Jak przeprowadzić rekrutację na stanowisko dyrektora zakładu? [Poradnia z prawa pracy]

Czy można przenieść pracownika socjalnego ze środowiskowego domu samopomocy na stanowisko w urzędzie? Czy można wypłacić odprawę emerytalną bez rozwiązania stosunku pracy? Czy nagrodę jubileuszową wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy?

Procedurę przeniesienia pracownika samorządowego do pracy w innej jednostce reguluje art. 22 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Zgodnie z tym przepisem pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, można na jego wniosek lub za jego zgodą przenieść do pracy w innej jednostce, o której mowa w art. 2 u.p.s., w tej samej lub innej miejscowości, w każdym czasie, jeżeli nie narusza to ważnego interesu jednostki, która dotychczas zatrudniała pracownika samorządowego, oraz przemawiają za tym ważne potrzeby po stronie jednostki przejmującej. Należy wskazać, że w myśl rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych stanowisko pracownika socjalnego w gminnej jednostce organizacyjnej (środowiskowym domu samopomocy) jest stanowiskiem pomocniczym i obsługi, a nie stanowiskiem urzędniczym.

Podsumowanie: Nie jest dopuszczalne przeniesienie pracownika socjalnego zatrudnionego w środowiskowym domu samopomocy do pracy w urzędzie gminy, gdyż nie zajmuje on stanowiska urzędniczego. ©℗

Do pracowników gminnego zakładu budżetowego stosuje się – podobnie zresztą jak do pracowników samorządowych zatrudnionych w: urzędach gmin, gminnych jednostkach pomocniczych oraz w samorządowych zakładach budżetowych – przepisy ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Artykuł art. 11 ust. 1 tego aktu prawnego wprost wskazuje, że nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. Jednocześnie art. 12 ust. 1 u.p.s. definiuje, że „wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku, lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik”.

Podsumowanie: Rekrutacja na stanowisko dyrektora nowo utworzonego gminnego zakładu budżetowego powinna zostać przeprowadzona zgodnie z procedurą konkursową naboru na wolne stanowisko urzędnicze, w tym na wolne kierownicze stanowisko urzędnicze, która jest wskazana w u.p.s. ©℗

Zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w odrębnych przepisach. W myśl art. 35 ust. 1 i 2 u.p.s. stosunek pracy pracownika samorządowego tymczasowo aresztowanego ulega zawieszeniu z mocy prawa. W okresie zawieszenia pracownik samorządowy otrzymuje wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia przysługującego mu do dnia tymczasowego aresztowania. Szczegóły dotyczące zasad przyznawania nagród jubileuszowych zostały określone w par. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Zgodnie z pkt 1 tego paragrafu pracownik samorządowy nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe. Z kolei pkt 4 stanowi, że nagrodę jubileuszową wypłaca się niezwłocznie po nabyciu przez pracownika samorządowego prawa do tej nagrody.

Podsumowanie: Burmistrz w okresie zawieszenia nie traci prawa do nagrody jubileuszowej. Nadal pozostaje w zatrudnieniu mimo zawieszenia wykonywania obowiązków służbowych. ©℗

Wójtowi należy wypłacić odprawę emerytalną w dniu rozwiązania stosunku pracy, co nastąpi wraz z wygaśnięciem mandatu. Zgodnie z art. 921 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Zatem odprawa przysługuje pracownikowi, o ile:

• spełnia wymagania niezbędne do przyznania emerytury,
• nastąpi ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę.

Należy zaznaczyć, że odprawa w wysokości wyższej od gwarantowanej w k.p. przysługuje z mocy prawa na podstawie odrębnych pragmatyk służbowych zatrudnionym u pracodawców zaliczanych do podmiotów sektora finansów publicznych (np. pracownicy: samorządowi, korpusu służby cywilnej, nauczyciele i inni). Może także przysługiwać u przedsiębiorców sfery pozabudżetowej, jeżeli przepisy wewnątrzzakładowe obowiązujące w danej firmie przewidują jej wypłatę na zasadach korzystniejszych.

Zgodnie zaś z art. 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:

• po 10 latach pracy – dwumiesięcznego wynagrodzenia,
• po 15 latach pracy – trzymiesięcznego wynagrodzenia,
• po 20 latach pracy – sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

W myśl art. 38 ust. 5 u.p.s. do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. okresy: pozostawania w ewidencji urzędu pracy z prawem do zasiłku lub stypendium, pracy na roli i inne).

Nawiązując bezpośrednio do pytania czytelnika, w myśl art. 73 par. 2 k.p. stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. Z kolei par. 9 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych stanowi, że jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy jest wypłacana w dniu ustania stosunku pracy. W przypadku wójta będzie to dzień wygaśnięcia mandatu. Jak z kolei wynika z art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ustalenie wynagrodzenia wójta należy do wyłącznej właściwości rady gminy. Choć w przypadku odprawy emerytalnej jest to czysta formalność, jako że przysługuje ona wójtowi z mocy prawa, jednak rada gminy jest zobowiązana do podjęcia stosownej uchwały. Co istotne, rada powinna ją podjąć jeszcze przed wygaśnięciem mandatu wójta, ponieważ jej kompetencje odnoszą się do wójta, nie zaś byłego wójta.

