O 54 proc. wzrosła w Polsce liczba bezdomnych dzieci – wylicza EAPN Poland posługując się najnowszymi danymi zaprezentowanymi przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Wzrost liczby dzieci w kryzysie bezdomności
Poprzednia edycja badania liczby osób w kryzysie bezdomności została przeprowadzona w 2019 roku. Najnowsze dane zostały zebrane w lutym 2024 roku. W sumie pozwoliły na zidentyfikowanie 31 042 osób w kryzysie bezdomności: 80 proc. z nich stanowią mężczyźni, a 20 proc. – kobiety. Liczba dzieci dotkniętych kryzysem bezdomności wynosiła 1524.
Jak podkreśla przedstawicielka zespołu prasowego Rzeczniczki Praw Dziecka, Paulina Nowosielska, trzeba mieć świadomość, że Ogólnopolskie Badanie Osób Bezdomnych jest oparte na metodzie tzw. „punktu w czasie” (point-in-time count), czyli bada liczebność osób w kryzysie bezdomności w danym momencie (konkretnej nocy) na określonym obszarze geograficznym w celu oszacowania ogólnej liczby osób doświadczających bezdomności w kraju. - W momencie realizacji badania w 2024 r. zdiagnozowano, że osoby poniżej 18. roku życia stanowią 5 proc. (1 524) ogólnej liczby osób w kryzysie bezdomności (według badania przeprowadzonego w 2019 r. osób małoletnich w kryzysie bezdomności było 992). Są to dane zaewidencjonowane podczas jednorazowego badania, dlatego nie można na ich podstawie wnioskować o rzeczywistej liczbie dzieci pozostających w kryzysie bezdomności – mówi Paulina Nowosielska.
Dzieci objęte pomocą instytucjonalną
- To raczej nie są dzieci przebywające na ulicach, chociaż streetworkerzy również tam identyfikują dzieci, ale dzieci przebywające w domach samotnych matek, które są główną instytucją w Polsce dającą schronienie dzieciom – mówi prof. Ryszard Szarfenberg.
Częściowo mówią o tym również liczby zaprezentowane przez ministerstwo. Większość osób w kryzysie bezdomności (76 proc.) przebywa w placówkach instytucjonalnych, a 21 proc. poza nimi – w przestrzeni publicznej i miejscach niemieszkalnych.
Jak dodaje Paulina Nowosielska wyniki Ogólnopolskiego Badania Osób Bezdomnych – Edycja 2024 r. odnoszące się do problematyki kryzysu bezdomności wśród dzieci będą przedmiotem analizy w Biurze Rzeczniczki. - Ponieważ w szacunkach uwzględnia się zarówno osoby przebywające w przestrzeni publicznej i miejscach niemieszkalnych, jak i osoby korzystające ze schronienia w instytucjach udzielających tego typu wsparcia, Rzeczniczka Praw Dziecka liczy, że wyższa liczba dzieci zdiagnozowana w badaniu w 2024 r. wynika z objęcia większej liczby dzieci (i ich rodziców) pomocą instytucjonalną. Chociaż jak wskazuje Sprawozdanie z realizacji działań na rzecz osób bezdomnych w województwach w roku 2022 w Polsce w ciągu ostatnich lat nastąpił wzrost liczby osób w kryzysie bezdomności – mówi Nowosielska
- Moja pierwsza intuicja mówi, że wzrost ten wynika ze wzrostu liczby dzieci ukraińskich, które przebywają w domach samotnej matki. Druga – że zmieniło się coś w samym procesie przeprowadzenia badania i dokładniej spisano te rodziny, które przebywają w takich placówkach. Z drugiej jednak strony, ta różnica w porównaniu z poprzednią edycją jest zbyt duża, a w samym przygotowaniu badania niewiele się zmieniło. Trzeba również zaznaczyć, że badaniem nie zostały objęte rodziny uchodźcze, które nadal przebywają w miejscach typu hale targowe. Gdyby tak się stało, ta liczba byłaby jeszcze większa - mówi prof. Ryszard Szarfenberg.
Tu też z potwierdzeniem przychodzą dane ministerstwa. Podczas badania 90 proc. osób w kryzysie bezdomności zadeklarowało obywatelstwo polskie (27 959 osób), zaś 6 proc. obywatelstwo ukraińskie (1 749 osób). Pozostałe osoby deklarowały inne obywatelstwa lub jego brak.
Osoby w kryzysie bezdomności – kim są
W porównaniu z danymi z poprzednich ogólnopolskich badań w tym zakresie, na przestrzeni ostatnich siedmiu lat liczba osób w kryzysie bezdomności w Polsce waha się pomiędzy 30 tysiącami (badanie z 2019 r.) a 33 tysiącami (badanie z 2017 r.) i wynosi obecnie 31 tysięcy (badanie z 2024 r.). Nastąpił wzrost liczby kobiet w kryzysie bezdomności a spadek liczby mężczyzn.
Najwięcej osób w kryzysie bezdomności przebywa w województwie pomorskim – 15 proc. (4 575 osób), śląskim – 13 proc. (4 050 osób) oraz mazowieckim – 11 proc. (3 452 osoby). Najmniej, bo po 2 proc. w województwach podlaskim (638 osób), opolskim (767 osób) i lubuskim (717 osób). W czterech województwach odnotowano wzrost liczby osób w kryzysie bezdomności. Są to województwa: małopolskie, podkarpackie, pomorskie oraz wielkopolskie
Większość osób w kryzysie bezdomności przebywa na terenie gmin i miejscowości poniżej 100 tysięcy mieszkańców – 54 proc.
Większość osób bezdomnych ma wykształcenie zawodowe – 41 proc. oraz podstawowe – 29 proc. W ciągu ostatnich pięciu lat nastąpił wzrost liczby osób w kryzysie bezdomności z wykształceniem wyższym o 57 punktów procentowych i obecnie osoby z wykształceniem wyższym stanowią 4 proc. ogółu osób w kryzysie bezdomności.
Jak wynika z najnowszych danych, skracają się epizody bezdomności wśród badanych osób. Najliczniejszą grupę stanowią obecnie osoby pozostające w kryzysie bezdomności do 2 lat – 31 proc.. Kolejna grupa to osoby bezdomne od 2 do 5 lat – 25 proc. Osoby będące w kryzysie bezdomności powyżej 20 lat stanowią 6 proc. populacji badanych.
