Nasza spółka zamierza prowadzić dom pomocy społecznej i w tym celu zwróciła się do wójta gminy o darowiznę gruntu na budowę tego domu. Spółka nie ma bowiem wystarczających pieniędzy na zakup działki i budowę. Wójt jednak odmówił nam darowizny, bo nie zachodzi tutaj jego zdaniem przesłanka celu publicznego. Według nas prowadzenie domu jest takim celem. Czy można się odwołać?
Darowizna ma podstawy normatywne w art. 888 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), gdzie postanowiono m.in., że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. W kontekście gospodarowania mieniem samorządowym na uwagę zasługuje art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, z którego wynika, że do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym.
Możliwości darowizny
Znaczenie ma także art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowiący, że z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd. Mogą być także obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.
Z powyższego należy więc wnioskować, że z formalnego punktu widzenia m.in. jednostka samorządu terytorialnego może dokonywać darowizn, w tym mienia ruchomego. Nie może jednak tego czynić bez ograniczeń. Gmina musi bowiem uwzględnić ograniczenia, które wynikają z regulacji prawnych wspomnianej ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Ograniczenia
Na szczególną uwagę zasługuje art. 13 ust. 2 i 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z jego treści wynika, po pierwsze, że nieruchomość może być, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 1, przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. Po drugie, darowizny nieruchomości stanowiącej przedmiot własności jednostki samorządu terytorialnego dokonuje jej organ wykonawczy ‒ za zgodą rady albo sejmiku.
Z tych ostatnich regulacji wynika więc istotne ograniczenie w dokonywaniu darowizn, również przez jednostki samorządu terytorialnego. Ograniczeniem tym jest możliwość dokonania darowizny tylko z przeznaczeniem na tzw. cele publiczne. Cele te zostały dookreślone przez ustawodawcę w art. 6 pkt 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem celami publicznymi w rozumieniu ustawy są budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji, sądów i prokuratur, uczelni publicznych, federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki (…), szkół publicznych, państwowych lub samorządowych instytucji kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, a także publicznych obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, obiektów sportowych.
Istotny status podmiotu
Z powyższej regulacji wynika więc w sposób jednoznaczny, że możliwa byłaby darowizna nieruchomości, jednak tylko na cele publiczne, a takim są, co prawda, domy opieki społecznej, lecz tylko o statusie publicznym. W tym miejscu warto przywołać art. 55 ust. 1 oraz art. 57 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Z ich treści wynika, że dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających, zwanych dalej „mieszkańcami domu”. Ponadto domy pomocy społecznej mogą prowadzić, po uzyskaniu zezwolenia wojewody:
1) jednostki samorządu terytorialnego,
2) Kościół katolicki, inne Kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia,
3) inne osoby prawne,
4) osoby fizyczne.
Zatem gmina mogłaby dokonać darowizny, ale tylko na cel publiczny. Niestety, takim celem nie jest prowadzenie prywatnego domu opieki społecznej. W tych okolicznościach stanowisko wójta jest zasadne i nie ma podstaw, aby je kwestionować. ©℗
Podstawa prawna
• art. 888 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2459)
• art. 6 pkt 6, art. 13 ust. 1‒2a ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899)
• art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583)
• art. 55 ust. 1 oraz art. 57 ust. 1 ww. ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2268; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 66)
