Projekt, który został przygotowany przez sejmową komisję ds. petycji, zakłada wprowadzenie alternatywnej ścieżki rejestracji stowarzyszeń poprzez wprowadzenie wzorcowego statutu zatwierdzanego przez Ministra Sprawiedliwości. To odpowiedź na petycję Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, którą komisja ds. petycji uznała za zasadną.

„Wolność zrzeszania się jest realizowana przez polskich obywateli, głównie w formie stowarzyszeń (...). Praktyka wskazuje, że jedną z najistotniejszych barier do powstawania stowarzyszeń jest proces ich rejestracji i liczne wymogi formalne, które należy wypełnić” - głosi uzasadnienie projektu. Wskazano w nim też, że - według danych GUS-u - stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne stanowią najliczniejszą grupę rejestrowych organizacji non-profit (np. w 2018 r. było to 70 tysięcy podmiotów).

Projekt przewiduje stworzenie wzorca statutu w drodze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości oraz umożliwienie rejestracji i późniejszych zmian statutu w systemie S24 – podobnie jak w przypadku spółek. Nowe rozwiązanie nie zastąpi dotychczasowej ścieżki rejestracji, lecz będzie dodatkową, szybszą opcją dla podmiotów chcących uzyskać osobowość prawną.

Przez portal S24, który prowadzi resort sprawiedliwości, można złożyć wniosek np. o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, spółki komandytowej i prostej spółki akcyjnej. Można również dokonać zmiany danych w zarejestrowanych już spółkach oraz złożyć sprawozdanie finansowe spółki.

Zmiany obejmą łącznie trzy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Ich najważniejszym skutkiem ma być ułatwienie obywatelom realizacji ich konstytucyjnego prawa do zrzeszania się.

Podczas prac komisji posłowie wprowadzili poprawkę, zgodnie z którą zmienione przepisy mają wejść w życie 30 września 2028 r., a nie - jak było zapisane wcześniej - 1 stycznia 2025 r. Poprawka ta wiąże się z tym, że 30 września 2028 r. jest najwcześniejszym terminem, w którym przewiduje się zakończenie prac nad zmianami w zakresie funkcjonowania systemów teleinformatycznych KRS.

Krytycznie do tej poprawki odniosła się Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, której petycja zainicjowała przygotowanie projektu. W jej ocenie odłożenie wejścia w życie do 2028 r. jest niezasadne, zwłaszcza wobec oczekiwanych przez organizacje pozarządowe uproszczeń procedur rejestracji stowarzyszeń, które obecnie są skomplikowane. Federacja dodała też, że w kontekście kryzysów wzmocnienie mechanizmów samoorganizacji jest kluczowe, co przemawia przeciw dalszemu odwlekaniu zmian. (PAP)

nno/ sdd/