Dużo słyszymy o uzależnieniu dzieci i młodzieży od cyfrowych technologii. Komputer czy smartfon dają wiele możliwości rozwoju i są niezbędne w procesie edukacji, lecz zbyt silne przyzwyczajenie do używania tych urządzeń może prowadzić do zaburzeń rozwoju czy utraty kontaktów społecznych.Czy czas spędzony w internecie wyjaśnia różnice w wynikach w nauce między dziećmi? W „European Economic Review” naukowcy z Australii i Szwecji przedstawili swoją odpowiedź na to pytanie.

Punktem wyjściowym badania były wcześniejsze obserwacje naukowców, że dzieci urodzone w rodzinach o niskim statusie społeczno ekonomicznym osiągają zwykle gorsze wyniki w nauce w porównaniu z osobami urodzonymi w rodzinach o bardziej uprzywilejowanej pozycji. Część różnic wyjaśnia dobrze udokumentowana teoria o silnej korelacji między poziomem wykształcenia rodziców a wynikami edukacyjnymi ich dzieci. Teraz naukowcy udowadniają, że pozostała część zależy w dużej mierze od czasu wolnego, który dzieci poświęcają na różne aktywności.

Badacze wykorzystali Longitudinal Study of Australian Children – w ramach projektu informacje o australijskich dzieciach w wieku 4–14 lat były zbierane od 2004 r. do 2018 r. Baza zawiera dane na temat rozwoju dzieci, ich zdrowia, trudności społeczno-emocjonalnych oraz cech społeczno demograficznych rodziców; informacje były zbierane podczas wywiadów z rodzicami, w szkołach, od nauczycieli i samych dzieci, gdy te były już w starszym wieku. Dane są powiązane z rejestrami dotyczącymi wyników dzieci w testach z umiejętności liczenia, czytania oraz pisania. Dodatkowo dzieci prowadziły dzienniki, w których zapisywały, ile czasu w ciągu 24 godzin poświęciły na różne aktywności. Te zaś podzielono na osiem kategorii: sen, szkoła, zajęcia dodatkowe, sport, kontakty społeczne, media cyfrowe, higiena i inne.

Badaczy szczególnie interesował czas na używanie mediów cyfrowych (np. oglądanie telewizji, granie w gry, korzystanie z komputerów i smartfonów oraz przeglądanie mediów społecznościowych) i jego wpływ na wyniki w nauce. Analizowano także zajęcia dodatkowe, czyli wszystkie pozaszkolne działania stymulujące rozwój dzieci, jak czytanie, rysowanie, odrabianie zadań domowych, korepetycje, lekcje muzyki, gry planszowe i krzyżówki oraz zajmowanie się sztuką. Dane ujawniły, że dzieci spędzały relatywnie dużo czasu w mediach cyfrowych (średnio nieco ponad 2,5 godziny dziennie w całej próbie), a umiarkowaną ilość czasu (od ok. 1 do 1,6 godziny) na każdą z aktywności z kategorii: zajęcia dodatkowe, sport i kontakty społeczne.

Zaobserwowano znaczne różnice w podziale czasu na różne aktywności między dziećmi z rodzin o niskim i wysokim statusie społeczno-ekonomicznym w kategoriach media cyfrowe i zajęcia dodatkowe, nie zauważono różnic w pozostałych. Naukowcy udowodnili, że dzieci z rodzin o niskim statusie społeczno-ekonomicznym spędzały więcej czasu (38 minut) w mediach cyfrowych, a mniej czasu (36 minut) na pozaszkolnych zajęciach dodatkowych.

To, że dzieci z uboższych rodzin spędzały więcej czasu w sieci, może wynikać z braku możliwości finansowych rodzin, aby pozwolić sobie na bardziej stymulujące zajęcia pozalekcyjne, lub z decyzji wychowawczych rodziców. Obliczono, że różnica w czasie poświęconym mediom cyfrowym i zajęciom dodatkowym stanowiła ok. 3 proc. obserwowanej luki w wynikach w nauce między dziećmi z rodzin o niskim i wysokim statusie społeczno-ekonomicznym. To oznacza, że gdyby dzieci z uboższych środowisk zainwestowały 38 minut dziennie więcej na zajęcia dodatkowe zamiast na media cyfrowe, wówczas różnica w teście (względem dzieci bardziej uprzywilejowanych) byłaby o 3 proc. mniejsza. Co ciekawe, ograniczenie czasu na media cyfrowe na rzecz innych aktywności (np. sportu czy kontaktów społecznych) nie przyniesie takiego efektu.

Naukowcy oszacowali też, że czas spędzony w mediach cyfrowych negatywnie wpływa na wyniki w nauce wszystkich dzieci (średnio zmniejsza wyniki testów o 0,05 odchylenia standardowego w przypadku dzieci z niskim statusem społeczno-ekonomicznym i 0,03 odchylenia standardowego w przypadku dzieci z wysokim statusem społeczno-ekonomicznym).

Wyniki sugerują, że promowanie ograniczenia dostępu do mediów cyfrowych na rzecz wzbogacania pozaszkolnych zajęć dodatkowych mogłoby pomóc w zmniejszeniu luki w wynikach w nauce między dziećmi o różnych statusach społeczno-ekonomicznych. ©Ⓟ

Autorka jest ekonomistką GRAPE