Sprawozdania za III kwartał 2022 r. przedsiębiorcy prowadzący taką działalność muszą złożyć do 31 października. Spóźnialscy zapłacą karę w nowej wysokości – 300 zł za każdy dzień zwłoki. Autorem tekstu jest Mateusz Karciarz, prawnik w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu.
Kara za opóźnienie złożenia sprawozdania będzie naliczana nie dłużej niż przez 90 dni (kwartał), a jej maksymalna wysokość wyniesie 27 000 zł (300 zł x 90 dni). Regulację tę wprowadziła od 9 sierpnia 2022 r. ustawa z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1549), która wdrożyła do polskiego porządku prawnego postanowienia tzw. dyrektywy ściekowej (dyrektywa Rady z 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych; Dz.Urz. WE z 1991 r. L 135, s. 40).
Polski ustawodawca dostosował wysokości kar do częstotliwości składania sprawozdań. Wcześniej bowiem, zgodnie z art. 9xb prawa wodnego przed nowelizacją, sankcja za złożenie sprawozdania po terminie, naliczana maksymalnie za 365 dni, wynosiła 100 zł za każdy dzień opóźnienia. Spóźnialski przedsiębiorca mógł więc zapłacić nawet 36 500 zł kary. Obecnie ustawodawca, biorąc pod uwagę, że mamy do czynienia ze sprawozdaniem kwartalnym, a nie rocznym, zdecydował się na zmianę tego przepisu. Co prawda można zauważyć, że maksymalna wysokość kary uległa zmniejszeniu ‒ z 36 500 zł do 27 000 zł ‒ jednak obecnie to maksimum jest możliwe do osiągnięcia zdecydowanie szybciej, bo już po 90 dniach opóźnienia. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym przy 90-dniowym opóźnieniu kara wynosiła 9000 zł.
Kiedy cofnąć zezwolenie na świadczenie usług
Wcześniej przedsiębiorcy, który nie złożył sprawozdania, oprócz administracyjnej kary pieniężnej nie groziła żadna inna, dodatkowa sankcja (nawet po osiągnięciu maksymalnej kary możliwej do wymierzenia). Była przewidziana jedynie za nieprzestrzeganie warunków zezwolenia na świadczenie usług. Wówczas wójt (burmistrz, prezydent miasta) po uprzednim bezskutecznym wezwaniu takiego przedsiębiorcy do niezwłocznego zaniechania naruszenia tych warunków, mógł cofnąć (w drodze decyzji) takie zezwolenie bez odszkodowania.
Mocą nowelizacji ustawodawca zdecydował się jednak na wprowadzenie takiej samej sankcji za niezłożenie kwartalnego sprawozdania. Umieścił ją w zmienionym art. 9 ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1549; dalej: u.c.p.g.). I obecnie włodarz może cofnąć zezwolenie na świadczenie usług (również bez odszkodowania), gdy przedsiębiorca nie złoży sprawozdania w terminie 90 dni od dnia upływu terminu na jego przekazanie ani nie wypełni tego obowiązku także po uprzednim wezwaniu go do przekazania tego sprawozdania w dodatkowym terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania.
Jak to rozumieć? Na przykład: z końcem października mija termin na złożenie sprawozdania za III kw. Przedsiębiorca nie składa tego sprawozdania przez 90 dni, które upłyną 29 stycznia 2023 r. Z dniem 30 stycznia 2023 r. organ wykonawczy gminy będzie uprawniony do wszczęcia postępowania w sprawie wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej za nieprzekazanie sprawozdania w terminie, a równolegle wezwie przedsiębiorcę do jego złożenia w nieprzekraczalnym terminie siedmiu dni od otrzymania wezwania pod rygorem cofnięcia zezwolenia bez odszkodowania. Warto przy tym zauważyć, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie ma obowiązku informowania przedsiębiorcy o niezłożeniu sprawozdania w terminie wcześniej niż upłynie 90. dzień, licząc od dnia upływu terminu na jego złożenie.
Nieczystości ciekłe - kolejne zmiany od 1 stycznia 2023 r.
Należy zwrócić także uwagę na jeden, być może drobny, aczkolwiek niezwykle istotny szczegół odnoszący się w praktyce również do sprawozdań obejmujących dwa ostatnie kwartały 2022 r. Działalność polegająca na opróżnianiu osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków objęta będzie sprawozdaniem dopiero od 2023 r. Innymi słowy, mimo rozszerzenia zakresu pojęcia nieczystości ciekłych już od 9 sierpnia 2022 r. nieczystości ciekłe odebrane w tym roku z tych instalacji nie będą jeszcze uwzględniane w sprawozdaniach kwartalnych za bieżący rok. Do końca 2022 r. art. 9o ust. 1 u.c.p.g. stanowi bowiem, że obowiązany do sporządzania kwartalnych sprawozdań jest wyłącznie podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Dopiero od 1 stycznia 2023 r., kiedy zacznie obowiązywać kolejna grupa zmian wprowadzanych omawianą nowelizacją prawa wodnego, obowiązek składania sprawozdań będą miały także pomioty prowadzące działalność w zakresie opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków.
