyskania funduszy zewnętrznych, np. ze środków europejskich. Często nie były one nawet zgłaszane do dofinansowania w ramach naborów wniosków prowadzonych przez wojewodów, ze względu na obowiązujący wcześniej wymóg realizacji zadań w cyklu jednego roku budżetowego, przy maksymalnej kwocie dofinansowania wynoszącej 3 mln zł. Obecnie zadania mogą być realizowane w cyklu wieloletnim i otrzymać wsparcie w wysokości aż do 30 mln zł.
Samorządy chętnie wykorzystują okazję do rozbudowy infrastruktury, aby uczynić swoje tereny bardziej atrakcyjnymi dla mieszkańców i inwestorów. Dobrym przykładem jest tutaj gmina miejsko-wiejska Radzymin, której projekt budowy al. Lecha Kaczyńskiego uzyskał dofinansowanie w wysokości ok. 11 mln zł. Inwestycja ta ma ogromne znaczenie z punktu widzenia rozwoju spójnej sieci dróg publicznych, ponieważ stanowi kluczowy element ciągu komunikacyjnego dróg gminnych z siecią dróg publicznych o znaczeniu powiatowym i krajowym. Przedsięwzięcie to jest pierwszym etapem budowy obwodnicy Radzymina, która docelowo połączy pięć dróg powiatowych z drogą ekspresową S8, co pozwoli na lepszą dostępność do terenów inwestycyjnych, odciążenie centrum miasta z ruchu tranzytowego oraz usprawnienie mobilności mieszkańców gminy, a także powiatów wołomińskiego i legionowskiego.
FRPA – lepsze możliwości
Gdy w 2019 r. wystartował FRPA, wojewoda mazowiecki podpisał 35 umów z 34 organizatorami publicznego transportu zbiorowego (powiatami i gminami) na kwotę ok. 1,6 mln zł. Powstało wtedy 225 linii komunikacyjnych. W kolejnym roku liczba organizatorów i umów podwoiła się. W 2021 r. na 84 wnioski o dofinansowanie pozytywnie rozpatrzono już 81 i tyle samo umów podpisano na kwotę około 61,6 mln zł. W efekcie w tym roku 67 organizatorów otrzymuje dopłatę na uruchomienie 516 linii autobusowych.
Liczba złożonych przez samorządy wniosków nie tylko pokazuje skalę wzrostu popularności FRPA, ale udowadnia też, że sam rynek często nie gwarantuje zabezpieczenia usług kluczowych z punktu widzenia bezpieczeństwa i jakości życia mieszkańców, a takie programy są po prostu niezbędne. Wsparcie ze środków publicznych powoduje, że transport zbiorowy staje się dostępny dla każdego, zwłaszcza mniej zamożnego mieszkańca i w stotnym stopniu ogranicza wykluczenie komunikacyjne. Co więcej, w dobie pandemii FRPA jest gwarancją, że lokalny przewoźnik przetrwa kolejne okresy lockdownu.
Mimo pandemii są sygnały, że mieszkańcy powiatów i gmin, które przystąpiły do programu, chętnie korzystają z utworzonych linii autobusowych. Przykładowo w powiecie grójeckim w 2020 r. utworzono 15 linii. Od 1 stycznia do 31 grudnia sprzedano na nich łącznie 85 239 biletów jednorazowych oraz 6427 biletów miesięcznych.
Zainteresowanie JST rządowymi programami w dobie pandemii nie zmalało. Finansowanie zadań własnych realizowanych przez samorządy jest wręcz rozszerzane – o czym świadczy zakończony ostatnio nabór wniosków o dofinansowanie w ramach FRD dedykowany poprawie bezpieczeństwa ruchu na przejściach dla pieszych. Mam nadzieję, że również po pandemii samorządy będą chętnie sięgać po pieniądze z wymienionych i innych funduszy, które w odczuwalny sposób podnoszą jakość życia mieszkańców, a także stanowią realne wsparcie dla wzrostu gospodarczego regionów.©℗
Pieniądze na drogi

Teksty Samorządowców przeczytasz tu: https://www.gazetaprawna.pl/perlysamorzadu