Czego Ukraina oczekuje od umowy stowarzyszeniowej z UE?
Integracja europejska niezmiennie pozostaje dla Ukrainy priorytetem. Unia Europejska to wybór cywilizacyjny, optymalny model rozwoju naszego państwa, a w perspektywie także nasz wspólny dom. Zawarcie umowy o stowarzyszeniu oraz pogłębionej i poszerzonej strefie wolnego handlu jest na obecnym etapie głównym zadaniem integracji europejskiej. Umowa jest dokumentem unikatowym nie tylko dla Ukrainy, ale i dla UE.
Nasze państwo po raz pierwszy zawiera tak znaczące porozumienie międzynarodowe i charakterze integracyjnym. Z kolei UE jeszcze nigdy nie podpisała z żadnym partnerem umowy tak ambitnej pod względem treści. Ukraina traktuje umowę stowarzyszeniową przede wszystkim jako kompleksowy program szeroko zakrojonych reform wewnętrznych we wszystkich sferach aktywności państwa – politycznej, gospodarczej i społecznej.
Jako skuteczny instrument modernizacji państwa w zgodzie ze standardami europejskimi. Jeśli zaś chodzi o poszerzoną i pogłębioną strefę wolnego handlu – główną praktyczną wartość umowy – ma ona zapewnić swobodny dostęp Ukrainy do rynku towarów i usług UE. A jeśli weźmiemy pod uwagę wysokie standardy i wymagania techniczne rynku UE, umowa będzie również służyć podwyższeniu standardów ukraińskiej produkcji, co wpłynie na zwiększenie naszej konkurencyjności na świecie. Już dzisiaj aktywnie przygotowujemy się do integracji ukraińskiej gospodarki ze wspólnym rynkiem UE, przeprowadzając niezbędne reformy z sferze umocnienia demokracji i rządów prawa na bazie naszych wspólnych wartości.
Jednak powodzenie dowolnej umowy zależy od wysiłków obu stron. W zamian za gotowość Ukrainy do przeprowadzania szeroko zakrojonych reform i wprowadzania standardów europejskich, oczekujemy od naszych partnerów większego zaufania i otwartości w kwestii europejskiej przyszłości Ukrainy. Jednym z testów na gotowość UE do budowy stosunków z Ukrainą opartych właśnie na zaufaniu i otwartości jest dialog w kwestii wiz. Jestem przekonany, że sukcesy Ukrainy w spełnianiu niezbędnych oczekiwań UE powinny wpłynąć na szybszą liberalizację reżimu wizowego dla obywateli Ukrainy.
Utworzenie strefy wolnego handlu wymaga także stosownego wsparcia ze strony UE w procesie modernizacji ukraińskiej gospodarki. Zawarcie umowy leży w interesie zarówno Ukrainy, jak i państw członkowskich UE, zwłaszcza głównych partnerów Ukrainy, wśród których czołowe miejsce zajmuje Polska. Ukraina jest gotowa bezzwłocznie przejść do etapu podpisania i ratyfikacji umowy. Liczymy na konstruktywne i pragmatyczne podejście naszych europejskich partnerów do tej kwestii.
Czy Kijów oczekuje deklaracji co do możliwości akcesji Ukrainy do UE?
Odpowiedź na to pytanie znajduje się w naszym prawie. Integracja Ukrainy z europejską przestrzenią polityczną, gospodarczą i prawną, której celem jest uzyskanie członkostwa w Unii Europejskiej, to nasz państwowy priorytet. Niestety, ze względu na stanowisko niektórych państw UE, nie udało się uwzględnić w umowie stowarzyszeniowej jasnej perspektywy członkostwa.
Jednocześnie jednak umowa nijak nie wyklucza takiej możliwości w przyszłości. Dowodzą tego także rezultaty ostatniego szczytu Ukraina – UE. W trakcie tego spotkania liderzy Unii potwierdzili, że umowa stowarzyszeniowa pozostawia otwartą drogę do dalszego postępu w naszych relacjach. Przywódcy UE zauważyli też, że Ukraina jako państwo z europejską tożsamością dzieli wspólną historię i wartości z państwami Unii.
Należy też zauważyć, że poziom zobowiązań co do niezbędnych reform wewnętrznych, dostosowujących nas do kryteriów europejskich, które Ukraina bierze na siebie podpisując umowę, jest porównywalny do oczekiwań wysuwanych przez UE wobec kandydatów do członkostwa. Daje to przesłanki do przejścia w relacjach z UE, po należnym wdrożeniu umowy stowarzyszeniowej, do następnego etapu integracji europejskiej – osiągnięciu pełnoprawnego członkostwa w UE.
Nie oczekujemy jednak prezentów od Unii, ale raczej konkretnych kroków na rzecz modernizacji naszego państwa zgodnie ze standardami europejskimi. Integracja europejska, odpowiednie reformy wewnętrzne i adaptacja prawodawstwa do standartów UE należą do priorytetów władz ukraińskich. Polska jest jednym z najbardziej konsekwentnych i bliskich partnerów w kwestii eurointegracji, jasno deklarującym poparcie dla przedstawienia nam perspektywy przyszłego członkostwa naszego kraju w UE. Niniejsze wsparcie odczuwamy nieprzerwanie, doceniamy i liczymy na nie w przyszłości.
