Siedem spółek wykluczonych z obrotu na giełdzie w wyniku ingerencji ustawodawcy

Polski rynek kapitałowy czeka wykluczenie z obrotu zorganizowanego siedmiu spółek o łącznej kapitalizacji przekraczającej sześćset milionów złotych w wyniku wejścia w życie ustawy z 13 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Zarządzający alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi rozważają możliwości uzyskania odszkodowań od Skarbu Państwa.

Jednym z pierwszych efektów wejścia w życie ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (dalej „Ustawa o rozwoju rynku finansowego”) będzie wykluczenie z obrotu zorganizowanego siedmiu spółek o łącznej kapitalizacji przekraczającej sześćset milionów złotych, straty wielu inwestorów oraz zamknięcie możliwości finansowania przez giełdę dla 350 istniejących rejestrowych alternatywnych spółek inwestycyjnych (dalej „ASI”).

Ustawa o rozwoju rynku finansowego dokonuje zmian w ponad czterdziestu ustawach. Jednym ze zmienianych aktów prawnych jest Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 681 i 825) (dalej „Ustawa o funduszach”), w której artykule 70k zostaje dodany między innymi ust. 6 o następującej treści:

Czynność prawna mająca za przedmiot prawa uczestnictwa w alternatywnej spółce inwestycyjnej, prowadząca do przeniesienia tych praw lub uprawnień z nich wynikających na podmiot inny niż inwestor tej alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz zarządzający ASI zarządzający tą alternatywną spółką inwestycyjną wymaga wyrażenia zgody w formie pisemnej przez zarządzającego ASI zarządzającego tą alternatywną spółką inwestycyjną. Zarządzający ASI odmawia wyrażenia zgody, jeżeli po dokonaniu weryfikacji podmiot, o którym mowa w zdaniu pierwszym, nie spełnia warunków pozwalających na jego uznanie za klienta profesjonalnego, z uwzględnieniem ust. 3 i 4. Czynność prawna dokonana bez wyrażenia zgody przez zarządzającego ASI jest nieważna.

Powyższy przepis wprowadza ustawowe ograniczenie w obrocie prawami uczestnictwa ASI polegające na konieczności uzyskania zgody zarządzającego ASI przez posiadacza prawa uczestnictwa (akcja, udział, ogół praw i obowiązków w spółce komandytowej) w ASI na rozporządzenie tym prawem. Zarządzający ASI będzie mógł wyrazić zgodę, jeżeli zweryfikuje, że nabywca posiada odpowiednią wiedzę oraz jeżeli jego wkład wynosi co najmniej 60.000 EURO, które nie pochodzą z pożyczki, darowizny lub umowy o podobnym charakterze. Nie wskazano w jaki sposób ma nastąpić ta weryfikacja, dlatego wydaje się, że wystarczy oświadczenie nabywającego. Brak zgody zarządzającego ASI będzie skutkował nieważnością czynności prawnej.

Tymczasem jednym z podstawowych warunków wprowadzenia akcji do obrotu zorganizowanego jest brak jakichkolwiek ograniczeń w obrocie tymi akcjami (§3 ust. 1 pkt 2) Regulaminu GPW oraz §3 ust. 1 pkt 2) Regulaminu ASO NewConnect). Przedmiotowy warunek jest oczywisty z uwagi na charakter obrotu giełdowego, który zakłada masowy obrót instrumentami finansowymi każdego dnia.

