Poważne zmiany w prawie od września 2025: Nowe OC, zmiany w szkołach to tylko początek

Kierowcy kupujący używane auto dostaną nowe narzędzie przy wypowiadaniu OC. Przedsiębiorcy startujący w przetargach odczują uszczelnienie zasad dopuszczania firm z państw trzecich. Do tego niższy sufit opłat sądowych i szybsze postępowania upadłościowe dzięki dostępowi syndyka do danych bankowych. Zebraliśmy w jednym miejscu wszystkie kluczowe przepisy, które wchodzą w życie we wrześniu – z datami, konkretami i praktycznymi konsekwencjami.

Zmiany w prawie od września 2025: Religia jedna lekcja tygodniowo i „ramy dnia”

Od 1 września 2025 r. uczniowie mają mieć jedną lekcję religii w tygodniu. To efekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii. Mimo że została ona zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, to wyrok nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw i władze oświatowe go nie uznają. Praktyczny skutek? Lekcje religii powinny być organizowane wyłącznie na pierwszych bądź tylko ostatnich godzinach lekcyjnych. To istotna zmiana organizacyjna: szkoły muszą przełożyć siatkę zajęć tak, by religia nie rozbijała planu lekcji „w środku dnia” i nie tworzyła okienek dla uczniów, którzy na religię nie chodzą.

Warto dodać, że jedna godzina religii tygodniowo w skali całej szkoły to także mniej zastępstw i przetasowań w planie – szczególnie w mniejszych placówkach, gdzie jeden katecheta obsługuje kilka oddziałów.

Edukacja zdrowotna zamiast WDŻ. Kto prowadzi lekcje?

Od września edukacja zdrowotna zastąpi wychowanie do życia w rodzinie. Przedmiot będzie realizowany w klasach IV–VIII szkoły podstawowej oraz klasach I–III szkół ponadpodstawowych. Rodzice, którzy nie chcą, by dziecko uczęszczało na ten przedmiot, muszą złożyć rezygnację do 25 września 2025 r. Warto wiedzieć, że zajęcia z edukacji zdrowotnej będą mogli prowadzić ci sami nauczyciele, co wychowania do życia w rodzinie. Dla dyrektorów to sygnał, że nie trzeba na gwałt tworzyć nowych etatów – można wykorzystać kompetencje kadry już obecnej w szkole.

Programowo edukacja zdrowotna porządkuje treści rozproszone dotychczas między biologią, wychowaniem fizycznym i godzinami wychowawczymi. W centrum są profilaktyka, higiena cyfrowa, zdrowie psychiczne, dieta oraz bezpieczne relacje. Z punktu widzenia rodziców kluczowe jest to, że rezygnacja – jeśli zapadnie – musi nastąpić w wyznaczonym terminie i w formie pisemnej.

Edukacja obywatelska zamiast HiT oraz nowa podstawa WF – kompetencje ruchowe i zdrowy styl życia

Ponadto "historię i teraźniejszość", czyli kontrowersyjny HiT, zastąpi edukacja obywatelska. Ta zmiana ma odpolitycznić spór o zakres i sposób nauczania najnowszej historii oraz przesunąć akcent na umiejętności obywatelskie: rozumienie działania państwa, prawa i samorządu, analizę informacji publicznej, kulturę debaty, uczestnictwo w wyborach i wolontariacie.

Równolegle wejdzie nowa podstawa programowa wychowania fizycznego – mniej testów „na czas”, więcej nacisku na rozwój kompetencji ruchowych, aktywność fizyczną i zdrowy styl życia. Z perspektywy uczniów to szansa na bardziej różnorodne zajęcia: gry zespołowe, aktywności plenerowe, elementy fitness, a także edukację o regeneracji, śnie i profilaktyce kontuzji.

Karta Nauczyciela 2025 – nagroda jubileuszowa 300 proc. i 400 proc., odprawa do sześciu pensji

Z punktu widzenia kadry pedagogicznej rewolucja dotyczy finansów, stabilności i porządku w organizacji pracy. Nowelizacja Karty Nauczyciela (DzU z 2025 r. poz. 1160) przewiduje:

