O co proszą organizacje społeczne?

DGP dotarł do listu, jaki do ministra Jana Grabca, szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego, skierowało 35 organizacji społecznych działających na rzecz praw człowieka, wolności słowa, prywatności, przejrzystości życia publicznego, a także ochrony środowiska i klimatu. Proszą o otwarcie procedury wyboru prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, proponując dwie formy swojego udziału.

Jedną ze wskazanych opcji jest uczestnictwo w pracach komisji konkursowej, z możliwością zadawania pytań. KPRM do końca lipca przyjmowała zgłoszenia kandydatów na prezesa UKE. Zgodnie z ustawą – Prawo komunikacji elektronicznej (tj. Dz.U. z 2024 r., poz. 1221; dalej: PKE) zespół powołany przez szefa KPRM (komisja konkursowa) wyłoni teraz nie więcej niż trzy osoby, z których potem premier wybierze jedną – i nad tą kandydaturą będzie głosował Sejm.

PKE nie odnosi się do ewentualnego udziału organizacji społecznych w komisji konkursowej. Mówi tylko, że mają to być „osoby, których wiedza i doświadczenie dają rękojmię wyłonienia najlepszych kandydatów”. Alternatywnie autorzy listu proponują ministrowi Grabcowi zorganizowanie otwartego wysłuchania kandydatów wskazanych przez komisję – zanim premier wybierze z ich grona jedną osobę.

Nowy prezes UKE będzie miał wpływ na wolność słowa w internecie

Dlaczego organizacje pozarządowe chcą wziąć udział w tej procedurze? – UKE zmienia swój charakter. Wkrótce będzie już nie tylko organem regulacyjnym dla sektora telekomunikacyjnego, ale zyska duży wpływ na prawa i wolności człowieka, a szczególnie wolność słowa w internecie – przekonuje Wojciech Klicki z Fundacji Panoptykon, która jest inicjatorem listu.

Czytamy w nim, że „stworzenie możliwości udziału przedstawicieli i przedstawicielek społeczeństwa obywatelskiego w naborze sprzyjać będzie budowaniu zaufania społecznego do nowo wybranego prezesa”, co jest szczególnie ważne ze względu na jego nowe kompetencje „dotyczące cyfrowej sfery życia obywateli i obywatelek oraz istotną rolę, jaką zacznie odgrywać w ochronie praw podstawowych w sieci”.

Po wdrożeniu aktu o usługach cyfrowych (DSA) poprzez nowelizację ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 344) prezes UKE będzie mógł m.in. nakazywać zablokowanie dostępu do nielegalnych treści internetowych (z wyjątkiem treści wideo, którymi zajmie się Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji). Uzyska też prawo przywracania treści niesłusznie usuniętych przez platformy.

– Z tego powodu jako reprezentanci społeczeństwa obywatelskiego powinniśmy mieć możliwość przyglądania się procedurze wyboru nowego prezesa UKE i zadawania własnych pytań osobie, która niedługo będzie decydowała o tym, co my jako obywatele możemy mówić w internecie – argumentuje Wojciech Klicki. – Prezes UKE będzie wpływał na kształt internetu, na to, jak będziemy się mogli ze sobą komunikować – dodaje.

Organizacje społeczne uczestniczyły już w podobnych naborach

Wojciech Klicki zwraca uwagę, że powoli wykształca się trend umożliwiania społeczeństwu udziału w wyłanianiu osób stojących na czele najważniejszych instytucji. Rządząca koalicja zdecydowała się na to w przypadku wyboru prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (było otwarte wysłuchanie kandydatów), a także polskiego sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i szefa Krajowego Biura Wyborczego (przedstawiciele organizacji społecznych brali udział w pracach komisji konkursowych).

– Liczymy na otwartość kancelarii premiera. Władza i wpływ obywateli nie powinny się kończyć przy urnie raz na cztery czy pięć lat – podkreśla Wojciech Klicki.

Pięcioletnia kadencja obecnego prezesa UKE, Jacka Oko, upływa 18 września.

Sygnatariusze listu w sprawie wyboru prezesa UKE

  1. Amnesty International Polska
  2. European Fem Institute
  3. Federacja Bezpieczna Żywność
  4. Forum Darczyńców
  5. Forum Obywatelskiego Rozwoju
  6. Fundacja Centrum Cyfrowe
  7. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
  8. Fundacja dla Polski/Fundusz Obywatelski im. Ludwiki i Henryka Wujców
  9. Fundacja im. Stefana Batorego
  10. Fundacja Instrat
  11. Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
  12. Fundacja Obserwatorium Demokracji Cyfrowej
  13. Fundacja Odpowiedzialna Polityka
  14. Fundacja OFF school
  15. Fundacja Panoptykon
  16. Fundacja Pole Dialogu
  17. Fundacja Stocznia
  18. Fundacja To Proste
  19. Fundacja Wolne Sądy
  20. Fundacja Wolności
  21. Fundacja Wolności Gospodarczej
  22. Fundacja WWF Polska
  23. Green REV Institute
  24. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
  25. Inicjatywa „Nasz Rzecznik”
  26. Inicjatywa Ekowyborca
  27. Konsorcjum Migracyjne
  28. Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
  29. Sieć Obywatelska Watchdog Polska
  30. Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”
  31. Stowarzyszenie Arka
  32. Stowarzyszenie Homo Faber
  33. Stowarzyszenie Moc Wsparcia
  34. Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
  35. Żydowskie Stowarzyszenie Czulent

©℗