RIO zarzuciła, że wadliwie sporządzono sprawozdania Rb-27S urzędu gminy – zbiorcze i jednostkowe. Nie ujęto bowiem potrąconych na rzecz gminy dochodów wynikających ze sprawozdania Rb-27ZZ z kolumny „Dochody wykonane – potrącone na rzecz jednostki”, gdzie wykazano kwotę 35 tys. zł. Czy naruszono przepisy? Dane przecież wykazano tylko w Rb-27ZZ.

W pytaniu pojawił się wątek dwóch odrębnych sprawozdań, tj. sprawozdania Rb-27ZZ oraz sprawozdania Rb-27S. W pierwszej kolejności na uwagę zasługuje sprawozdanie Rb-27ZZ, jako że dane w nim ujmowane mają znaczenie wtórne dla prezentowania danych w sprawozdaniu Rb-27S, co zresztą zostanie wykazane niżej w ramach analizy. Przede wszystkim należy przypomnieć, że Rb-27ZZ to sprawozdanie z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami. Każda jednostka samorządu terytorialnego wykonuje tego rodzaju zadania, bowiem wymagają tego konkretne regulacje prawne. Wykonywanie zadań zleconych jest istotne, a tym bardziej istotne są obowiązki sprawozdawcze z tym związane, a temu właśnie służy wspomniane sprawozdanie budżetowe Rb-27ZZ.
Warto odnotować, że w ramach „Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego” (stanowiącej załącznik nr 37 do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej) w par. 6 postanowiono m.in., że jednostki samorządu terytorialnego na podstawie sprawozdań jednostkowych sporządzają sprawozdanie zbiorcze w szczegółowości sprawozdania jednostkowego, z tym że w kolumnie:
1) „Dochody potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” wykazują dochody wykonane, należne jednostkom samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych przepisów, tzn. niestanowiące dochodów budżetu państwa;
2) „Dochody przekazane” wykazują kwotę dochodów przekazanych na rachunek bieżący – subkonto dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację; w sprawozdaniu za cztery kwartały wykazuje się kwotę dochodów przekazanych, z uwzględnieniem dochodów przekazanych do 8 stycznia roku następującego po roku budżetowym.
Natomiast z punktu widzenia podanego zapytania kluczowe znaczenie ma ust. 4, q którym postanowiono, że wykazywane w sprawozdaniu Rb-27ZZ w kolumnie „Potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” kwoty dochodów powinny być wykazywane w takiej samej wysokości w sprawozdaniu Rb-27S w kolumnie „Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)” w paragrafie „Dochody jednostek samorządu terytorialnego związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami”.
W kontekście przywołanych wyżej regulacji prawnych na szczególną uwagę zasługują ustalenia zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 3 listopada 2022 r. (znak WK-0911/27/2022). Wskazano w nim, że: „W sprawozdaniu jednostkowym Rb-27S Urzędu Gminy i sprawozdaniu zbiorczym RB-27S z wykonania planu dochodów budżetowych Gminy (….) nie ujęto dochodów potrąconych na rzecz Gminy (….) w związku z wykonaniem planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, które wynikają ze sprawozdania zbiorczego Rb-2ZZ z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami za okres sprawozdawczy od początku roku do końca IV kwartału roku 2021 z kolumny «Dochody wykonane – potrącone na rzecz jednostki samorządu terytorialnego», gdzie w dziale 855 rozdziale 85502 wykazano łączenie kwotę 6237,95 zł”. Dalej podano, że powyższe działanie naruszało par. 6 ust. 4 ww. załącznika Instrukcji.
Zatem, jak wynika z powyższego, kwoty dochodów ujmowane w sprawozdaniu Rb-27ZZ w kolumnie „Potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” powinny być wykazywane w takiej samej wysokości w sprawozdaniach Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych w kolumnie „Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)” w paragrafie „Dochody jednostek samorządu terytorialnego związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami”.