• podwyższenie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy z 250 proc. do 300 proc. wynagrodzenia,
• wprowadzenie nowej nagrody jubileuszowej 400 proc. wynagrodzenia za 45 lat pracy;
• korzystniejsze stawki odpraw emerytalnych i rentowych, uzależnione od stażu (do sześciomiesięcznego wynagrodzenia),
• prawo do odprawy także przy zatrudnieniu na wymiar niższy niż 1/2 etatu,
• ujednolicenie tygodniowego pensum dla nauczycieli przedmiotów teoretycznych i praktycznych w szkołach zawodowych (18 godzin),
• doprecyzowanie zasad rozliczania i wynagradzania za pracę w godzinach ponadwymiarowych i za doraźne zastępstwa,
• wyeliminowanie nieprawidłowego przydzielania zastępstw w ramach pensum,
• możliwość skorzystania przez nauczycieli nabywających uprawnienia emerytalne z urlopu zdrowotnego w celu leczenia lub rehabilitacji uzdrowiskowej,
• skrócenie okresu zatrudnienia nauczyciela początkującego na czas określony z dwóch do jednego roku szkolnego – to skraca drogę do stabilnej umowy,
• doprecyzowanie obowiązków mentora i zapewnienie jego udziału w postępowaniach związanych z awansem,
• rozszerzenie ochrony przedemerytalnej na nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania i umowy o pracę,
• powoływanie i odwoływanie komisji dyscyplinarnych oraz nadzór nad rzecznikami dyscyplinarnymi jako wyłączna kompetencja wojewodów (bez możliwości przekazania kuratorom).

Na liście zmian, które nauczyciele odczują najszybciej, jest też coś bardzo konkretnego i symbolicznego: znikają tzw. „godziny czarnkowe” – obowiązek jednej godziny tygodniowo, w której nauczyciel musiał być dostępny w szkole dla uczniów i rodziców. To koniec dodatkowego, często sztucznego dyżuru, który nie zawsze przekładał się na realną pomoc uczniom.

Więcej wsparcia w szkołach niepublicznych – pedagodzy, psychologowie i logopedzi do 9 godzin tygodniowo

Kolejna zmiana dotyczy zatrudniania w niepublicznych szkołach specjalistów: pedagogów, psychologów i logopedów. Od września 2025 r. do sierpnia 2027 r. będą oni mogli świadczyć pomoc psychologiczno-pedagogiczną w wymiarze do dziewięciu godzin tygodniowo (zamiast dotychczasowych czterech godzin) na podstawie umów cywilnoprawnych, np. zlecenia czy kontraktów B2B. To odpowiedź na narastające potrzeby w obszarze zdrowia psychicznego młodzieży – szkoły będą mogły elastyczniej dopasować wsparcie do realnego zapotrzebowania.

Rękojmia wraca do mieszkań od deweloperów: co da 10 września nabywcom

10 września wejdzie w życie nowelizacja ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (DzU z 2025 r. poz. 1167). Przywraca ona przepis, dzięki któremu lokale nabywane od deweloperów były objęte rękojmią. Rękojmia to ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne i prawne sprzedanego towaru. Oznacza to, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady produktu, które istniały w momencie jego sprzedaży, nawet jeśli zostały one wykryte później.

Warto przypomnieć, że przepis o rękojmi zniknął, gdy w 2022 r. uchylono ustawę z 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Zastąpiła ją ustawa z 20 maja 2021 r., w której jednak zapomniano o odesłaniu do przepisów Kodeksu cywilnego o rękojmi. W końcu ten błąd został naprawiony z inicjatywy posłów Polski 2050. Dla kupujących to tarcza na wypadek ujawnienia wad: od przeciekających tarasów po błędy konstrukcyjne widoczne dopiero po kilku miesiącach użytkowania.

Jawność cen mieszkań: od 11 września 2025 absolutny obowiązek dla wszystkich inwestycji

Tzw. ustawa o jawności cen oferowanych mieszkań formalnie działa od 11 lipca, ale dopiero od 11 września obejmie wszystkie oferty dostępne na rynku – także te w inwestycjach rozpoczętych przed wejściem przepisów. Co to oznacza dla kupujących? Pełną informację cenową na stronie dewelopera: cenę za metr kwadratowy i za cały lokal, ceny pomieszczeń przynależnych, jeżeli nie uwzględnia ich cena lokalu (np. miejsce parkingowe, ogródek, garaż), a także historię zmian cennika. Deweloper musi też podawać ceny innych świadczeń, które nabywca zobowiązany jest spełnić w wykonaniu umowy przenoszącej własność. Wszystko w kwotach zawierających VAT.

To nie koniec. Jednocześnie deweloper ma obowiązek codziennie przekazywać dane o cenach do portalu dane.gov.pl, gdzie każdy może wyszukać interesującą inwestycję i sprawdzić ceny. W praktyce porównanie wymaga cierpliwości – deweloperzy różnie nazywają dane (raz nazwą osiedla, innym razem nazwą spółki), więc precyzja wyszukiwania to podstawa. Samo porównywanie bywa żmudne, bo w portalu trzeba sprawdzać każdego dewelopera i każdą inwestycję oddzielnie. Jednak transparentność cen i historia zmian dają kupującym realny punkt odniesienia i argument w negocjacjach.

