Zmiany w rozporządzeniu z 21 października 2019 r. w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. poz. 998; dalej: rozporządzenie w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego), które weszły w życie 3 sierpnia 2022 r., miały charakter techniczny oraz porządkujący i w większości były efektem doświadczeń zebranych po nowelizacji wprowadzonej w kwietniu 2021 r. Są one kontynuacją poprzednich i mają na celu dalsze usprawnienie procedury gospodarowania majątkiem, przede wszystkim na etapie współpracy z prezesem Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Jedną z ważniejszych zmian w stosunku do wcześniej obowiązujących przepisów jest możliwość bardziej elastycznego przekazywania składników mienia ruchomego w sytuacji, kiedy może ono nadal służyć celom publicznym wykonywanym przez jednostki państwowe, a więc wtedy, kiedy stanowiący dotychczas regułę przy zagospodarowaniu mienia ruchomego wymóg podjęcia próby sprzedaży na rzecz osoby trzeciej nie musi być bezwzględnie respektowany. Omawiana nowela rozporządzenia z 21 października 2019 r. w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa często jednak w praktyce nadal budzi wątpliwości. Na część z nich odpowiadamy - pisze Jarosław Jurga, ekspert z zakresu rachunkowości budżetowej, certyfikowany księgowy.
O co pytają na szkoleniach
PROBLEM Czy wszystkie składniki mienia ruchomego mogą zostać nieodpłatnie przekazane bez jakiejkolwiek próby zagospodarowania w inny sposób?
ODPOWIEDŹ Hierarchia sposobów gospodarowania składnikami mienia ruchomego przez jednostki zobligowane do stosowania zapisów rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego została określona w par. 2a. Zgodnie z nim zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego mogą być przedmiotem sprzedaży, oddania w najem lub dzierżawę, nieodpłatnego przekazania lub darowizny.
W uzasadnieniu do projektu zmian wskazano, że nadrzędnym sposobem gospodarowania jest sprzedaż składników majątku, mimo że inne jednostki sektora finansów publicznych mogłyby je wykorzystać do realizacji swoich zadań. Podejmowanie prób sprzedaży w sytuacji, gdy są jednostki zainteresowane przejęciem mienia, wydłuża proces przekazania nieodpłatnie majątku, jeżeli sprzedaż ta nie dojdzie do skutku. W przypadku udanej sprzedaży jednostka zainteresowana składnikami majątku nieprzydatnymi innej jednostce pozostaje nadal bez składników, które mogłaby wykorzystać w swojej działalności, a z uwagi np. na brak środków finansowych nie może dokonać zakupu nowych. Bezpłatne przekazywanie składników majątku Skarbu Państwa między jednostkami finansów publicznych powinno być traktowane priorytetowo, aby zbędne składniki mogły zostać ponownie wykorzystane przez inną jednostkę, która ma ich deficyt i nie może dokonać zakupu. W ten sposób majątek Skarbu Państwa może być wielokrotnie wykorzystany według potrzeb poszczególnych jednostek. Wprowadzone zmiany miały pozwolić na bardziej elastyczne przekazywanie składników mienia ruchomego w sytuacji, kiedy może ono nadal służyć celom publicznym wykonywanym przez jednostki państwowe, a więc wtedy, kiedy stanowiący dotychczas regułę przy zagospodarowaniu mienia ruchomego wymóg podjęcia próby sprzedaży na rzecz osoby trzeciej nie musi być bezwzględnie zastosowany.
Zapisy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego w par. 7 ust. 2a wskazują, że zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego mogą być, bez względu na ich wartość, przedmiotem nieodpłatnego przekazania na rzecz niemającej osobowości prawnej państwowej jednostki sektora finansów publicznych bez wcześniejszego podjęcia działań mających na celu sprzedaż, jeżeli przemawia za tym interes publiczny. Nieodpłatne przekazanie może nastąpić zatem wyłącznie wtedy, gdy inne państwowe jednostki zainteresowane nabyciem danego składnika mienia ruchomego nadal będą go wykorzystywały do realizacji swoich statutowych zadań.
