Porady dla sfery budżetowej

Odpowiedź: Stosowanie rozdziału 75023 dla wydatków na wspólną obsługę jest nieprawidłowe. Prawidłowym rozdziałem w takim przypadku jest 75085.

Uzasadnienie: W sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia z tzw. wspólną obsługą, której ramy prawne określa art. 10a i art. 10b ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tymi przepisami gmina może zapewniać wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną swoim jednostkom organizacyjnym, instytucjom kultury oraz innym podmiotom sektora finansów publicznych, z wyłączeniem m.in. spółek prawa handlowego. Ponadto z art. 10c wynika, że zakres wspólnej obsługi nie może obejmować kompetencji kierowników jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz przeniesień wydatków w tym planie. W przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1 i 2, są one przekazywane w całości. Zatem, w świetle powyższego, nie ma wątpliwości, że urząd gminy może wykonywać zadania w charakterze tzw. jednostki obsługującej.

To jednak nie oznacza, że wydatki związane z wykonywaniem wspólnej obsługi mogą być ujmowane w rozdziale 75023. Ten bowiem, zgodnie z klasyfikacją budżetową, przeznaczony jest dla wydatków urzędów gmin (miast i miast na prawach powiatu), nie zaś dla wspólnej obsługi.

W rozdziale 75085 „Wspólna obsługa jednostek samorządu terytorialnego” należy ujmować wydatki ponoszone na realizację zadań związanych ze wspólną obsługą, niezależnie od tego, która jednostka (w tym urząd gminy) te zadania realizuje.

Nieprawidłowość taką wykazała np. RIO w Szczecinie w wystąpieniu pokontrolnym z 6 maja 2025 r. (znak WK.6001.1.2025). RIO stwierdziła w nim: „Wydatki na wspólną obsługę ujęto w planie, ewidencji i sprawozdawczości w rozdziale 75023, zamiast w rozdziale 75085, co było sprzeczne z § 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji (...) w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o finansach publicznych”. RIO dodatkowo ustaliła, że za ww. nieprawidłowości odpowiedzialność ponoszą odpowiednio – kierownik wydziału oświaty, kultury i sportu oraz skarbnik. Zaleciła stosowanie właściwego rozdziału 75085 na wszystkich etapach: planowania, ewidencji i sprawozdawczości.

Podsumowując: nawet jeśli urząd gminy pełni funkcję jednostki obsługującej, to wydatki na wspólną obsługę należy klasyfikować w rozdziale 75085, a nie w 75023. ©℗

Jaka klasyfikacja dochodowa jest właściwa dla odsetek od nieterminowych płatności czynszów za najem lokali użytkowych i dzierżawę gruntów

Odpowiedź: Odsetki od nieterminowych wpłat czynszów lokali użytkowych/dzierżawy gruntów należy klasyfikować w dziale 700, rozdziale 70005, paragrafie 0920.

Uzasadnienie: W przypadku czynszów z tytułu najmu lokali użytkowych i dzierżawy gruntów podstawą do naliczania odsetek są przepisy kodeksu cywilnego, w szczególności art. 481. Zgodnie z tym przepisem wierzycielowi – także jednostce samorządu terytorialnego – przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie, jeżeli dłużnik uchyla się od terminowej zapłaty czynszu. Odsetki te stanowią dochód budżetowy, który musi być prawidłowo sklasyfikowany.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów dochody z tytułu najmu lokali użytkowych i dzierżawy gruntów ujmuje się w dziale 700 – „Gospodarka mieszkaniowa”. Kluczowy jest jednak dobór odpowiedniego rozdziału i paragrafu. Podany akt prawny przewiduje podane w stanie faktycznym podziałki: rozdział 70007 oznaczony „Gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy”, paragraf 075 oznaczony: „Wpływy z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych oraz innych umów o podobnym charakterze”. Jednak rozdział 70007 dotyczy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, natomiast wpływy z najmu lokali użytkowych i dzierżawy gruntów – a tym bardziej odsetki z tego tytułu – nie mieszczą się w jego zakresie. Podana sekwencja podziałek nie jest więc właściwa do ujmowania odsetek z powyższego tytułu, m.in. z tego względu, że źródłem dochodów są odsetki z najmu lokali/gruntów o innym przeznaczeniu niż mieszkalne.

W podanym zakresie należało zastosować inne podziałki. RIO w Kielcach w wystąpieniu pokontrolnym z 4 kwietnia 2025 r. (znak WK.60.36.2024) wskazała, że odsetki od nieterminowych wpłat z tytułu najmu lokali użytkowych i dzierżawy gruntów powinny być klasyfikowane w rozdziale 70005 – „Gospodarka gruntami i nieruchomościami” i paragrafie 0920 – „Wpływy z pozostałych odsetek”. W raporcie RIO podała przykład błędnej klasyfikacji w podziałce 700/70007/0750 w latach 2022–2023, gdzie w rzeczywistości należało zastosować 700/70005/0920.