OC przy zakupie używanego auta: od 10 września można wskazać datę zakończenia polisy zbywcy

10 września br. wejdzie w życie nowelizacja Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ważna dla nabywców używanych aut czy innych pojazdów. Jeśli będą chcieć wypowiedzieć umowę ubezpieczenia zbywcy, to będą mogli wskazać datę jej zakończenia. Do 9 września osoba kupująca używany pojazd ma dwie możliwości: korzystać z polisy sprzedającego do końca okresu jej ważności lub wypowiedzieć umowę i zawrzeć własną – a wypowiedzenie działało „od ręki”, z dniem złożenia.

Tajemnica bankowa a upadłość: od 10 września syndyk uzyska dostęp do informacji bankowych

10 września zacznie obowiązywać nowelizacja prawa bankowego z 5 sierpnia br. (DzU z 2025 r., poz. 1170). Umożliwi ona bankom udzielanie informacji stanowiących tajemnicę bankową syndykowi, nadzorcy sądowemu (także tymczasowemu) oraz zarządcy. Nowe prawo zadziała do postępowań wszczętych po jego wejściu w życie.

Do tej pory brakowało przepisu, który jednoznacznie pozwalałby na ujawnienie danych objętych tajemnicą bankową w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Efekt? Syndyk często nie mógł sprawnie ustalić rachunków i aktywów dłużnika; postępowanie upadłościowe utykało na etapie ustalania masy upadłości, co wydłużało procedurę i obniżało wartość zaspokojenia wierzycieli. Po 9 września praktyka ma się zmienić: szybki dostęp do wyciągów i historii rachunków skraca czas potrzebny na „mapowanie” majątku i powinien przyspieszyć zwrot środków wierzycielom.

Koszty sądowe 100 tys. zł – niższy sufit opłaty i zasady dla spółek kapitałowych od 22 września

22 września br. zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i przyniesie dwie duże zmiany.

Po pierwsze: obniżenie górnego pułapu opłaty sądowej z 200 tys. do 100 tys. zł. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia ponad 20 tys. zł pobiera się opłatę stosunkową 5 proc., nie więcej jednak niż 100 tys. zł. — To ma ułatwić dostęp do sądu podmiotom, które dochodzą roszczeń finansowych — wyjaśnia Arkadiusz Myrcha, wiceminister sprawiedliwości.

Po drugie: sąd, oceniając sytuację finansową spółki kapitałowej wnioskującej o zwolnienie z kosztów, nie będzie badał sytuacji majątkowej wspólników. Badanie wspólników będzie natomiast dopuszczalne w spółkach osobowych. Z punktu widzenia biznesu – zwłaszcza spółek akcyjnych i z o.o. – to prostsza, bardziej przewidywalna ścieżka wnioskowania o zwolnienie z opłat.

Zamówienia publiczne a wykonawcy spoza UE – ograniczenia od 9 września i ochrona polskich firm

Z punktu widzenia firm startujących w przetargach ważna jest nowelizacja Prawa zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2025 r. poz. 1165), która zacznie obowiązywać 9 września. Zgodnie z nowymi przepisami zamawiający będą mieli prawo ograniczać dostęp do zamówień publicznych i umów koncesji wykonawcom z państw spoza UE, co ma ochronić polskie firmy.

Zasada jest prosta: zamawiający mają obowiązek traktować wykonawców z państw trzecich jak tych z krajów UE tylko wtedy, gdy dane państwo podpisało z Unią umowy (np. w ramach WTO) gwarantujące wzajemny i równy dostęp do rynku zamówień publicznych. Jeżeli takiej umowy nie ma – zamawiający może odmówić dopuszczenia do udziału albo traktować wykonawcę inaczej niż firmy krajowe i z UE. Ponadto, jeśli wykonawca z państwa trzeciego nie został dopuszczony do ubiegania się o zamówienie lub o zawarcie umowy koncesji, oferta ma zostać odrzucona.

To zmiana oczekiwana przez branżę budowlaną. Jak skomentował ją przedstawiciel jednej z kluczowych organizacji przedsiębiorców: "Świetne info dla polskiej branży budowlanej, która na taki ruch czeka od wielu lat". Tło liczbowe jest wymowne: według danych Urzędu Zamówień Publicznych polscy zamawiający w 2024 r. udzielili wykonawcom z państw spoza UE 141 zamówień publicznych o wartości ponad 21 mld zł, w tym wykonawcom z państw trzecich 10 zamówień publicznych o wartości ponad 20 mld zł. Nowelizacja dopasowuje polskie prawo do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE oraz wdraża regulacje unijne (art. 25 dyrektywy 2014/24/UE i art. 43 dyrektywy 2014/25/UE).

