Nowe zasady cyfryzacji dokumentacji księgowej w CIT coraz bliżej

Od początku przyszłego roku będzie obowiązywać opublikowane rozporządzenie ministra finansów w sprawie dodatkowych danych, o które podatnicy CIT będą musieli uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe. Na szczęście większość z nich ma więcej czasu, aby się przygotować do przesyłania JPK_KR_PD i JPK_ST_KR

Od dłuższego czasu wyobraźnię polskich podatników rozpala perspektywa cyklicznego, obowiązkowego przekazywania, bez wezwania organu, ksiąg i ewidencji prowadzonych dla potrzeb podatków dochodowych. Chodzi oczywiście o dane dostarczane administracji skarbowej w strukturze JPK. Obowiązki w tym zakresie wprowadziła ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1414), czyli tzw. Polski Ład. Przy czym akt ten od początku przewidywał delikatne odsunięcie w czasie momentu rozpoczęcia stosowania tych regulacji, a w kolejnych nowelizacjach data ich wejścia w życie była przesuwana na później, przy czym została zróżnicowana w zależności od statusu podmiotu.

Częstotliwość

W pierwszej kolejności należy jednak wyjaśnić kwestię, która jest ważna dla osób fizycznych osiągających przychody w źródle pozarolnicza działalność gospodarcza i opłacających z tego tytułu podatek dochodowy od osób fizycznych lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, a także dla objętych obowiązkiem księgowym podatników PIT uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej. Otóż część takich podatników oraz obsługujących ich księgowych nie dość, że obawiała się, iż już od 2025 r. będzie musiała przekazywać takie informacje, to jeszcze spodziewała się, że – podobnie jak w przypadku JPK_VM/JPK_V7K – będzie to comiesięczna powinność. Obawy te wcale nie były całkowicie nieuzasadnione, jednak są już nieaktualne. O ile bowiem dla podatników CIT obowiązek sporządzania i przekazywania JPK_KR miał charakter roczny, o tyle autor tej części projektu Polskiego Ładu, która dotyczyła osób fizycznych (tak podatników PIT, jak i ryczałtu), wykazał się większą determinacją, a jednocześnie (moim zdaniem) brakiem wyobraźni. Zakładał bowiem – odpowiednio – comiesięczne lub cokwartalne (dla podatników opłacających zaliczki i ryczałt kwartalnie) raportowanie dla potrzeb podatku dochodowego/ryczałtu. Na szczęście z takiego nieracjonalnego (już chociażby ze względu na roczny charakter danin) pomysłu comiesięcznego raportowania ewidencji prowadzonych dla potrzeb PIT i ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych prawodawca wycofał się w kolejnych nowelizacjach Polskiego Ładu.

Zatem w świetle finalnych regulacji (przynajmniej w wersji na dzień przygotowania tego tekstu) nie tylko podatnicy CIT, lecz także ww. osoby fizyczne będą zobowiązane do przekazywania ewidencji w ujednoliconej strukturze za rok – po jego zakończeniu – w terminie na złożenie zeznania. Tym samym musimy wyraźnie i wprost wskazać, że nie ma już mowy o obowiązku automatycznego raportowania w JPK dla potrzeb podatków dochodowych (również ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych) za okresy inne niż rok podatkowy. Przy czym trzeba pamiętać, że w przypadku CIT rok podatkowy może różnić się od roku kalendarzowego, również co do długości.

Terminy

Dla podatników, a chyba jeszcze bardziej dla obsługujących ich księgowych, niezwykle istotne jest to, że o ile o pierwszych obowiązkach w zakresie raportowania zwykło się mówić, wskazując na 2025 r., to faktycznie termin dotyczy okresu roku podatkowego 2025. W większości przypadków oznacza to konieczność przekazania JPK_KR_PD i JPK_ST_KR dopiero w 2026 r.

Według aktualnej wersji przepisów temporalnych księgi i ewidencje mają być prowadzone przy użyciu programów komputerowych i przesyłane po raz pierwszy za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, rozpoczynający się:

1) po 31 grudnia 2024 r. – w przypadku:

• podatkowych grup kapitałowych,
• podatników i spółek niebędących osobami prawnymi, u których wartość przychodu uzyskanego w poprzednim odpowiednio roku podatkowym albo roku obrotowym przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym poprzedniego odpowiednio roku podatkowego albo roku obrotowego;

2) po 31 grudnia 2025 r. – w przypadku podatników i spółek niebędących osobami prawnymi, obowiązanych do przesyłania ewidencji JPK_V7;

3) po 31 grudnia 2026 r. – w przypadku pozostałych podatników i spółek niebędących osobami prawnymi.

Jak zatem widać, pierwszy termin dotyczy wyłącznie podatników CIT, i to stosunkowo wąskiej grupy, a największa grupa podmiotów będzie objęta obowiązkiem raportowania roku podatkowego 2026 (rozpoczynającego się po 31 grudnia 2025 r.). Zatem takie podmioty mają jeszcze trochę czasu, aby przygotować i implementować odpowiednie rozwiązania informatyczne, a także dostosować plany kont, procedury wewnętrzne, określić obszary kompetencyjne itp.

