Jak rozliczać remanent w spółce jawnej? Na te i inne pytania odpowiada Katarzyna Trzpioła, ekspert z zakresu finansów i rachunkowości, Wydział Zarządzania UW.
Remanent
Jak rozliczać remanent w spółce jawnej osób fizycznych prowadzącej księgi w związku z nowymi zasadami ustalania podstawy do składki zdrowotnej?
Od 1 lutego 2022 r. przedsiębiorcy opłacający PIT na zasadach określonych w art. 27 (według skali podatkowej), art. 30c (podatek liniowy) lub art. 30ca (IP Box) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustalają miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej za dany miesiąc na podstawie art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Oznacza to, że podstawę tej składki stanowi różnica między osiągniętymi w poprzednim miesiącu przychodami w rozumieniu PIT a poniesionymi w poprzednim miesiącu kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu tej samej ustawy. Tak ustalony dochód przedsiębiorca pomniejsza o kwotę opłaconych w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne, ale tylko pod warunkiem, że nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. A ponieważ art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej odwołuje się bezpośrednio do przepisów PIT, to bardzo ważne jest prawidłowe ustalenie kosztów - szczególnie chodzi tu o to, czy przedsiębiorcy, którzy ustalają dochód na potrzeby PIT z uwzględnieniem różnic remanentowych, korygują je o te różnice na potrzeby ustalenia tej podstawy. Ministerstwo Finansów wskazało, że przepisy ustawy PIT nie przewidują rozliczania na bieżąco różnic remanentowych. Rozlicza się je z zasady przy ustalaniu dochodu rocznego. Zatem w świetle tych wyjaśnień na pomniejszenie podstawy składek zdrowotnych wspólników w trakcie roku w spółce jawnej stosującej uproszczenia w ewidencji towarów będzie miała wpływ wartość towarów odpisywanych w koszty w chwili ich nabycia, niezależnie od faktu, że na koniec roku zgodnie z zasadą określoną w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości wartość ta zostanie skorygowana o wyniki spisu z natury. ©℗
Podstawa prawna
art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r., poz. 2106)
art. 81 ust. 2c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91)
art. 27, art. 30c, art. 30ca ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 24)
JPK_KR
Prowadzę biuro rachunkowe. Kiedy muszę przesłać księgi klienta do urzędu skarbowego?
W 2022 r. podatnicy CIT i PIT prowadzący księgi rachunkowe za pomocą programów komputerowych mają obowiązek przekazywania całości lub części ksiąg oraz dowodów księgowych w postaci pliku JPK_KR jedynie na żądanie organu podatkowego, co wynika art. 193a par. 1 ordynacji podatkowej. Termin na ich przekazanie to siedem dni. Natomiast zmiany wprowadzone tzw. Polskim Ładem przewidują, że od 2023 r. księgi rachunkowe będą musiały być prowadzone przy użyciu programów komputerowych. Podatnicy CIT i PIT będą zobowiązani je przekazywać urzędom skarbowym w formie elektronicznej. Podatnicy CIT będą musieli wywiązać się z tego obowiązku do dnia upływu terminu złożenia zeznania za rok podatkowy. Natomiast podatnicy PIT będą zobowiązani prowadzić przy użyciu programów komputerowych nie tylko księgi rachunkowe, ale też podatkową księgę przychodów i rozchodów lub ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Tu terminy będą zróżnicowane - niezależnie od tego, czy ewidencja to księgi rachunkowe, czy uproszczone ewidencje podatkowe - podatnicy PIT zostali zobligowani do przekazania ich urzędom skarbowym w formie elektronicznej:
1) według stanu na ostatni dzień miesiąca (gdy stanowią podstawę ustalania zaliczek miesięcznych) lub kwartału (gdy stanowią podstawę ustalania zaliczek kwartalnych) - w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po upływie odpowiednio tego miesiąca albo kwartału, oraz
2) po zakończeniu roku podatkowego w terminie do dnia upływu terminu określonego dla złożenia zeznania.
W analogicznych terminach podatnicy opodatkowani zryczałtowanym podatkiem dochodowym będą mieli obowiązek przesyłać do urzędu skarbowego prowadzone komputerowo ewidencje przychodów lub wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. ©℗
Podstawa prawna
art. 193a par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328)
ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427)
Stosowanie uproszczeń
Czy mikro/mała jednostka może stosować uproszczenia, ale dla celów sprawozdawczych sporządzać rachunek zysków i strat według załącznika nr 1?
