Śruba dokręcana branży pożyczkowej zakręci się szybciej

Projektem ustawy antylichwiarskiej już w tym tygodniu ma się zająć Stały Komitet Rady Ministrów. Niektóre proponowane rozwiązania są bardziej restrykcyjne, niż się mogli spodziewać przedsiębiorcy

Chodzi o projekt, o którym informowaliśmy jako pierwsi w lipcu br. Nagłe przyspieszenie procesu legislacyjnego oznacza rezygnację z wcześniej zapowiadanych konsultacji w tej sprawie. Wynika to przede wszystkim z faktu, że - jak wyjaśnia odpowiedzialny za przygotowanie nowych regulacji wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł - zbliżony projekt był już przyjęty przez rząd pod koniec poprzedniej kadencji, w czerwcu 2019 r. Warchoł przekonuje też, że zmiany nie oznaczają rewolucji, lecz ewolucję. Do niedawna firmy musiały bowiem stosować się do ograniczeń covidowych.

Nowa definicja kosztów pozaodsetkowych

Przypomnijmy, że obowiązujący do końca czerwca przepis zmniejszający maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego w czasie pandemii COVID-19 wprowadziła tarcza antykryzysowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 568). Stanowił on, że w przypadku pożyczek krótszych niż 30 dni koszty pozaodsetkowe nie mogły wynieść więcej niż 5 proc., a dla tych udzielanych na co najmniej 30 dni limit mógł wynosić do 15 proc. plus 6 proc. za każdy rok trwania pożyczki. Niezależnie od długości trwania pożyczki poziom kosztów pozaodsetkowych nie mógł przekroczyć 45 proc.

Nowy projekt, do którego dotarliśmy, jest zmodyfikowany w stosunku do regulacji covidowych. Teraz w przypadku pożyczek krótszych niż 30 dni koszty pozaodsetkowe także nie będą mogły wynieść więcej niż 5 proc. Jednak zamiast 15 proc. i 6 proc. Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje odpowiednio 10 proc. i 10 proc. Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, tak jak w przepisach covidowych, nie będą mogły przekroczyć 45 proc. całkowitej kwoty kredytu.

Warchoł: Zamierzamy wprowadzić nad firmami pożyczkowymi nadzór KNF [WYWIAD]

Ustawa ma też objąć obostrzeniami antylichwiarskimi osoby fizyczne. Uregulowanie takich pożyczek będzie zadaniem nowych przepisów, które wejdą do kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi koszty pozaodsetkowe pożyczek udzielanych przez osoby fizyczne nie będą mogły przekroczyć 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki.

Nowa ustawa ma też definiować koszty pozaodsetkowe. Będą składać się na nie m.in.: marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą albo koszty o podobnym charakterze; opłaty i kary umowne związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki albo koszty o podobnym charakterze; koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, kosztów pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy.

Wyłączone z tego katalogu będą opłaty notarialne oraz daniny o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy.

Nadzór KNF

Projekt wprowadza też nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad instytucjami pożyczkowymi, którego koszty mają pokrywać same firmy. Roczne opłaty mają wynosić nie więcej niż 5 tys. zł za każdy rozpoczęty kwartał działalności.

W ramach nadzoru KNF ma zyskać kompetencje do żądania od instytucji pożyczkowej wyjaśnień na temat sposobu realizacji obowiązków innych niż informacyjne, w szczególności o sposobach weryfikacji wiarygodności oświadczeń konsumentów dotyczących ich dochodów i wydatków.

Będzie też mogła nałożyć na osobę zarządzającą instytucją finansową, bezpośrednio odpowiedzialną za stwierdzone nieprawidłowości, karę pieniężną sięgającą trzykrotności jej miesięcznego wynagrodzenia brutto. A także nałożyć na samego przedsiębiorcę karę w wysokości do 15 mln zł. Na liście uprawnień Komisji jest też wykreślenie instytucji pożyczkowej z rejestru.

Branża przeciw

Jarosław Ryba, prezes Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych, wskazywał niedawno na łamach DGP, że obniżone okresowo limity musiały wygasnąć, ponieważ podczas pandemii legalna akcja pożyczkowa praktycznie zamarła, odcinając od mikrofinansowania tysiące rodzin.

- Przed pandemią sektor pożyczkowy odpowiadał za 2 mld zł dochodów budżetu państwa rocznie. Projekt wprowadzający na stałe nadzwyczajne kryzysowe restrykcje uniemożliwi prowadzenie rentownej działalności i uszczupli dochody budżetowe na stałe. Jeszcze szerzej rozwinie się za to szara strefa, gdzie żadne regulacje nie obowiązują - argumentował.

Przepisy dotyczące limitu kosztów pozaodsetkowych miałyby wejść w życie z dniem ogłoszenia, a pozostałe - po 6 miesiącach.