Zakres przygotowań

Podatnicy CIT, jako pierwsi objęci obowiązkiem raportowania (a przynajmniej niektórzy spośród nich), znają już (albo dopiero) finalny kształt struktur (więcej na ten temat na s. 2). I chociaż prawodawca, tworząc je, opierał się na obowiązujących od kilku lat strukturach logicznych stosowanych przy raportowaniu JPK „na żądanie”, to i tak dla części podatników wdrożenie odpowiednich rozwiązań i zmian może być nie lada wyzwaniem. Z tego powodu nawet w przypadku przedstawicieli drugiej grupy podmiotów objętych obowiązkiem raportowania (tj. podatników i spółek niebędących osobami prawnymi, obowiązanych do przesyłania ewidencji JPK_V7), bez zbędnej paniki i nerwowości oraz presji czasu, należy, na tyle, na ile jest to możliwe, czynić niezbędne przygotowania. Nie można bowiem zapominać o tym, że chociaż właściwego (również z perspektywy przyszłego raportowania cyklicznego JPK) księgowania dokonuje księgowy, to działanie takie stanowi efekt końcowy niejednokrotnie złożonego procesu obsługi dokumentów i danych. Można wręcz mówić o swego rodzaju sumie starań i wysiłków pracowników różnych działów firmy, którzy niejednokrotnie nie mają bezpośredniego codziennego kontaktu z księgowością i nie zawsze mają świadomość, że ich praca ma wpływ na realizację obowiązków fiskalnych, w tym ewidencyjnych, a niebawem i w zakresie raportowania podatkowego. Nadmienić trzeba, że przepisy wykonawcze przygotowane dla podatników CIT (tj. oczekujące na publikację w Dzienniku Ustaw rozporządzenie ministra finansów) przewidują konieczność uzupełnienia dzisiaj standardowo stosowanych ewidencji o dodatkowe informacje (więcej na ten temat na s. 2).

W przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz tych podatników CIT, którzy znajdują są w drugiej lub trzeciej turze podmiotów obowiązanych do raportowania, oczywiste jest, że mogą spokojnie skorzystać z odsunięcia go w czasie znacznie przekraczającego roczny okres (ważny jest bowiem termin na złożenie zeznania). Co ważne, konieczność złożenia plików JPK_KR_PD i JPK_ST_KR w trakcie 2025 r. nie powstanie nawet u tych podatników CIT, dla których decydująca jest data 1 stycznia 2025 r. Oni również nie muszą obawiać się konieczności złożenia pierwszych JPK_KR_PD i JPK_ST_KR w roku kalendarzowym 2025. Jest tak za sprawą regulacji przejściowej zapisanej w ostatniej wersji art. 66 ust. 3 Polskiego Ładu. Stanowi on, iż nawet jeżeli rok podatkowy podatnika CIT rozpoczęty po 31 grudnia 2024 r. zakończy się przed 31 grudnia 2025 r., to niezależnie od terminu na złożenie zeznania JPK_KR_PD i JPK_ST_KR za ten rok składa się do końca marca 2026 r. Będzie tak w każdym z tych przypadków, w których nastąpi zamknięcie ksiąg za rok rozpoczęty 1 stycznia 2025 r. lub później i w wyniku tego taki rok podatkowy będzie skrócony. Dotyczyć to może w szczególności spółek, których wartość przychodu uzyskanego w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro, a które postanowią w trakcie 2025 r. zamknąć księgi, tym samym skrócić rok podatkowy rozpoczęty po 31 grudnia 2024 r., by w trybie art. 28j ust. 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 854) przejść od następnego miesiąca (który jednocześnie rozpocznie nowy rok podatkowy) na opodatkowanie w modelu estońskiego CIT.

Co jednak ważne, przesunięcie tego rodzaju nie będzie stosowane w 2026 r. w odniesieniu do spółek wchodzących w skład drugiej, największej grupy podmiotów objętych obowiązkiem raportowania w JPK dla potrzeb CIT. Te spółki mogą być zobligowane do złożenia pierwszych JPK_KR_PD i JPK_ST_KR już w trakcie 2026 r. – oczywiście, o ile w trakcie roku kalendarzowego zakończą rok podatkowy rozpoczęty po 31 grudnia 2025 r.

Przykład

Podsumowanie

Dla dużej grupy podatników i osób zajmujących się rozliczeniami podatkowymi, w tym w ramach prowadzonych biur rachunkowych, obowiązek cyklicznego raportowania to wcale nie najbliższa przyszłość. Z jednej strony oznacza to, że jest czas na przygotowanie się do obowiązków w tym zakresie i nie powinno to opóźniać tych bieżących (już aktualnych). Z drugiej strony część działań można, a nawet trzeba, podejmować już dzisiaj. Jest to w szczególności ważne z perspektywy biur rachunkowych, bo nawet jeżeli obecnie nie obsługują klientów z pierwszej grupy podmiotów objętych obowiązkiem raportowania, to nie mogą mieć pewności, czy od 2025 r. taki klient nie zechce skorzystać z ich usług. ©℗