RIO nakazała jednostce stosowanie poprawnej klasyfikacji w planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości zgodnie z przepisami rozporządzenia i załącznikami nr 2 i 3. Oznacza to obowiązek rozróżniania przychodów z tytułu czynszu od tych wynikających z nieterminowych wpłat (odsetki), a także ich odpowiedniego przypisania do klasyfikacji budżetowej. ©℗

Jaki paragraf klasyfikacji dochodów zastosować do refakturowanych opłat za centralne ogrzewanie

Odpowiedź: Należy zastosować paragraf 083.

Uzasadnienie: Podany stan faktyczny ma związek z umową najmu, jednak istotą problemu jest prawidłowe zastosowanie klasyfikacji budżetowej do opłat towarzyszących umowie najmu, takich jak refakturowane opłaty za media. Zazwyczaj poza czynszem najemca ponosi dodatkowe koszty, m.in. za dostawy energii, gazu, centralnego ogrzewania czy wywóz nieczystości.

Paragraf 075 dotyczy wpływów z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych, jak również innych umów o podobnym charakterze. Obejmuje wyłącznie dochody z samego tytułu najmu lub dzierżawy.

Dodatkowe opłaty, takie jak refakturowane koszty ogrzewania, nie mieszczą się w zakresie tego paragrafu. Powinny być ujmowane odrębnie jako wpływy z usług, czyli w paragrafie 083. Takie stanowisko potwierdziła Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach w wystąpieniu pokontrolnym z 6 lipca 2023 r. (znak: WK.60.11.2023). RIO stwierdziła nieprawidłowość polegającą na zaklasyfikowaniu dochodów z refakturowania opłat za centralne ogrzewanie w paragrafie 075 zamiast w paragrafie 083. Wskazała na konieczność prawidłowego stosowania klasyfikacji przy planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości operacje gospodarcze należy ujmować zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Oznacza to, że wpływy z czynszu i wpływy z refakturowanych usług muszą zostać wykazane oddzielnie – w odrębnych paragrafach klasyfikacji budżetowej. ©℗

Czy w sprawozdaniu Rb-Z można wykazać kredyt z terminem spłaty do lipca 2025 r. jako długoterminowy

Odpowiedź: Nie. Zostały naruszone przepisy sprawozdawcze, bowiem kredyt powinien być zakwalifikowany jako krótkoterminowy – w sprawozdaniu Rb-Z pozycja E2.1.

Uzasadnienie: Zgodnie z przepisami ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać zobowiązania – w tym kredyty – na cele wskazane w art. 89, takie jak pokrycie przejściowego deficytu, finansowanie planowanego deficytu czy spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Kluczowe dla oceny prawidłowości klasyfikacji zobowiązań w sprawozdaniu Rb-Z są przepisy rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, a w szczególności załącznik nr 8 – Instrukcja sporządzania sprawozdań.

Zgodnie z jej par. 2 ust. 1 pkt 2 oraz par. 3 pkt 5–7 w układzie przedmiotowym są prezentowane zobowiązania wynikające z tytułów dłużnych – kredyty i pożyczki – rozumiane jako zobowiązania wynikające z zaciągniętych kredytów i pożyczek, jak również z umów sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach (tzw. sprzedaż na raty), umów leasingu zawartych z producentem lub finansującym, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy (tzw. leasing finansowy), a także z umów nienazwanych o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związanych z finansowaniem usług, dostaw, robót budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu.

Do kredytów i pożyczek należy również zaliczać zobowiązania z tytułu umów o partnerstwie publiczno-prywatnym i umów o poprawę efektywności energetycznej, w przypadku gdy taka umowa ma wpływ na poziom długu publicznego.

Ponadto według wzoru w części A „Zobowiązania według tytułów dłużnych sprawozdania” Rb-Z wykazuje się:

w wierszu E2. kredyty i pożyczki – sumę wartości zaprezentowanych w wierszach E2.1 i E2.2;

w wierszu E2.1. krótkoterminowe – wartość krótkoterminowych zobowiązań wynikających z zaciągniętych kredytów i pożyczek, tj. o pierwotnym terminie spłaty nie dłuższym niż rok lub podlegające spłacie na żądanie;

w wierszu E2.2. długoterminowe – wartość długoterminowych zobowiązań wynikających z zaciągniętych kredytów i pożyczek, tj. o pierwotnym terminie spłaty dłuższym niż rok.

Skoro kredyt miał termin spłaty do lipca 2025 r., a więc nie później niż 12 miesięcy od dnia bilansowego (31 grudnia 2024 r.), powinien zostać wykazany jako krótkoterminowy w poz. E.2.1. W przeciwnym razie dochodzi do naruszenia zasad klasyfikacji zobowiązań określonych w przepisach sprawozdawczych. Potwierdza to m.in. stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Białymstoku z 3 marca 2025 r. (znak: RIO.I.6001–18/24). RIO wskazała w nim, że kredyt zaciągnięty 27 grudnia 2023 r. z terminem spłaty w czerwcu 2024 r. nie powinien zostać ujęty w E.2.2, lecz w E.2.1. W ramach wniosku pokontrolnego RIO zaleciła jednostce prawidłowe ujmowanie zobowiązań kredytowych – z podziałem na długo- i krótkoterminowe, zgodnie z rzeczywistym terminem ich spłaty. ©℗