Szeroko pojęty know-how należy do najcenniejszych składników majątków przedsiębiorstw. Dlatego w dobrze pojętym interesie każdego przedsiębiorcy leży skuteczne chronienie własnych tajemnic handlowych czy biznesowych; nie każdy jednak wie, jak to robić. Co zatem ma fundamentalne znaczenie dla możliwości ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa przed jej nieuprawnionym ujawnieniem lub wykorzystaniem?
Właściwe zdefiniowanie tajemnicy przedsiębiorstwa
Warto pamiętać, że nie każda informacja, której przedsiębiorca będzie chciał nadać walor „tajemnicy przedsiębiorstwa”, będzie za taką uznana nawet, jeżeli podejmiemy wszelkie starania, aby oznaczyć ją jako informację poufną. Pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa jest bowiem zdefiniowane w przepisach Ustawy z 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1913 ze zm., dalej jako „UZNK”); i tylko informacja, która spełnia przesłanki ustawowe do zakwalifikowania jej jako tajemnicy przedsiębiorstwa, może być objęta ochroną prawną, przewidzianą przepisami tej Ustawy.
Zgodnie z art. 11 ust. 2 UZNK, przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się:
- informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą,
- które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób,
- o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
Każdy z tych trzech elementów definicji tajemnicy przedsiębiorstwa ma znaczenie dla ustalenia, czy z takim rodzajem chronionej informacji mamy w danym przypadku do czynienia. Pierwszy z powyższych punktów odnosi się do aspektu materialnego tajemnicy przedsiębiorstwa, tj. do tego, jakiego rodzaju informacje mogą być potencjalnie uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa. W orzecznictwie przyjmuje się, że wymóg „wartości gospodarczej” tajemnicy przedsiębiorstwa odnosi się do wszystkich wymienionych w art. 11 ust. 2 UZNK rodzajów informacji; a zatem, tylko informacje, które mają wartość gospodarczą dla przedsiębiorcy, mogą być uznane za jego tajemnicę przedsiębiorstwa. Należy przy tym zauważyć, że katalog rodzajów informacji podany w powyższym przepisie nie jest zamknięty.
Niejawność informacji
Ponadto tajemnicą przedsiębiorstwa nie może być informacja powszechnie znana, czy chociażby łatwo dostępna dla osób, które zajmują się informacjami danego rodzaju. Z tego powodu nie można skutecznie powołać się na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa w przypadku, gdy informacje, które przedsiębiorca chciałby uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa, są dostępne na przykład na stronie internetowej tego przedsiębiorcy, w Krajowym Rejestrze Sądowym czy w innych łatwo dostępnych źródłach.
Podjęcie działań w celu zachowania poufności informacji
Dla ustalenia, że dana informacja stanowi istotnie tajemnicę przedsiębiorstwa, konieczne jest również spełnienie przesłanki formalnej, tj. wykazanie, że przedsiębiorca podjął odpowiednie działania w celu zachowania poufności tej informacji. Nie można zatem twierdzić, że tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią informacje, przekazywane np. pracownikom przedsiębiorcy bez zastrzeżenia ich poufności. „Podjęcie niezbędnych działań w celu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa wymaga zatem dokonania identyfikacji informacji mających znaczenie gospodarcze, dokładnego określenia katalogu informacji objętych poufnością, konieczne jest poinformowanie osób, którym przekazuje się informacje o ich poufności, niezbędne jest stosowanie zabezpieczeń prawnych, faktycznych i technicznych w celu zachowania poufności.” (z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 16 czerwca 2020r., II SA/Ol 940/19).
Obiektywny charakter tajemnicy przedsiębiorstwa
Co istotne, jedynie informacje obiektywnie stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, będą mogły uzyskać z tego tytułu ochronę prawną. Dla nadania informacji waloru tajemnicy przedsiębiorstwa nie jest zatem wystarczająca subiektywna wola przedsiębiorcy. Ma to znaczenie na przykład wówczas, gdy do organu wpłynie wniosek o dostęp do informacji publicznej w zakresie informacji, oznaczonej przez przedsiębiorcę jako tajemnica przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji organ powinien dokonać niezależnej od przedsiębiorcy oceny, czy dany materiał lub zbiór informacji rzeczywiście i obiektywnie stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa; a opinia samego przedsiębiorcy nie ma tutaj decydującego znaczenia.
Środki ochrony prawnej
Naruszenie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa podlega ochronie prawnej na gruncie przepisów UZNK; zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 UZNK, ujawnienie, wykorzystanie lub nawet tylko pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa jest czynem nieuczciwej konkurencji. Z drugiej strony, zgodnie z art. 11 ust. 7 UZNK pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku np. niezależnego odkrycia lub obserwacji, badania przez osobę, która pozyskała dane informacje.
Przedsiębiorca, na którego szkodę popełniono czyn nieuczciwej konkurencji (na przykład polegający na naruszeniu jego tajemnicy przedsiębiorstwa), może wystąpić przeciwko naruszycielowi z roszczeniami określonymi w przepisach UZNK, na przykład o zaniechanie niedozwolonych działań, zapłatę odszkodowania, wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści lub o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Co istotne, jeżeli tajemnicę przedsiębiorstwa narusza osoba, która ma szczególny obowiązek tę tajemnicę chronić (na przykład zobligowany do tego pracownik przedsiębiorcy), wówczas można mu przypisać nawet odpowiedzialność karną. Zgodnie z art. 23 ust. 1 UZNK, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.