Fundusze inwestycyjne FIZ – łatwiejsze łączenia TFI i mniej barier proceduralnych

9 września wejdzie w życie nowelizacja ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (DzU z 2025 r., poz. 1161). Zgodnie z nią towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), które pełnią funkcję organów dla niepublicznych funduszy inwestycyjnych zamkniętych (NFIZ), będą mogły łatwiej się łączyć. Obecnie na takie połączenie musi się zgodzić zgromadzenie inwestorów obu funduszy (funduszu przejmowanego oraz funduszu przejmującego, a w przypadku połączenia przez utworzenie nowego funduszu inwestycyjnego — zgromadzenie inwestorów funduszu przejmowanego). Mało tego, zgoda na połączenie musi zapaść większością 2/3 głosów (ogólnej liczby certyfikatów inwestycyjnych danego funduszu), co jest trudne do osiągnięcia i utrudnia konsolidacje.

Nowelizacja łagodzi też wymogi dotyczące połączenia niepublicznych FIZ. W praktyce chodzi o trzy etapy głosowań nad połączeniem funduszy – mniej barier proceduralnych ma ułatwić TFI porządkowanie struktur i redukcję kosztów administracyjnych, co może przełożyć się na efektywniejsze zarządzanie aktywami.

POL-on próg 100 tys. zł – mniej biurokracji dla uczelni i instytutów badawczych

9 września zacznie obowiązywać nowelizacja prawa o szkolnictwie wyższym, które zobowiązuje do zgłaszania do systemu POL-on inwestycji o wartości powyżej 100 tys. zł. W praktyce oznacza to, że drobniejsze zakupy aparatury, remonty czy modernizacje nie będą musiały „przechodzić” przez centralny rejestr. Uzasadnienie jest proste: inwestycje o niższej wartości nie wpływają w sposób znaczący na potencjał naukowy lub dydaktyczny podmiotów, a ich rejestrowanie generowało nieproporcjonalnie duże obciążenie administracyjne. POL-on pozostaje narzędziem analitycznym dla resortu nauki, ale z mniejszą „granularnością” w segmentach, gdzie nie jest ona potrzebna.

Kalendarz: 1, 9, 10, 11 i 22 września – najważniejsze daty wrześniowych zmian

• 1 września 2025 r. – jedna lekcja religii tygodniowo; religia tylko na pierwszych lub ostatnich godzinach; edukacja zdrowotna zamiast WDŻ (rezygnacja do 25 września); edukacja obywatelska zamiast HiT; nowa podstawa WF; duży pakiet zmian w Karcie Nauczyciela; więcej godzin specjalistów w szkołach niepublicznych (do dziewięciu tygodniowo).
• 9 września 2025 r. – nowelizacje: zamówienia publiczne (ograniczenia dla firm z państw trzecich), fundusze inwestycyjne (łatwiejsze łączenia NFIZ), szkolnictwo wyższe (próg 100 tys. zł w POL-on).
• 10 września 2025 r. – rękojmia przy zakupie mieszkań od deweloperów; syndyk z dostępem do tajemnicy bankowej; nowe zasady wypowiadania OC przy zakupie używanego pojazdu (możliwość wskazania daty zakończenia).
• 11 września 2025 r. – jawność cen obejmuje wszystkie oferty mieszkań, także inwestycje rozpoczęte przed wejściem ustawy; codzienne zasilanie danymi na dane.gov.pl.
• 22 września 2025 r. – niższy sufit opłaty sądowej: 100 tys. zł; brak badania majątku wspólników przy wniosku o zwolnienie z kosztów w spółkach kapitałowych.