WNIOSEK
Zarzuty RIO są prawnie uzasadnione. Brak wykazywania wspomnianych danych (dochodów potrąconych na rzecz gminy) we właściwym rodzaju sprawozdania Rb-27S narusza przepisy rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Nie wystarczy wykazanie danych tylko w sprawozdaniu Rb-27ZZ.
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 144)
W urzędzie gminy jest kontrola RIO. W sprawozdaniu jednostkowym urzędu gminy w Rb-27S – w kolumnie „Skutki decyzji – umorzenie zaległości podatkowych” odsetki umorzone w klasyfika cji X mamy niższe, niż to wynika z decyzji wójta. Czy naruszono przepisy? Chodzi o odsetki od zaległego podatku od nieruchomości.
Aby przeanalizować podane zapytanie, warto przypomnieć, że podatek od nieruchomości stanowi jedno z głównych źródeł dochodów własnych gminy, a ma podstawy normatywne w przepisach ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Często się jednak zdarza, że podatnicy nie regulują zobowiązań podatkowych, a wówczas powstają zaległości podatkowe. Wówczas organ podatkowy ma możliwość stosowania różnych form wsparcia, o których mowa w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Na uwagę w tym zakresie zasługują przepisy zgrupowane w ramach art. 67a, z których wynika, że organ podatkowy na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Zatem nie ma wątpliwości co do tego, że wójt gminy jest władny stosować różne formy ulg w spłacie dla dłużników podatkowych. Co wymaga jednak podkreślenia, przepisy określają także pewne konkretne obowiązki związane z prezentowaniem danych w sprawozdaniu budżetowym Rb-27S. W kontekście podanego stanu faktycznego na szczególną zaś uwagę zasługują przepisy zawarte w „Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego”. W jej par. 3 ust. 1 postanowiono, że w kolumnie „Skutki decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie ustawy – Ordynacja podatkowa, obliczone za okres sprawozdawczy” w zakresie:
a) umorzeń zaległości podatkowych – wykazuje się kwoty dotyczące skutków udzielonych przez organ podatkowy gminy lub miasta na prawach powiatu za okres sprawozdawczy umorzeń w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej w podatkach i opłatach, stanowiących dochód budżetu gminy lub miasta na prawach powiatu. Wykazane w tej kolumnie skutki powinny wynikać z decyzji wydanych przez właściwe organy gminy lub miasta na prawach powiatu, w zakresie zarówno bieżących, jak i zaległych należności. (…)
b) rozłożenia na raty, odroczenia terminu płatności podatku, zwalniania z obowiązku pobrania bądź ograniczenia poboru – wykazuje się kwoty dotyczące skutków decyzji organów podatkowych za okres sprawozdawczy. Skutki wykazane w tej kolumnie powinny wynikać z wydanych decyzji organu podatkowego, w zakresie zarówno bieżących, jak i zaległych należności. W przypadku podjęcia przez organ podatkowy decyzji o odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty zapłaty podatku bądź zaległości podatkowej skutki finansowe wynikające z tych decyzji powinny być wykazywane za kolejne okresy sprawozdawcze w roku, w którym została wydana decyzja.
Na kanwie ww. przepisów warto także wspomnieć o ustaleniach zawartych w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 10 listopada 2022 r. (znak: WK-0911/12/2022). W dokumencie tym wskazano, że: „W sprawozdaniu jednostkowym Urzędu Gminy (….) Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych sporządzonym za okres od początku roku do dnia 31.12.2021 roku w kolumnie «Skutki decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa – umorzenie zaległości podatkowych» (kolumna 14 sprawozdania) wykazano nieprawidłowe dane dotyczące umorzonych odsetek w klasyfikacji budżetowej 756-75616-0910, tzn. wykazano kwotę niższą od kwot wynikających z wydanych decyzji o 3407,50 zł”.
Zdaniem regionalnej izby obrachunkowej powyższe działanie naruszyło ww. par. 3 ust. 11 lit. a Instrukcji.