Jak Ukraina ocenia integrację z UE w kontekście analogicznych projektów integracyjnych proponowanych przez Rosję?
Uważnie obserwujemy doświadczenia integracyjne innych państw WNP, szczególnie przyjęcie decyzji o przekształceniu Unii Celnej (Rosji, Białorusi i Kazachstanu – red.) w Euroazjatycką Unię Gospodarczą. W związku z tym Ukraina jako członek WTO jest szczególnie zainteresowana pracami na rzecz harmonizacji taryf i procedur celnych, norm technicznych i środków kontroli sanitarnej i weterynaryjnej, a także ujednoliceniem aktów prawnych. Ścisła współpraca gospodarcza Ukrainy z krajami Unii Celnej jako naszymi największymi partnerami handlowymi w żaden sposób nie przeczy europejskiemu wyborowi naszego państwa.
Czy Ukraina jest zainteresowana ściślejszą integracją z Rosją, Białorusią i Kazachstanem?
Odpowiem wprost: dzisiaj priorytetem dla Ukrainy jest podpisanie umowy o stowarzyszeniu i wolnym handlu z Unią Europejską. Jednocześnie chcielibyśmy wypracować korzystny dla wszystkich model współpracy z Unią Celną z uwzględnieniem reguł WTO. Trzy państwa tworzące Unię Celną to trzej nasi najwięksi partnerzy w WNP. Obroty handlowe z nimi stanowią 40 proc. naszego całego handlu międzynarodowego. Dlatego nie mamy prawa ignorować integracyjnych procesów, które zachodzą między Rosją, Białorusią i Kazachstanem. Uważnie śledzimy ich rozwój, analizujemy działalność i rozwój Unii Celnej, a także utworzenie Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej i Unii Euroazjatyckiej.
Sądzę, że wspólnym wysiłkiem wypracujemy optymalny model współpracy z Unią Celną i Unią Euroazjatycką, który będzie uwzględniał narodowe interesy każdego z państw. Jestem przekonany, że poprzez utworzenie strefy wolnego handlu z UE i nawiązanie efektywnej współpracy z Unią Celną przyczynimy się do aktywizacji współpracy gospodarczej na obszarze euroazjatyckim.
Zgodnie ze słowami szefa MSZ Ukrainy Kostiantyna Hryszczenki, Ukraina jest też zainteresowana integracją z rynkami wschodzącymi: Brazylią, Chinami i Turcją. Czy można ten wektor polityki zagranicznej traktować jako alternatywę wobec rosnących nacisków ze strony Rosji i UE?
Wszystkie wymienione państwa są ważnymi partnerami handlowymi Ukrainy, a relacje z nimi w ostatnim czasie nabrały nowej dynamiki. Jako państwo o zrównoważonej orientacji polityki zagranicznej nie możemy ignorować wyjątkowych możliwości gospodarczych, które otwierają się w różnych regionach świata. Nasza polityki zmierza do poszerzenia możliwości handlowych Ukrainy, wzmocnienia jej potencjały ekonomicznej, co potwierdza jej pragmatyczny charakter. Ukraina nadal będzie dążyć do poszerzenia kręgu swoich strategicznych partnerów handlowych i podbijania nowych rynków niezależnie od stopnia integracji z UE.
Jak w tym kontekście wyglądają relacje z Polską?
Ukrainę i Polskę łączą bliskie relacje dobrosąsiedzkie o znaczeniu strategicznym. I nie są to jedynie deklaracje, ale trwały element porządku dziennego, nasycony realnymi projektami. Dynamika dialogu dwustronnego jest bezprecedensowa.
Tylko w ubiegłym roku odbyło się dziesięć spotkań na szczeblu głów państw. I z naszej strony wyrażamy życzenie rozwijać ten aktywny dialog, pozwalający na rozstrzyganie kwestii bezpośrednio wpływających na dobrobyt naszych narodów. Wyjątkowość ukraińsko-polskiego partnerstwa strategicznego polega na tym, że jego znaczenie, możliwości i interesy wychodzą poza ramy współpracy dwustronnej.
Nasze państwa są jednomyślne w kluczowych kwestiach związanych z bezpieczeństwem i stabilnością w Europie czy realizacją polityki zbliżenia UE z jej wschodnimi sąsiadami. Cenimy sobie wsparcie Polski dla europejskich dążeń integracyjnych Ukrainy. Przed nami wielki wspólny projekt – Euro 2012. Impreza, która pozwoli setkom tysięcy ludzi poznać Ukrainę i Polskę, popatrzeć na nie z nowej perspektywy. Związki gospodarcze i kulturowe między naszymi narodami są tradycyjnie bliskie. Proces pojednania i zbliżenia między nimi przebiega pod patronatem głów państw. Dlatego ukraińsko-polski tandem będzie skuteczny w każdych okolicznościach. Jestem przekonany, że tego oczekuje Europa i świat.