W kontekście zbywania mienia ruchomego, w tym w formie nieodpłatnego przekazania, należy również zwrócić uwagę na nową treść par. 42 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego. Zgodnie z nim składniki rzeczowe majątku ruchomego, które stanowią newralgiczne wyposażenie, czyli sprzęt przeznaczony do celów bezpieczeństwa, który wiąże się z korzystaniem z informacji niejawnych lub informacji podlegających ochronie ze względów bezpieczeństwa, wymaga ich wykorzystania lub je zawiera, mogą zostać zlikwidowane bez próby zagospodarowania w inny sposób.
PROBLEM W którym momencie powinna zostać dokonana wycena? Czy komisja oceniająca już na etapie decydowania, czy dany składnik jest zbędny lub zużyty, powinna dokonać wyceny i przedstawić propozycję zagospodarowania?
ODPOWIEDŹ Moment przeprowadzenia wyceny zbędnych lub zużytych składników mienia ruchomego powinien wynikać z zapisów obowiązującej w jednostce procedury gospodarowania składnikami mienia ruchomego sporządzonej zgodnie z rozporządzeniem w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego. W świetle par. 3 ust. 1 tego aktu przy zagospodarowaniu składników rzeczowych majątku ruchomego ustala się ich wartość. Zgodnie zaś z par. 5 ust. 2 w przypadku stwierdzenia w toku bieżącej działalności albo w trakcie inwentaryzacji, że składniki rzeczowe majątku ruchomego są zbędne lub zużyte, organ albo kierownik jednostki powołuje komisję do oceny przydatności tych składników do dalszego użytkowania. Komisja przedstawia organowi albo kierownikowi jednostki propozycje dotyczące dalszego użytkowania albo zakwalifikowania tych składników do kategorii majątku zbędnego lub zużytego, z przeznaczeniem do zagospodarowania poprzez nieodpłatne przekazanie lub darowiznę.
Podjęcie decyzji przez organ albo kierownika jednostki o dalszym sposobie gospodarowania powinno zostać poprzedzone wyceną składników mienia ruchomego. W świetle par. 9 ust. 1 powołanego rozporządzenia organ lub jednostka dokonuje sprzedaży składników rzeczowych majątku ruchomego o wartości przekraczającej kwotę 2000 zł w trybie przetargu publicznego, publicznego zaproszenia do negocjacji, aukcji. Wybór prawidłowego sposobu gospodarowania składnikami mienia ruchomego jest warunkowany jego wcześniejszą wyceną.
PROBLEM Jeżeli ze względu na stan uznamy, że składniki (grupa składników) będą nieodpłatnie przekazane bez podejmowania próby sprzedaży, to jednostka musi poinformować Prokuratorię Generalną. Czy są jakieś wytyczne, w jaki sposób należy to zrobić? Z którego przepisu wynika ten obowiązek?
ODPOWIEDŹ Obowiązek powiadomienia Prokuratorii Generalnej o próbie nieodpłatnego przekazania bez wcześniejszej próby sprzedaży składnika mienia ruchomego wynika z par. 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego. W świetle powołanego paragrafu, jeżeli z oceny składnika mienia ruchomego wynika uzasadnione przekonanie, że z uwagi na stan techniczny zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego oraz stopień ich przydatności do dalszego użytkowania ich sprzedaż nie dojdzie do skutku, mogą być one przedmiotem nieodpłatnego przekazania lub darowizny na rzecz jednostek sektora finansów publicznych lub państwowych osób prawnych, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych, bez wcześniejszego podjęcia działań mających na celu sprzedaż.
Po dokonaniu oceny organ albo kierownik jednostki zgłasza prezesowi Prokuratorii Generalnej zamiar zagospodarowania zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego przez nieodpłatne przekazanie lub darowiznę, jeżeli wartość tych składników łącznie w ramach danego sposobu zagospodarowania przekracza kwotę 100 000 zł. Zgodnie z par. 7 ust. 5 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego do takiego zgłoszenia dołącza się protokół oceny wraz z wykazem sprzętu oraz informację zamieszczaną w Biuletynie Informacji Publicznej wraz ze wskazaniem terminu jej zamieszczenia, a w przypadku zgłoszenia dotyczącego zagospodarowania przez nieodpłatne przekazanie lub darowiznę również wniosek oraz projekt protokołu zdawczo-odbiorczego.