Uproszczenia w zakresie sporządzania sprawozdań finansowych są możliwe, jeśli organ je zatwierdzający podejmie decyzję (uchwałę) w tym zakresie. Natomiast decyzję w zakresie stosowania uproszczeń dotyczących ujmowania i wyceny aktywów i pasywów należą do kierownika jednostki w ramach kształtowania przez niego polityki rachunkowości. Są to więc dwie odrębne grupy uproszczeń. Do tego decyzja o ich wyborze należy do innych organów jednostki. Zatem jak najbardziej może się zdarzyć, że kierownik jednostki skorzysta i wdroży w ramach polityki rachunkowości uproszczenia przewidziane dla małych lub mikro jednostek, natomiast sprawozdanie finansowe lub poszczególne jego elementy będą sporządzane według załącznika nr 1 (a więc tego bez uproszczeń). W przypadku biur rachunkowych należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy odpowiednie uproszczenia mają swoje umocowanie w dokumentacji otrzymanej od klienta.
I tak uproszczenia dotyczące sprawo zdawczości muszą wynikać z uchwały lub postanowienia organu zatwierdzającego, w którym szczegółowo wskazano, z których rozwiązań jednostka korzysta. Nie jest w tym przypadku obowiązkowe korzystanie ze wszystkich możliwości, jakie dają przepisy, dlatego wskazanie w uchwale lub postanowieniu wprost przepisów zawierających odwołanie do konkretnego elementu sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności ma kluczowe znaczenie. Uchwała (postanowienie) taka może być podejmowana co roku przed sporządzeniem sprawozdania, ale też można podjąć decyzję o treści uniwersalnej - przewidującej możliwości uproszczeń przez kolejne lata.
Należy podkreślić, że np. w przypadku jednostek, które za poprzedni (tylko) rok nie przekroczyły dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 25 500 000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 51 000 000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
- możliwe jest stosowanie pewnych uproszczeń w wycenie. Chodzi tu o:
- niestosowanie przepisów rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych,
- odstąpienie od tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- kwalifikowanie umów najmu, leasingu i innych o podobnym charakterze zgodnie z przepisami prawa podatkowego,
- ustalanie kosztu wytworzenia bez analizy stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. Warunkiem tu jest odpowiedni zapis w dokumentacji polityki rachunkowości, a potem ujawnienie tej informacji we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego.
Wiele z tych jednostek - w szczególności osób prawnych, w których są stosowane powyższe uproszczenia - nie chce lub nie może korzystać z załącznika nr 5 (przy jego wyborze są też analizowane te same wielkości, ale nie można ich przekroczyć zarówno za bieżący, jak i poprzedni rok obrotowy). Ponadto niektóre uproszczenia w wycenie, które są zasadniczo przewidziane dla jednostek mikro, jednostek małych, nie są możliwe dla spółek kapitałowych (i innych wskazanych w u.r.) nawet wówczas, gdy podmioty te spełniają kryteria wielkościowe. Na przykład: choć mała spółka z o.o. na mocy uchwały wspólników może sporządzać sprawozdania z uwzględnieniem uproszczeń przewidzianych w załączniku nr 5, to nie może korzystać z uproszczenia polegającego na odstąpieniu od stosowania zasady ostrożności w zakresie odpisów aktualizujących i tworzenia rezerw. Mało tego, że nie może też zrezygnować z tworzenie rezerw na świadczenia pracownicze, a także nie ma prawa wprost skorzystać z zasad amortyzacji podatkowej dla środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Zatem w każdym przypadku należy odrębnie rozpatrywać możliwość stosowania uproszczeń o charakterze sprawozdawczym od uproszczeń w ujmowaniu i wycenie. Mimo że progi wielkościowe, do których odnoszone są zasady stosowania tych uproszczeń, są te same, inne warunki powodują, że każdy wybór należy odrębnie oceniać. ©℗
Podstawa prawna
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
rozporządzenie ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 277)
Korekty
Czy w spółce z o.o. powstałej z przekształcenia jednoosobowej działalności osoby fizycznej faktury korygujące wystawione w styczniu 2022 r., które dotyczą kosztów lub przychodów za 2021 r., ujmuje się jeszcze w księgach 2021 r.?