Podsumowanie: Warunek konieczny do nabycia prawa do odprawy emerytalnej wójt spełni w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego i od tego dnia ZUS przyzna świadczenie, o ile przed dniem 65. urodzin wystąpi on z odpowiednim wnioskiem. Zgodnie bowiem z art. 129 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wypłata odprawy emerytalnej może zostać dokonana dopiero po spełnieniu drugiego warunku, czyli po rozwiązaniu stosunku pracy – w omawianym przypadku – wraz upływem kadencji. Realizacja wypłaty powinna nastąpić w ostatnim dniu zatrudnienia. ©℗

W przypadku gdy stosunek pracy zawarty z pracownikiem samorządowym ustaje w związku z przejściem na wcześniejszą emeryturę, to jeśli do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia ustania stosunku pracy, pracownik nabędzie prawo do nagrody jubileuszowej w dniu ustania stosunku pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 11 stycznia 2001 r. (sygn. akt I PKN 187/00), jeżeli nie ma jakichś wyraźnych przesłanek wynikających z zastosowania reguł wykładni systemowej, funkcjonalnej czy innej, to bezzasadne jest zawężanie zakresu pojęciowego nazwy „emerytura” jedynie do tej emerytury, która jest przyznawana na zasadach ogólnych. Należy mieć przy tym na uwadze, że ustawodawca, wprowadzając w 1996 r. do k.p. art. 921 uczynił z odprawy emerytalnej świadczenie powszechne; przy założeniu, że zasadniczo powinien je otrzymać jednokrotnie każdy pracownik. Zdaniem SN przyjęcie, że przejście na wcześniejszą emeryturę nie uprawnia do odprawy emerytalnej, z reguły (gdy emeryt nie podejmuje już zatrudnienia po przejściu na wcześniejszą emeryturę) prowadzi do pozbawienia pracownika w ogóle możliwości nabycia odprawy emerytalnej. Stąd też należy przyjąć, że odprawa emerytalna służy pracownikowi także w razie przejścia na wcześniejszą emeryturę. Przytoczone wyżej orzeczenie dotyczyło wprawdzie odprawy emerytalnej, należy jednak przyjąć, że ma ono też zastosowanie w przypadku przedstawionym w pytaniu.

Podsumowanie: Par. 8 ust. 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych ma zastosowanie także do wcześniejszej emerytury. Zgodnie z tym przepisem w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy pracownikowi samorządowemu, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia ustania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy. ©℗

Korzystanie przez dyrektora szkoły z urlopu dla poratowania zdrowia nie wyklucza osobistego udziału sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych w postępowaniu. Postępowanie podczas urlopu zdrowotnego nie zostanie wstrzymane. Przerwa ta nie jest także przesłanką do odroczenia rozprawy. Organy prowadzące postępowanie, czyli rzecznik dyscypliny oraz komisja orzekająca, powinny umożliwić sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych czynny udział w czynnościach postępowania. Należy jednak pamiętać, że osobisty udział obwinionego w tych czynnościach jest jego prawem, a nie obowiązkiem, z kolei organy postępowania są związane ustawowymi terminami do zakończenia czynności. Wszelkie przerwy w prowadzonym postępowaniu i odroczenia terminów dokonania czynności muszą mieć wyraźną podstawę prawną i być spowodowane okolicznościami stanowiącymi należyte usprawiedliwienie nieobecności. Należytym usprawiedliwieniem nieobecności na rozprawie, skutkującym jej obligatoryjnym odroczeniem, jest w szczególności choroba obwinionego. W interesie samego zainteresowanego jest więc przedstawienie dowodów usprawiedliwiających nieobecność, które nie będą budzić wątpliwości organu prowadzącego postępowanie. Przy czym nie każda niedyspozycja zdrowotna stanowi należyte usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie, a jedynie taka, która wyklucza lub znacznie utrudnia obwinionemu osobiste stawiennictwo.

Udzielany na podstawie art. 73 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela urlop dla poratowania zdrowia nie może być zaliczony do okoliczności należycie usprawiedliwiających nieobecność obwinionego w toku prowadzonych czynności, w szczególności na rozprawie. Urlop taki nie wiąże się bowiem z zakazem swobodnego poruszania się. Pogląd ten potwierdza orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych. Oddaliła ona zarzuty odwołania, które dotyczyły naruszenia prawa do obrony ze względu na brak osobistego stawiennictwa nauczyciela korzystającego z urlopu dla poratowania zdrowia na rozprawie (orzeczenie GKO z 18 września 2006 r., nr DF/GKO-4900-57/71/06/1672).

Podsumowanie: Usprawiedliwiona nieobecność dyrektora szkoły uzasadniona korzystaniem przez niego z urlopu dla poratowania zdrowia nie jest podstawą do wstrzymania postępowania w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych ani odroczenia rozprawy. ©℗