Objęcie sprawozdawczością wszystkich podmiotów odbierających nieczystości ciekłe od właścicieli nieruchomości nie jest jednak jedyną zmianą, która zostanie wprowadzona z 1 stycznia 2023 r. Ustawodawca zdecydował się jeszcze rozszerzyć katalog informacji przekazywanych w sprawozdaniu o dwie nowości.
Po pierwsze dotychczasowy obowiązek podawania w sprawozdaniu informacji o liczbie właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane nieczystości ciekłe, rozszerzono o konieczność dołączenia również wykazu adresów tych nieruchomości. Działanie takie z założenia ma pomóc gminie wychwytywać tych właścicieli nieruchomości, którzy albo w ogóle nie pozbywają się w sposób zgodny z prawem nieczystości ciekłych, albo częstotliwość tego pozbywania jest mniejsza niż minimalna częstotliwość określona w gminnym regulaminie utrzymania czystości i porządku.
Po drugie w związku z wprowadzonymi zmianami dotyczącymi aglomeracji oraz nowym ust. 6c w art. 7 u.c.p.g. składane sprawozdania, począwszy od sprawozdania za I kw. 2023 r., będą musiały zawierać również informacje o ilości odebranych z obszaru gminy nieczystości ciekłych z podziałem na te odebrane z obszaru aglomeracji oraz te spoza obszaru aglomeracji. Tego rodzaju informacje będą z kolei gminom przydatne w kontekście weryfikacji przestrzegania przez podmioty odbierające od właścicieli nieruchomości nieczystości ciekłe nowego obowiązku wyrażonego w art. 7 ust. 6c u.c.p.g. (wszedł w życie 9 sierpnia 2022 r.). Przywołany przepis stanowi, że „Gminne jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 5 (tj. jednostki niemające osobowości prawnej, które nie są zobligowane do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania nieczystości ciekłych – red.), w zakresie prowadzonej działalności dotyczącej opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych oraz przedsiębiorcy posiadający zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych są obowiązani do dostarczania nieczystości ciekłych pochodzących ze zbiorników bezodpływowych oraz osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków do oczyszczalni ścieków spełniającej wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2017 r. ‒ Prawo wodne (Dz.U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.), przewidziane dla oczyszczalni ścieków w aglomeracji, z której są dostarczane nieczystości ciekłe”. Za nieprzestrzeganie tego obowiązku, a dokładnie za każde dostarczenie nieczystości ciekłych do niewłaściwej oczyszczalni ścieków, ustawodawca przewiduje wymierzaną przez organ wykonawczy gminy administracyjną karę pieniężną w wysokości od 1000 zł do 10 000 zł.
Wprowadzone przez ustawodawcę nowe rozwiązania prawne odnoszące się do sprawozdawczości podmiotów odbierających nieczystości ciekłe od właścicieli nieruchomości, zwłaszcza te, które wejdą w życie 1 stycznia 2023 r., mogą się okazać nie lada wyzwaniem. Czas pokaże, czy przedsiębiorcy poradzą sobie z tymi obowiązkami, czy też gminy będą miały dużo dodatkowej pracy z powodu wzywania ich do poprawienia składanych sprawozdań – zakładając oczywiście, że gminom łatwiej pójdzie przyswojenie nowych przepisów. ©℗
Nieczystości ciekłe - nowa rozszerzona definicja
Przed dniem wejścia w życie nowelizacji z 7 lipca 2022 r. za nieczystości ciekłe uznawano wyłącznie ścieki gromadzone przejściowo w zbiornikach bezodpływowych. Ustawodawca nie regulował problematyki osadów pochodzących z przydomowych oczyszczalni ścieków. W praktyce traktowane one były albo również jako nieczystości ciekłe (co nierzadko znajdowało odzwierciedlenie w postanowieniach gminnych regulaminów utrzymania czystości i porządku, które określają m.in. sposób i częstotliwość pozbywania się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości), albo jako odpady. W tym drugim przypadku podmiot je zbierający, a następnie przetwarzający (głównie oczyszczalnia ścieków), zobligowany był do uzyskania stosownego zezwolenia odpadowego na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub przetwarzania tych osadów.
Nowelizacja rozszerzyła zakres pojęcia nieczystości ciekłych także na osady z przydomowych oczyszczalni ścieków, legitymizując tym samym pierwszy z dotychczasowych, wskazanych powyżej sposobów działania. Obecnie przez nieczystości ciekłe należy rozumieć ścieki gromadzone przejściowo w zbiornikach bezodpływowych lub osadnikach w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków. ©℗
