Samorządy w Polsce mają możliwość ustalania wynagrodzeń dla radnych, burmistrzów, wójtów oraz prezydentów miast. Jednak muszą przestrzegać przepisów ustalonych na szczeblu centralnym, które są zawarte w różnych aktach prawnych, takich jak ustawy i rozporządzenia. Ile więc może maksymalnie zarobić radny, wójt, burmistrz czy prezydent miasta?
Przepisy dotyczące wynagradzania prezydentów, burmistrzów, wójtów oraz radnych gmin, powiatów i województw są zawarte w kilku aktach prawnych, głównie w: Ustawie o samorządzie gminnym, Ustawie o samorządzie powiatowym, Ustawie o samorządzie wojewódzkim, Ustawie o pracownikach samorządowych, Ustawie z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw, Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących maksymalnej wysokości diet przysługujących radnym.
Obok tych ustaw istotne jest także ustalenie tzw. kwoty bazowej, określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. To właśnie na niej opiera się obliczanie konkretnych kwot wynagrodzeń. Wartość kwoty bazowej może być aktualizowana co roku. Jednak przez ostatnie lata pozostawała ona bez zmian i wynosi 1789,42 zł.
Co ważne - to, w jaki sposób dokładnie zostaną ustalone wynagrodzenia dla radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, to indywidualna decyzja poszczególnych samorządów.
Ile zarabiają radni gmin w 2024 roku?
Osoba, która zdobędzie mandat radnego na poziomie gminy, powiatu lub województwa, nie będzie uprawniona do otrzymywania regularnego wynagrodzenia z tego tytułu. Jednak radni mają prawo do otrzymywania diet za uczestnictwo w pracach rady gminy.
Maksymalna kwota diet, jaką radny może otrzymać w ciągu miesiąca, nie może przekroczyć łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej ustalonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W tym roku kwota bazowa wynosi 1789,42 zł. Oznacza to, że najwyższa możliwa kwota diet, jaką radny może otrzymać w 2024 roku, nie może przekroczyć 4 294,61 zł miesięcznie. Jednak ta stawka dotyczy tylko gmin o największej liczbie mieszkańców. Ogólnie rzecz biorąc, maksymalne stawki diet przysługujące radnym są uzależnione od liczby mieszkańców danej gminy.
W przypadku gmin, które mają ponad 100 tys. mieszkańców, maksymalna stawka diety wynosi wspomniana 2,4-krotność kwoty bazowej (czyli 4 294,61 zł w 2024 roku). Dla radnych gmin liczących od 15 do 100 tys. mieszkańców, limit diety miesięcznej nie może przekroczyć 75% tej kwoty (co w 2024 roku wynosi 3 220,96 zł). Natomiast radni gmin o liczbie mieszkańców poniżej 15 tys. mogą otrzymywać diety, których łączna wysokość nie może przekroczyć 50% maksymalnej stawki. W tym roku oznacza to kwota 2 147,31 zł.
Ostateczne decyzje dotyczące wysokości diet podejmuje Rada gminy, biorąc pod uwagę funkcje pełnione przez radnych. W praktyce oznacza to, że osoby zajmujące stanowiska przewodniczącego rady lub przewodniczących komisji mogą liczyć na wyższe diety.
Radni powiatów - zarobki w 2024 roku
Bardzo podobne zasady dotyczą radnych powiatów. Osoba wybrana na radnego powiatu nie otrzymuje regularnego wynagrodzenia, lecz ma prawo do diety. Podobnie jak w przypadku radnych gminnych, maksymalna miesięczna wysokość diety nie może przekroczyć 2,4-krotności kwoty bazowej, która aktualnie wynosi 1789,42 zł.
W przypadku rad powiatów obowiązują zróżnicowane stawki, zależne od liczby mieszkańców. Maksymalna kwota diety (4 294,61 zł w 2024 roku) przysługuje powiatom posiadającym ponad 120 tys. mieszkańców. Dla powiatów o populacji od 60 do 120 tys. mieszkańców wysokość diety miesięcznej nie może przekroczyć 85% tej stawki, czyli 3 650,42 zł. W mniejszych powiatach, do 60 tys. mieszkańców, kwota ta wynosi 3 006,23 zł (co stanowi 70% stawki maksymalnej). Przy ustalaniu wysokości diet dla rady powiatów, należy również uwzględnić funkcje pełnione przez poszczególnych radnych.
Wynagrodzenia radnych sejmików wojewódzkich w 2024 roku
Maksymalna kwota diet przysługujących radnemu sejmiku wojewódzkiego w ciągu miesiąca nie może przekroczyć łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W tym roku, podobnie jak w kilku poprzednich latach, ta kwota wynosi 4294,61 zł (czyli 1789,42 zł pomnożone przez 2,4). W przypadku diet radnych wojewódzkich nie ma zróżnicowania ze względu na liczbę mieszkańców. Przy ustalaniu wysokości diet w sejmikach należy jednak brać pod uwagę funkcje pełnione przez poszczególnych radnych.
Ile zarabia wójt, burmistrz i prezydent miasta?
Miesięczne wynagrodzenie dla wójta, prezydenta lub burmistrza nie może przekroczyć 11,2-krotności kwoty bazowej ustalonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Ta sama kwota jest także wykorzystywana do obliczania diet radnych, obecnie wynosząca 1 789,42 zł. Zatem maksymalna wysokość wynagrodzenia dla prezydentów, wójtów i burmistrzów w 2024 roku wynosi 20 041,50 zł.
Wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast otrzymują regularne wynagrodzenia. Zaliczają się do kategorii pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru. Do tej samej grupy należą również starostowie i marszałkowie województw. Warto dodać, że wysokość stawek jest powiązana z liczbą mieszkańców danego samorządu.
Ustawa z 2021 roku wprowadziła również postanowienia dotyczące minimalnego wynagrodzenia pracowników samorządowych zatrudnianych na podstawie wyboru. Zgodnie z nią, minimalne wynagrodzenie nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia. W praktyce oznacza to, że miesięczne wynagrodzenie wójta, prezydenta i burmistrza w 2024 roku nie może przekraczać 20 041,50 zł, ale też nie może być niższe niż 16 033,20 zł.