PROBLEM Mamy samochód wyceniony na 10 tys. zł. Czy jeśli zrobiliśmy przetarg, obniżyliśmy cenę, zrobiliśmy drugi przetarg, to po drugiej nieudanej próbie sprzedaży możemy przeznaczyć ten samochód do likwidacji?
ODPOWIEDŹ Likwidacja samochodu po przeprowadzeniu dwóch nieskutecznych prób sprzedaży będzie możliwa, jeżeli w kolejnym etapie procedury zagospodarowania nie będzie podmiotów zainteresowanych jego otrzymaniem nieodpłatnie lub w formie darowizny.
W świetle par. 2a ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego mogą być przedmiotem sprzedaży, oddania w najem lub dzierżawę, nieodpłatnego przekazania lub darowizny. Zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego, niezagospodarowane w ten sposób, mogą być zlikwidowane.
PROBLEM Czy w świetle obowiązujących przepisów możliwe jest fizyczne zlikwidowanie składnika o wartości powyżej 2 tys. zł?
ODPOWIEDŹ Od konieczności gospodarowania składnikami mienia ruchomego w trybie konkurencyjnym są wyjątki polegające na możliwości nieodpłatnego przekazania mienia, a także likwidacji. Tu warto wskazać na par. 42 ust. 2 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego. Zgodnie z nim składniki rzeczowe majątku ruchomego, które były wykorzystywane do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych lub czynności w zakresie cyberbezpieczeństwa przez podmioty upoważnione do wykonywania tych czynności, zostały dostarczone organowi lub jednostce pod warunkiem ich niezbywania lub nieprzekazywania podmiotom trzecim, służą do przetwarzania danych, w tym danych osobowych, takie jak telefony komórkowe, tablety, laptopy, dyski twarde, stanowią newralgiczny sprzęt w rozumieniu art. 7 pkt 12 ustawy z 11 września 2019 r. ‒ Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1933), mogą być zlikwidowane bez próby zagospodarowania w inny sposób.
PROBLEM Jaką wartość powinniśmy pokazać w BIP, skoro nie wiemy, jak mienie docelowo zostanie zagospodarowane?
ODPOWIEDŹ Wartość składników rzeczowych majątku ruchomego, zagospodarowywanych w formie sprzedaży, oddania w najem lub dzierżawę, nieodpłatnego przekazania lub darowizny określa się według ich wartości rynkowej na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz popytu na nie, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych (par. 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego). Z kolei wartość składników rzeczowych majątku ruchomego zagospodarowywanych przez likwidację określa się według wartości księgowej brutto.
Informację o zbędnych lub zużytych składnikach mienia ruchomego zamieszcza się w BIP bez względu na wartość składników. W celu sprzedaży składników mienia ruchomego z pominięciem trybu konkursowego (składników o wartości nieprzekraczającej kwoty 2000 zł) do informacji zamieszczonych na stronie BIP należy przyjąć ceny rynkowe tych składników. ©℗
O czym warto pamiętać
! Po ostatnich zmianach przepisów, jeżeli przemawia za tym interes publiczny, zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego, bez względu na ich wartość, mogą być przedmiotem nieodpłatnego przekazania na rzecz nieposiadającej osobowości prawnej państwowej jednostki sektora finansów publicznych bez wcześniejszego podjęcia działań mających na celu sprzedaż.
!Wprowadzono nowe progi kwotowe warunkujące m.in. konieczność zgłoszenia zamiaru zagospodarowania składników mienia ruchomego prezesowi Prokuratorii Generalnej.
! Doprecyzowano zasady uwzględniania pierwszeństwa potrzeb jednostek sektora finansów publicznych przy zagospodarowywaniu mienia przez nieodpłatne przekazanie lub darowiznę, zachowując przy tym konieczność podjęcia wcześniej próby sprzedaży.