Nie tylko osoby prywatne, lecz także firmy ruszyły na pomoc uciekającym przed wojną za wschodnią granicą. Są wśród nich przedsiębiorcy prowadzący hotele, pensjonaty, kluby sportowe, a nawet hale targowe. Specustawa ukraińska, czyli ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583), w art. 13 zapewniła im, podobnie jak każdemu podmiotowi, który zapewnia zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, możliwość ubiegania się o specjalne świadczenie w wysokości 40 zł na osobę dziennie – na maksymalnie 60 dni, ale z możliwością przedłużenia w uzasadnionych przypadkach. Co więcej – również z możliwością jego podwyższenia. Przepisy budzą jednak wiele wątpliwości. Odpowiadamy na wybrane pytania.
Do kogo powinien zwrócić się hotel, jeśli chciałby uzyskać świadczenie wyższe niż 40 zł? Czy adresatem powinna być gmina, czy wojewoda? Jak uzasadnić konieczność uzyskania wyższego świadczenia?
Podstawowa wysokość świadczenia została określona na 40 zł (par. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 marca 2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty; Dz.U. poz. 605; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 654). Świadczenie jest wypłacane na podstawie wniosku, który składa się w jednostce organizacyjnej gminy lub gminnej osobie prawnej. Jednak zgodnie z par. 2 ust. 2 rozporządzenia wysokość świadczenia może być podwyższona przez wojewodę. Tym samym wydaje się, że wniosek w tej sprawie należałoby złożyć wprost do wojewody, który wypowie się co do podstaw do wypłaty wyższego świadczenia i wskaże dalszą procedurę postępowania. W uzasadnieniu konieczności uzyskania wyższego świadczenia należy wykazać, dlaczego kwota 40 zł jest niewystarczająca.
Właściciel hotelu zakwaterował pięć Ukrainek i troje dzieci. Cztery panie zostały przez niego zatrudnione przy pracach w hotelu: w recepcji i w kuchni. Czy w tej sytuacji otrzyma świadczenie na wszystkie osiem osób?
Świadczenie pieniężne należne za zapewnienie obywatelom Ukrainy zakwaterowania i wyżywienia jest niezależne od tego, czy te osoby podjęły pracę, czy też nie – nawet w przypadku, gdy pracę tę podjęły u osoby, która otrzymuje za nie wspomniane świadczenie pieniężne. Tym samym, w mojej ocenie, w opisanym stanie faktycznym właścicielowi hotelu należy się świadczenie za osiem osób (o ile są to osoby, o których mowa w art. 1 ust. 1 specustawy ukraińskiej).
Czy w sytuacji, kiedy osoby te będą przebywały ponad 60 dni, to świadczenie będzie można przedłużyć? Do kogo wystąpić ‒ do gminy czy wprost do wojewody? Jak będzie wyglądała procedura?
Wzór wniosku o przyznanie świadczenia zawiera możliwość występowania o przedłużenie przyznania świadczenia powyżej 60 dni, ale trzeba to uzasadnić.
Właściciel przychodni udzielił nieodpłatnie wolnych pomieszczeń dla dwóch rodzin. Nie pokrywa jednak kosztów wyżywienia. Pokrywa natomiast koszty prądu, wody, odprowadzania ścieków i wywozu odpadów. Czy w tej sytuacji przysługuje mu świadczenie 40 zł?
Świadczenie, o którym mowa w art. 13 specustawy ukraińskiej, należne jest wyłącznie w przypadku łącznego zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia. Przedstawiony stan faktyczny nie upoważnia do ubiegania się o świadczenie.
Właściciel powierzchni magazynowej zorganizował miejsca noclegowe dla 30 osób. Dostarcza im pożywienie, przy czym częściowo pozyskuje je w formie darowizn. Wyposażenie zapewniły współpracujące firmy. Czy w tej sytuacji przysługuje mu świadczenie?
Ustawodawca w przepisach specustawy ukraińskiej wymaga jedynie, aby występujący o świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 tej ustawy, zapewniał zakwaterowanie i wyżywienie. Brak jest jakichkolwiek wskazań, w jaki sposób miałoby się to odbywać. Jedyne wyłączenie w tym kontekście zawiera rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty, gdzie w par. 3 ust. 4 wskazano, że warunki zakwaterowania i wyżywienia nie mogą zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi. Tym samym w opisanym w pytaniu stanie faktycznym uznać należy, że świadczenie się należy.
Kto i jak będzie oceniał i sprawdzał u przedsiębiorcy, czy warunki nie zagrażają życiu i zdrowiu? Czy np. nadmierne zagęszczenie będzie uniemożliwiało otrzymanie pomocy?
Wydaje się, że wskazana nie w specustawie ukraińskiej, ale w rozporządzeniu Rady Ministrów podstawa do odmowy przyznania świadczenia, jeśli będzie używana, to w przypadkach, gdy stan budynku będzie wątpliwy już po samych jego oględzinach. Postępowanie w sprawie wypłaty świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 13 specustawy ukraińskiej, należy uznać za postępowanie w indywidualnej sprawie z zakresu administracji publicznej, a tym samym powinno być prowadzone w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Tym samym postępowanie takie powinno być zakończone decyzją – zarówno w przypadku odmowy przyznania tego świadczenia, jak i samego jego przyznania. W konsekwencji weryfikacja, czy warunki zakwaterowania i wyżywienia nie zagrażają życiu lub zdrowiu, powinna się odbywać w formach przewidzianych do prowadzenia postępowania dowodowego w ramach postępowania administracyjnego, czyli może to być np. przesłuchanie świadków, oględziny, a w ostateczności nawet powołanie biegłego. Przyjmując z kolei, że postępowanie w sprawie przyznania świadczenia kończyć będzie się wydaniem decyzji, to od decyzji odmownej przysługiwać będzie odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego.