W Polsce funkcjonuje siedem ASI posiadających status spółki publicznej. Akcje jednej ASI notowane są na rynku regulowanym, a pozostałych sześciu w alternatywnym systemie obrotu NewConnect. Łączna kapitalizacja tych spółek według danych na 21 lipca 2023 r. wynosi ponad 617 milionów złotych. Co czeka te spółki i ich inwestorów ? W dniu wejścia w życie Ustawy o rozwoju rynku finansowego Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie będzie musiała natychmiast wykluczyć z obrotu akcje tych sześciu spółek (§31 ust. 1 pkt 1) Regulaminu GPW oraz §12 ust. 2 pkt 2) Regulaminu ASO NewConnect). Inwestorzy natomiast nie będą już mogli handlować swoimi akcjami przez system giełdowy, utracą wycenę giełdową oraz prawo do informacji o spółce według standardu spółki publicznej, gdyż po wykluczeniu akcji z obrotu ASI przestaną być spółkami publicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2022 poz. 2554). Wszystko to razem wzięte najprawdopodobniej spowoduje radykalne zmniejszenie wartości posiadanych przez inwestorów walorów, a w konsekwencji bardzo wymierne straty finansowe.

W Polsce nie było jeszcze sytuacji, kiedy działania ustawodawcy doprowadzają do delistingu kilku spółek publicznych jednocześnie, w związku z czym konsekwencje takiego zdarzenia nie są oczywiste. Na pewno można zakładać, że inwestorzy, którzy poniosą straty finansowe będą rozważać podjęcie działań celem uzyskania odszkodowań od Skarbu Państwa. Aby takie działania miały szanse na powodzenie, niezbędnym wydaje się stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności Ustawy o rozwoju rynku finansowego z Konstytucją albo ratyfikowaną umową międzynarodową jak stanowi art. 4171 Kodeksu cywilnego. Argumentem może być fakt, że powołany wyżej przepis art 70k ust. 6 Ustawy o funduszach nie był przedmiotem konsultacji publicznych i pojawił się dopiero później w projekcie Ustawy o rozwoju rynku finansowego.

Czy opisywanym zdarzeniom można zapobiec ? Tak, jeżeli do art. 70k wprowadzi się wyjątek dla spółek publicznych. Aktualni inwestorzy nie powinni być chronieni w ten sposób przed ryzykowną inwestycją, że przedmiot inwestycji zostanie w wyniku ingerencji ustawodawcy całkowicie zdeprecjonowany. Inną kwestią, która również powinna zostać rozważona jest zamknięcie dla nowych ASI możliwości uzyskania statusu spółki publicznej, co będzie kolejnym ciosem dla funduszy venture capital z polskim kapitałem.

Ustawa o rozwoju rynku finansowego jest właśnie rozpatrzona przez Senat RP.

Regulamin NewConnect

§ 3
1. Wprowadzone do obrotu w alternatywnym systemie, zwanym dalej także „obrotem”, mogą być instrumenty finansowe, o ile:
1) został udostępniony do publicznej wiadomości odpowiedni publiczny dokument informacyjny, z zastrzeżeniem ust. 2;
2) zbywalność tych instrumentów nie jest ograniczona;

§ 12
2. Z zastrzeżeniem innych przepisów niniejszego Regulaminu, Organizator Alternatywnego Systemu wyklucza lub odpowiednio wycofuje instrumenty finansowe z obrotu w alternatywnym systemie:
2) jeżeli zbywalność tych instrumentów stała się ograniczona;

Regulamin GPW

§3
1. Z zastrzeżeniem ust. 2, dopuszczone do obrotu giełdowego mogą być instrumenty finansowe, o ile:
1) został opublikowany lub udostępniony zgodnie z właściwymi przepisami prawa odpowiedni dokument informacyjny, zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru, chyba że opublikowanie, udostępnienie lub zatwierdzenie dokumentu informacyjnego nie jest wymagane;
2) ich zbywalność nie jest ograniczona;

§ 31
1. Zarząd Giełdy wyklucza instrumenty finansowe z obrotu giełdowego:
1) jeżeli ich zbywalność stała się ograniczona,
2) na żądanie KNF zgłoszone zgodnie z przepisami Ustawy o obrocie,
3) w przypadku zniesienia ich dematerializacji,
4) w przypadku wykluczenia ich z obrotu na rynku regulowanym przez właściwy organ nadzoru.