Epidemie nękają ludzkość od jej zarania. Obecna rozprzestrzenia się w zawrotnym tempie, powodując potężny kryzys zdrowia publicznego i uderzając w gospodarkę europejską i światową.
Wybuch pandemii koronawirusa ma rujnujący wpływ na źródła utrzymania, funkcjonowanie przedsiębiorstw każdej wielkości i na wzrost gospodarczy. Pociąga za sobą wiele poważnych skutków społecznych.
W całej Europie przedsiębiorstwa borykają się z trudnościami. Niektóre wręcz walczą o przetrwanie. Wiele firm jest zmuszonych redukować zatrudnienie lub skracać godziny pracy, co z kolei zmniejsza dochody pracowników. Nawet jeśli zdołamy spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa – czego wszyscy głęboko pragniemy – gospodarka będzie potrzebowała czasu, by dojść do siebie. Ucierpiało już wiele sektorów. Transport i turystyka, gastronomia i handel detaliczny otrzymały cios jako jedne z pierwszych, ale osłabienie jest widoczne w całej gospodarce.
Ma to wpływ na dziesiątki milionów pracowników. Wyjątkowe czasy wymagają bezprecedensowej solidarności i pomocy. Reagujemy szybko. Naszym priorytetem jest zapewnienie, by europejskie systemy opieki zdrowotnej dysponowały wszystkimi niezbędnymi zasobami, zarówno środkami medycznymi, jak i finansowymi; by poszkodowane przedsiębiorstwa zachowały płynność pozwalającą im utrzymać się na rynku; aby miejsca pracy i dochody pracowników i osób samozatrudnionych zostały objęte ochroną.
Wykorzystujemy w pełni elastyczność reguł budżetowych Unii Europejskiej, aby wspierać władze krajowe w zdecydowanych działaniach pozwalających uporać się ze skutkami społeczno-gospodarczymi. Uruchomiliśmy ogólną klauzulę korekcyjną w ramach Paktu Stabilności i Wzrostu, aby władze krajowe mogły swobodnie podejmować wszelkie możliwe działania w celu wsparcia systemów opieki zdrowotnej, przedsiębiorstw i pracowników.
Już teraz władze krajowe robią bardzo dużo: wysokość wsparcia budżetowego w krajach członkowskich sięga obecnie około 2,2 proc. PKB UE 27. Pomoc na utrzymanie płynności finansowej wynosi zaś ogółem około 13,7 proc. PKB UE 27. W obszarze ochrony zdrowia skupiamy się na tym, by środki medyczne docierały tam, gdzie są najbardziej potrzebne. Zamawiamy je wspólnie i utrzymujemy swobodny przepływ towarów na jednolitym rynku. Finansujemy również badania nad szczepionką.
Aby uchronić europejskie firmy przed upadkiem, Komisja Europejska pracuje na rzecz zapewnienia poszkodowanym przedsiębiorstwom natychmiastowego wsparcia gotówkowego dla zachowania ich zdolności produkcyjnych. Oznacza to pełne i elastyczne wykorzystanie budżetu Unii Europejskiej w celu wspierania firm i pracowników, szczególnie w związku z problemami z utrzymaniem płynności, jakie odczuwają zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa.
W ramach inicjatywy inwestycyjnej w odpowiedzi na koronawirusa udostępniamy 37 mld euro na reagowanie kryzysowe: na wsparcie dla systemów opieki zdrowotnej, małych i średnich przedsiębiorstw, pracowników i najsłabszych elementów naszych gospodarek. Dodatkowe wsparcie w wysokości 28 mld euro pochodzi z nieprzydzielonych środków Unii Europejskiej. Odpowiednio zmieniliśmy także przepisy dotyczące funduszy strukturalnych, aby rządy krajowe mogły z nich korzystać w sposób elastyczny.
Ponadto – dzięki gwarancjom bud żetowym Unii Europejskiej – Europejski Fundusz Inwestycyjny będzie mógł zachęcać banki do zapewnienia płynności. W ten sposób finansowanie w wysokości około 8 mld euro powinno trafić do co najmniej 100 tys. małych i średnich przedsiębiorstw, a także małych spółek o średniej kapitalizacji. Europejski Bank Inwestycyjny udostępni zaś kolejne 20 mld euro w kredytach na kapitał obrotowy dla małych i średnich przedsiębiorstw.
W sumie finansowanie na poziomie Unii Europejskiej wynosi około 93 mld euro. Pracujemy nad tym, by było jeszcze większe. Dłużnicy dotknięci skutkami pandemii będą mogli korzystać z wakacji kredytowych, pozwalających opóźnić spłaty i zmniejszyć obciążenie finansowe. To nie wszystko: uruchomiliśmy także tymczasowe ramy prawne w zakresie pomocy państwa – czyli dotacji krajowych – aby zapewnić przedsiębiorstwom, niezależnie od ich wielkości, płynność niezbędną do utrzymania działalności i miejsc pracy.
Taka pomoc może mieć formę dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych lub korzyści podatkowych, gwarancji państwowych na pożyczki zaciągnięte przez przedsiębiorstwa w bankach czy subsydiowanych pożyczek ze środków publicznych dla przedsiębiorstw. Banki odgrywają kluczową rolę we wspieraniu realnej gospodarki, ponieważ zapewniają płynność przedsiębiorstwom. Istotne działania podjął Europejski Bank Centralny, który zapowiedział Pandemiczny Program Zakupów Awaryjnych. Ten tymczasowy program zakupu aktywów o wartości 750 mld euro pomoże zapewnić wszystkim państwom członkowskim korzystne warunki finansowania, które pozwolą im zamortyzować wstrząs.
Wraz z ministrami finansów państw członkowskich Unii Europejskiej będziemy pracować nad dalszymi środkami mającymi przeprowadzić nasze gospodarki przez tę burzę. Przeanalizujemy wszystkie narzędzia, którymi dysponujemy, ale będziemy też potrzebować pełnego poparcia politycznego. Wszystko po to, aby po ustąpieniu wirusa wejść na ścieżkę wzrostu. Jest to przede wszystkim kwestia europejskiej solidarności, współpracy i jedności. Będziemy w dalszym ciągu działać wspólnie, aby przetrwać tę nawałnicę.
