Zgodnie z prawem, wykorzystywany urlop wychowawczy może zmniejszyć wymiar urlopu wypoczynkowego, ale tylko w ściśle określonych sytuacjach. „Musi trwać co najmniej miesiąc i ponadto trwać od samego początku roku. Nie obniży ilości urlopu wypoczynkowego wówczas, gdy rozpocznie się w trakcie roku, nawet w bardzo początkowym jego okresie” – podkreślają eksperci prawa pracy.

Kiedy wychowawczy wpływa na urlop wypoczynkowy?

Podstawą jest art. 155² Kodeksu pracy, który zawiera zamknięty katalog sytuacji, w których urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze proporcjonalnym po powrocie do pracy. Oprócz urlopu wychowawczego są to m.in.:

  • urlop bezpłatny,
  • odbywanie służby wojskowej,
  • tymczasowe aresztowanie,
  • nieusprawiedliwiona nieobecność.

W przypadku urlopu wychowawczegoobniżenie urlopu wypoczynkowego dotyczy wyłącznie roku, w którym pracownik wraca do pracy po co najmniej miesięcznym wychowawczym, rozpoczętym 1 stycznia danego roku lub wcześniej.

Przykład:

Pracownica była na wychowawczym od początku lipca 2022 r., wróciła do pracy z początkiem lipca 2024 r.:

  • za 2022 r. – brak obniżenia urlopu, bo wychowawczy zaczął się po nabyciu prawa do wypoczynku,
  • za 2023 r. – brak prawa do urlopu, bo cały rok spędziła na wychowawczym,
  • za 2024 r. – proporcjonalne obniżenie do 10 lub 13 dni (w zależności od rocznego wymiaru 20 lub 26 dni).

Rozpoczęcie wychowawczego w trakcie roku – najczęstsze błędne założenie

Wielu pracowników błędnie sądzi, że każdy wychowawczy automatycznie zmniejsza urlop wypoczynkowy. Tymczasem, jeżeli urlop wychowawczy rozpoczął się po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego, jego długość w danym roku nie ma znaczenia.

Przykład:

Pracownik zaczął 6-miesięczny wychowawczy 2 stycznia 2024 r. – po powrocie wciąż przysługuje mu pełny urlop za 2024 r. Tak samo byłoby, gdyby w tym roku w ogóle nie wrócił do pracy.

Podobnie, jeśli wychowawczy obejmuje dwa lata kalendarzowe, ale w żadnym z nich nie spełnia warunków do obniżenia urlopu w roku powrotu, wymiar pozostaje bez zmian.

Powrót z wychowawczego. Kiedy faktycznie tracisz dni?

Aby doszło do obniżenia wymiaru urlopu, muszą być spełnione trzy warunki jednocześnie:

  • powrót do pracy w trakcie roku,
  • urlop wychowawczy rozpoczęty 1 stycznia lub wcześniej,
  • wychowawczy trwający w danym roku minimum miesiąc.

Przykład:

Pracownik przebywał na wychowawczym od 15 maja 2023 r. do 15 lutego 2024 r.:

  • za 2023 r. – pełny urlop 26 dni,
  • za 2024 r. – proporcjonalne obniżenie do 24 dni (26 × 11/12, zaokrąglone w górę).

Wychowawczy a przedawnienie prawa do urlopu

Mało kto pamięta, że urlop wychowawczy jest jedyną formą nieobecności, która zawiesza bieg przedawnienia prawa do urlopu wypoczynkowego. Standardowo niewykorzystany urlop przedawnia się po 3 latach, liczonych od końca trzeciego kwartału następnego roku. Długotrwała choroba czy urlop bezpłatny tego terminu nie zatrzymują – wychowawczy tak.

Przykład:

Pracownica rozpoczęła 2,5-letni wychowawczy w październiku 2022 r., mając zaległy urlop za 2020, 2021 i 2022 r. – przedawnienie urlopu za 2020 r. nastąpiłoby w październiku 2024 r., ale dzięki wychowawczemu zostanie przesunięte. Po powrocie w marcu 2025 r. będzie miała jeszcze 2 lata na jego wykorzystanie.

Dlaczego pojawia się tyle pomyłek?

Najczęstsze błędy wynikają z mieszania zasad dotyczących urlopu wychowawczego z innymi nieobecnościami. W praktyce wielu pracodawców nie rozróżnia sytuacji, gdy wychowawczy rozpoczął się przed nabyciem prawa do urlopu, od tej, gdy zaczął się po tym momencie. Tymczasem to właśnie ta różnica decyduje, czy dni wolne zostaną obniżone.

Eksperci przypominają, że – „urlop wypoczynkowy nie byłby obniżony również w sytuacji, gdyby osoba ta wykorzystywała dłuższy urlop wychowawczy i w danym roku nie powróciła do pracy”. Ta zasada jest kluczowa przy planowaniu dłuższych przerw zawodowych związanych z opieką nad dzieckiem.

Podsumowanie – jak uniknąć straty dni wolnych?

Aby nie stracić części urlopu wypoczynkowego:

  • sprawdź datę rozpoczęcia wychowawczego i moment nabycia prawa do urlopu,
  • planuj powrót do pracy tak, by nie spełnić wszystkich warunków proporcjonalnego obniżenia,
  • pamiętaj, że wychowawczy może „uratować” zaległy urlop przed przedawnieniem.

Zrozumienie tych reguł pozwoli uniknąć błędów, które w skrajnym przypadku mogą kosztować nawet kilkanaście dni wolnych.