Już od dekady przyznaję w tym miejscu, o tej porze mój – subiektywny i autorski – tytuł ekonomisty roku. Celem jest uhonorowanie autora, który w minionych 12 miesiącach pokazał coś nowego i ważnego dla naszego rozumienia procesów gospodarczych. Zasłużył na to Diego Känzig z Uniwersytetu Northwestern w amerykańskim Illinois.

Känzig jest przedstawicielem młodszego pokolenia ekonomistów. W 2023 r. opublikował pracę o związkach nierówności i polityki klimatycznej. Pokazał w niej, jak funkcjonujący w krajach rozwiniętych system handlu emisjami (ETS) odbija się na dobrobycie różnych grup społecznych. Teza Känziga jest dość niepoprawna. Pisze on bowiem, że wahania cen ETS (obserwowane głównie od 2018 r.) najmocniej uderzają w najuboższe gospodarstwa domowe. Przyczyny są dwie. Pierwszą z nich jest wzrost cen energii elektrycznej. Drugą: biedni są bardziej zależni od wahań koniunktury i bezrobocia w tych branżach produkcji czy usług, w które wyższe ceny emisji uderzały najmocniej. Dzięki analizie naszego tegorocznego laureata możemy się dowiedzieć, że polityka klimatyczna w obecnym kształcie (a więc na podstawie mechanizmu ETS) nie jest bynajmniej neutralna społecznie. Co przeczy – i to zasadniczo – obiegowym opiniom w głównym nurcie dyskusji publicznej.

Praca jest ważna z jeszcze jednego powodu. Tylko dzięki wystąpieniom takim jak to Känziga istnieje szansa na inną – lepszą i bardziej sprawiedliwą – politykę klimatyczną. Jeśli zaś ich zabraknie, a wszystkie głosy krytyczne wobec ekologicznego status quo zostaną wyciszone, to kwestia klimatyczna nigdy nie zostanie w pełni zaakceptowana przez demokratyczne zachodnie społeczeństwa. I po prostu poniesie klęskę.

Laureaci z lat poprzednich (wciąż warci czytania)

► 2022. Adam Tooze (Uniwersytet Columbia) za szybkie, fachowe i dogłębne objaśnianie rzeczywistości kryzysu surowcowego po wybuchu wojny w Ukrainie.

► 2021. Claudia Sahm (Fed), Servaas Storm (Uniwersytet Techniczny w Delft w Holandii) oraz Enzo Rossi (Narodowy Bank Szwajcarii i Uniwersytet w Zurychu) za badania nad procesami inflacyjnymi. I za pokazywanie, że inflacja to zjawisko dalece bardziej ambiwalentne, niż głosi powszechne przekonanie.

► 2020. Pavlina Tcherneva za książkę „W sprawie gwarancji zatrudnienia”, w której pokazała, jak można w warunkach realnego kapitalizmu wybić zęby potworowi bezrobocia. I to raz na zawsze.

► 2019. Propagatorzy nowoczesnej teorii pieniężnej Stephanie Kelton i Pavlina Tcherneva oraz nieżyjący prekursor tzw. finansów funkcjonalnych Abba Lerner.

► 2018. Karol Marks za to, że mimo upływu okrągłych 200 lat od jego śmierci wiele analiz ekonomicznych niemieckiego filozofa wręcz zyskało na aktualności.

► 2017. Anthony Atkinson, Simcha Barkai i Branko Milanovic. Wszyscy za badania nad różnymi twarzami współczesnych nierówności.

► 2016. Dani Rodrik. Autor wielu prac prezentujących krytykę neoliberalnego podejścia do zjawiska globalizacji.

► 2015. Janis Warufakis za heroiczną (choć nieudaną) próbę wykorzystania doświadczeń heterodoksyjnego ekonomisty w pracy ministra finansów Grecji.

► 2014. Thomas Piketty za rozpoczęcie „Kapitałem w XXI wieku” wielkiej debaty o nierównościach ekonomicznych.

► 2013. Michał Kalecki. Nagroda dla zmarłego w 1970 r. polskiego ekonomisty, którego pionierskie prace stały się po kryzysie roku 2008 inspiracją dla wielu współczesnych ekonomistów na całym świecie. ©Ⓟ