Co to znaczy dla Ciebie? Praktyczne skutki zmian prawa we wrześniu 2025

• Rodzice i uczniowie: prostszy plan zajęć dzięki „ramowaniu” religii, nowy przedmiot (edukacja zdrowotna) z opcją rezygnacji do 25 września, mniej konfliktów wokół HiT, bardziej „życiowy” WF.
• Nauczyciele: wyższe nagrody jubileuszowe (300 proc. i 400 proc.), lepsze odprawy (do 6 pensji) także przy niepełnym etacie, jasne reguły zastępstw i nadgodzin, koniec „godzin czarnkowych”, krótszy okres „początkującego”, mocniejsza rola mentora, szersza ochrona przedemerytalna.
• Kupujący mieszkania: pełna transparentność cen u wszystkich deweloperów i archiwum zmian cennika; powrót rękojmi – łatwiej egzekwować usuwanie wad.
• Kierowcy: możliwość „domknięcia” polisy OC zbywcy w wybranym dniu i płynnego przejścia na nową – pod warunkiem absolutnej ciągłości ochrony.
• Przedsiębiorcy: nowe zasady w przetargach ograniczające dostęp firm z państw trzecich bez umów o wzajemności; łatwiejsze łączenia niepublicznych FIZ; mniej sprawozdawczości w systemie POL-on przy mniejszych inwestycjach.
• Strony sporów: opłata stosunkowa nadal 5 proc., ale z niższym sufitem 100 tys. zł; spółki kapitałowe nie muszą „odsłaniać” portfeli wspólników wnioskując o zwolnienie z kosztów.
• Wierzyciele i syndycy: szybsze ustalanie masy upadłości dzięki dostępowi do informacji bankowych od 10 września.

FAQ: Najczęstsze pytania o zmiany prawa we wrześniu 2025 roku

Czy szkoła może wstawić religię w środek dnia?

Nie. Lekcje religii powinny być organizowane wyłącznie na pierwszych lub ostatnich godzinach lekcyjnych.

Do kiedy mogę złożyć rezygnację z edukacji zdrowotnej dla dziecka?

Do 25 września 2025 r. Rezygnacja wymaga pisemnego oświadczenia.

Czy edukację zdrowotną poprowadzą nowi nauczyciele?

Nie ma takiej konieczności – mogą ją prowadzić ci sami nauczyciele, co dotychczas WDŻ.

Jak dokładnie działa rękojmia przy mieszkaniu od dewelopera?

Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne i prawne istniejące w chwili sprzedaży, nawet jeśli wychodzą na jaw później. 10 września przywraca to prawo wprost do lokali deweloperskich.

Czy od 11 września zobaczę w internecie pełną cenę „z miejscem w garażu”?

Tak. Deweloper musi pokazać cenę lokalu, metra, dodatków (garaż, ogródek, miejsce parkingowe), historię zmian cennika oraz inne świadczenia – z VAT.

Kupiłem używane auto. Kiedy mogę „wyłączyć” polisę zbywcy?

Od 10 września możesz w wypowiedzeniu wskazać datę zakończenia tej polisy. Pamiętaj jednak — Decydując się na takie rozwiązanie, trzeba pamiętać o zachowaniu ciągłości ubezpieczenia OC – w okresie ochrony nie może być nawet jednego dnia przerwy — radzi Damian Ziąber z UFG.

Czy firmy z państw trzecich nadal mogą startować w polskich przetargach?

Tylko jeśli istnieją umowy z UE gwarantujące wzajemny i równy dostęp do rynku. W przeciwnym razie zamawiający mogą je wykluczyć albo traktować inaczej niż wykonawców z UE.

Ile teraz maksymalnie zapłacę opłaty sądowej?

Od 22 września sufit to 100 tys. zł. Stawka pozostaje 5 proc. wartości przedmiotu sporu (powyżej 20 tys. zł).

Czy w spółce z o.o. sąd sprawdzi majątek wspólników, gdy prosimy o zwolnienie z kosztów?

Nie. W spółkach kapitałowych sąd nie bada majątku wspólników; w spółkach osobowych – tak.

Co da dostęp syndyka do tajemnicy bankowej?

Szybsze ustalenie aktywów dłużnika, co może skrócić postępowanie i zwiększyć poziom zaspokojenia wierzycieli.

Źródła:

• DzU z 2025 r. poz. 1160 (Karta Nauczyciela)
• DzU z 2025 r. poz. 1161 (ustawa o funduszach inwestycyjnych i ZAFI)
• DzU z 2025 r. poz. 1165 (Prawo zamówień publicznych i ustawa o umowie koncesji)
• DzU z 2025 r. poz. 1167 (ustawa o ochronie praw nabywcy i Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym)
• DzU z 2025 r. poz. 1170 (Prawo bankowe)
• Urząd Zamówień Publicznych – dane o zamówieniach udzielonych wykonawcom spoza UE w 2024 r.
• dane.gov.pl – portal publikujący zestawienia cen ofertowych w inwestycjach deweloperskich
• Wypowiedzi: Michał Jaros (wiceminister rozwoju i technologii), Damian Kaźmierczak (PZPB), Damian Ziąber (UFG), Arkadiusz Myrcha (wiceminister sprawiedliwości)