WNIOSEK
Skoro wskazane w sprawozdaniu Rb-27S kwoty odsetkowe nie zgadzają się z kwotami wynikającymi z decyzji organu podatkowego, to doszło do naruszenia przepisów rozporządzenia w podanym wyżej zakresie przedmiotowym. Należy więc dokonać stosownych korekt sprawozdania.
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 144)
ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1452; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1512)
ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; Dz.U. z 2022 r. poz. 2180)
W pozycji N4 (wymagalne) sprawozdania jednostkowego Rb-N GOPS jest kwota 100 tys. zł. Czy należy ją wykazać w sprawozdaniu łącznym gminy Rb-N na koniec IV kwartału 2022 r.?
Przede wszystkim na uwagę zasługuje to, że GOPS, czyli zapewne gminny ośrodek pomocy społecznej, jest jednostką strukturalnie powiązaną z macierzystą gminą. Jednostka ta ma specyficzny status prawny, bowiem nie posiada osobowości prawnej, aczkolwiek na gruncie gospodarki finansowej posiada samodzielność w wielu aspektach. Jako jednostka budżetowa podlega więc mechanizmom z ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. A tam postanowiono, że jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek – odpowiednio – budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany planem finansowym jednostki budżetowej.
Na płaszczyźnie sprawozdawczej, w tym w zakresie sprawozdań dotyczących operacji finansowych, GOPS musi stosować się do przepisów rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Dotyczy to m.in. sporządzenia sprawozdania Rb-N, czyli kwartalnego sprawozdania o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych. Wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 3 do tego rozporządzenia.
Co jednak istotne, z podanego stanu faktycznego należy wnioskować, że problem nie dotyczy obowiązku sprawozdawczego GOPS w zakresie sprawozdania Rb-N, a sprawozdania łącznego gminy Rb-N. Jak bowiem podano, GOPS w swoim sprawozdaniu jednostkowym Rb-N ujawnił występowanie należności wymagalnych. W instrukcji sporządzania sprawozdań (stanowiącej załącznik nr 8 do ww. rozporządzenia) w par. 2 ust. 1 pkt 4 podano, że wymagalne należności rozumiane są jako wartość wszystkich bezspornych należności, których termin płatności dla dłużnika minął, a które nie zostały ani przedawnione, ani umorzone. Są to należności wynikające głównie z dostaw towarów i usług (np. niezapłaconych w terminie faktur), prawomocnych orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji. Kategoria ta nie obejmuje należności wymagalnych z tytułu papierów wartościowych, pożyczek i kredytów, depozytów, odsetek od wymagalnych należności czy też innych należności ubocznych. Jeżeli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem zostanie zawarta ugoda i należność uprzednio wymagalna zostanie zrestrukturyzowana (tj. wierzyciel wyznaczy nowy harmonogram spłat), należność przestaje być wymagalna i nie podlega wykazaniu w wierszu N4.
Z punktu widzenia sygnalizowanych wątpliwości kluczowe znaczenie odgrywa par. 4 ust. 1 pkt 2. Zgodnie z nim – w ramach sprawozdań Rb-Z, Rb-UZ, Rb-N – wprowadza się sprawozdanie łączne w szczegółowości sprawozdań jednostkowych. Są one sporządzane przez:
• jednostki nadzorujące, w szczególności dysponentów środków budżetu państwa drugiego stopnia i dysponentów części budżetowych posiadających jednostki podległe – na podstawie sprawozdań jednostkowych jednostek im podległych i własnego sprawozdania jednostkowego, oraz
• jednostki samorządu terytorialnego na podstawie sprawozdań jednostkowych jednostek im podległych i własnego sprawozdania jednostkowego.
WNIOSEK
Sprawozdanie łączne gminy Rb-N powinno być sporządzone w szczegółowości sprawozdań jednostkowych. Oznacza to, że sprawozdanie łączne gminy powinno zawierać należności wymagalne wykazane w sprawozdaniu jednostkowym Rb-N GOPS.
Podstawa prawna:
ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634;
ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2414)
rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2396;
ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2431)
Zapraszamy do zadawania pytań