Jeśli spółka z o.o. powstała z przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej (dalej: JDG), to jest następcą prawnym tej działalności. Oznacza to, że powinna rozliczać bieżące skutki zdarzeń, które powstały jeszcze przed przekształceniem. I tak jeśli korekta dotycząca przychodów rozpoznanych w poprzednim roku podatkowym wynika z przyczyn i okoliczności, jakie można było wcześniej przewidzieć (np. prawa do zwrotu towaru), to zasadniczo korektę odnosi się poprzez zmniejszenie przychodów poprzedniego roku w rachunkowości. Wynika to z zasady memoriału. Zgodnie z nią ujmuje się przychody należne, uwzględniając skutki rabatów, skont i innych opusów powiązanych z tymi przychodami. Z kolei przepisy prawa podatkowego wskazują, że korekty przychodów (i kosztów) ujmuje się w dacie wystawienia dokumentu korygującego, o ile oczywiście korekta nie wynika z błędu rachunkowego lub innej oczywistej omyłki. Należy jednak pamiętać, że jednostki w rachunkowości mogą stosować rozwiązania o charakterze upraszczającym, o ile przez to nie zostanie zniekształcony obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowy jednostki.
Wracając do pytania czytelnika, ze względu na podatkowe rozdzielenie przychodów 2021 i 2022 r. i zasady ujmowania korekt w przepisach prawa podatkowego rozwiązaniem, które można zastosować w przedstawionej sytuacji, jest ujęcie faktur korygujących w 2022 r. w spółce z o.o.
Podstawa prawna
art. 6 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
Odpis aktualizujący
Klient biura w aktywach bilansu posiada długoterminowe aktywa finansowe. Jest to pożyczka udzielona w 2018 r., a jej spłata ma nastąpić do 31 grudnia 2025 r. Klient wie, że firma ma problemy finansowe, ale nie jest postawiona w stan upadłości. Czy na dzień bilansowy 31 grudnia 2021 r. można utworzyć odpis aktualizujący, mimo że spłata pożyczki jest określona w umowie na dzień 31 grudnia 2025 r.?
Obowiązkiem każdej jednostki jest ujmowanie aktywów w wartościach, jakie mogą przynieść jej korzyści ekonomiczne. Stąd też w każdej sytuacji wskazującej na pogorszenie się jakości aktywów jednostka powinna objąć je odpisami aktualizacyjnymi. Przepisy prawa bilansowego nie wskazują, jakie to mają być informacje - ważne, że w świetle oceny kierownika jednostki wskazują, że spada prawdopodobieństwo odzyskania należnej kwoty. Na potrzebę odpisu wskazuje też art. 28 ust. 1 pkt 3 u.r., zgodnie z którym inwestycje długoterminowe wycenia się m.in. w cenie nabycia pomniejszonej od odpisy z tytułu utraty wartości.
Wskazana w pytaniu pożyczka jest składnikiem aktywów finansowych, zatem odpis aktualizacyjny powinien w tym przypadku być ujęty w ciężar kosztów finansowych zapisem:
- Wn „Koszty finansowe - aktualizacja aktywów finansowych”,
- Ma „Odpisy aktualizujące długoterminowo aktywa finansowe”.
Zauważyć należy, że odpis nie będzie kosztem podatkowym - kwota pożyczki nie stanowiła przychodu podatkowego - nie jest więc spełniony podstawowy warunek z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. ©℗
/>
Podstawa prawna:
art. 35b ust. 1 i 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
art. 16 ust 1 pkt 26a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427)
Księgi rachunkowe
Czy spółka z o.o. przekształcona ze spółki jawnej ma obowiązek otwierać nowe księgi rachunkowe z dniem rejestracji do KRS? Skład osobowy spółek będzie ten sam, spółka jawna ze względu na obroty prowadzi księgi handlowe.
W tym wypadku następuje zmiana formy prawnej i przekształcenie ze spółki osobowej w spółkę kapitałową. Zatem zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości należy otworzyć księgi na dzień zmiany formy prawnej, czyli dzień wpisu do KRS.
Ustawa o rachunkowości pozwala na niezamykanie ksiąg, jeśli następuje przekształcenie spółki osobowej oraz spółki cywilnej w inną spółkę osobową, a także spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową. W tym wypadku następuje „przejście” ze spółki osobowej w spółkę kapitałowa, zatem zamknięcie ksiąg rachunkowych, a tym samym sporządzenie sprawozdania na dzień poprzedzający wpis do KRS przekształcenia, jest konieczne. Na dzień wpisu do KRS spółki z o.o. powstałej z przekształcenia następuje otwarcie ksiąg w spółce z o.o.
Proszę pamiętać, że w przypadku spółki jawnej podatnikami byli wspólnicy, a teraz podatnikiem będzie spółka. Od dnia przekształcenia rozpoczyna się rok podatkowy spółki z o.o. i należy wyodrębniać nie tylko operacje w rachunkowości, ale też przychody i koszty podatkowe. ©℗
Podstawa prawna
art. 12 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)