Wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka spowoduje, że pracownik będzie miał prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze obniżonym o wykorzystany już wcześniej urlop, który należał mu się w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Pracownik, który przyjął na wychowanie jedno dziecko jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni (tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym) – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Natomiast pracownik, który przyjął jedno dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia tego dziecka, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia. Minimalny wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wynosi 9 tygodni – choćby w jego trakcie dziecko osiągnęło odpowiednio wiek 7, 10 albo 14 lat.
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na wniosek, w postaci papierowej lub elektronicznej, składany przez pracownika w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.
Urlop rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia.
Pracownicy, o których mowa powyżej, mają także prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, na zasadach analogicznych jak rodzice biologiczni, jeżeli pobyt dziecka w szpitalu miał miejsce po przyjęciu dziecka na wychowanie. Przysługuje im również prawo do urlopu rodzicielskiego, przy czym:
1) pracownicy, którzy przyjęli jedno dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do 41 tygodni,
2) pracownicy, którzy przyjęli jedno dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 41 tygodni – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia,
3) gdy pracownikom przysługiwał minimalny 9-tygodniowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi do 38 tygodni.
W przypadku dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu:
1) pracownicy, którzy przyjęli na wychowanie jedno dziecko jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 65 tygodni,
2) pracownicy, którzy przyjęli jedno dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 65 tygodni – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia,
3) gdy pracownikom przysługiwał minimalny, 9-tygodniowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi do 62 tygodni.
Tak jak w przypadku rodziców biologicznych, każdy z rodziców adopcyjnych/zastępczych ma wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie może przenieść na drugiego z rodziców. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach.
Uwaga! Pracownik, który korzysta lub korzystał z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, a następnie wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z wystąpieniem do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia w wymiarze obniżonym o wykorzystany urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza. Takie rozwiązanie ma zastosowanie także w przypadku urlopu rodzicielskiego.
Podstawa prawna
art. 183, art. 1831 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)