Minister finansów nie przekonał sądów swoją interpretacją ogólną, niekorzystną dla funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa. Kolejny sąd orzekł po myśli tych ostatnich – że nie płacą podatku od pomocy finansowej na uzyskanie mieszkania.

Sprawa dotyczy stosunkowo niewielkiej grupy osób, ale pokazuje niezrozumiały upór fiskusa w przegranej sprawie. Bo wniosek z kolejnego już wyroku jest taki: mimo niekorzystnych interpretacji dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, a także na przekór wydanej przez ministra interpretacji ogólnej, funkcjonariusze SOP nadal mają spore szanse na korzystne rozstrzygnięcie. Tylko muszą w tym celu pójść do sądu.

Problem miała rozwiązać w końcu nowelizacja ustawy o PIT. Miało z niej jasno wynikać, że funkcjonariusze SOP nie płacą podatku od pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Zapowiadaliśmy to na łamach DGP. Ale prace utknęły w martwym punkcie.

Przypomnijmy, że problem zaistniał w związku z likwidacją Biura Ochrony Rządu i wejściem w życie od lutego 2018 r. ustawy o Służbie Ochrony Państwa (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 325 ze zm.). W przeciwieństwie do nieobowiązującej już ustawy o BOR ustawa o SOP nie mówi już o ekwiwalencie (który jest zwolniony z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 49a ustawy o PIT), lecz o pomocy finansowej przyznawanej funkcjonariuszom SOP na uzyskanie lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (art. 180 ust. 1 ustawy o SOP).

Na tym tle zrodziły się wątpliwości interpretacyjne – czy świadczenie to jest zwolnione z PIT, czy opodatkowane?

Zmiana wykładni w sprawie pomocy na uzyskanie mieszkania

Początkowo interpretacje dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej były korzystne dla funkcjonariuszy, ale zmieniło się to za sprawą pisma Ministerstwa Finansów z 28 listopada 2022 r. (sygn. DOP2.8223.26.2022.CQBH). Resort stwierdził w nim, że pomoc finansowa wypłacana funkcjonariuszom na podstawie art. 180 ust. 1 ustawy o SOP jest opodatkowana, a odmienne stanowisko godziłoby w konstytucyjną zasadę równości. Wskazał tu na uprawnienia funkcjonariuszy innych służb (policji, ABW, AW, SKW, SWW, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz Państwowej Straży Pożarnej), którzy płacą PIT od analogicznych świadczeń.

Interpretacja ogólna ministra finansów

Jednak orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego były dla funkcjonariuszy SOP korzystne, czego przykładem wyroki z 5 grudnia 2023 r. (sygn. akt II FSK 828/23 i II FSK 829/23).

Wówczas minister finansów wykonał kolejny ruch – 4 września 2024 r. wydał interpretację ogólną (sygn. DD3.8203.1.2024), w której przychylił się do również prawomocnych orzeczeń, tyle że wydanych przez wojewódzkie sądy administracyjne: w Lublinie z 31 maja 2023 r. (I SA/Lu 219/23), w Łodzi z 22 marca 2023 r. (I SA/Łd 62/23), z 21 marca 2023 r. (I SA/Łd 66/23) oraz w Gliwicach z 7 września 2023 r. (I SA/Gl 157/23). Z wyroków tych wynikało, że pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego nie jest objęta zwolnieniem z PIT.

Takiego też zdania był minister. Wyjaśnił, że funkcjonariuszom SOP został przyznany zupełnie nowy rodzaj świadczenia pieniężnego na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Takie świadczenia uzyskują również funkcjonariusze innych służb mundurowych i należy wszystkich traktować jednakowo.

Podkreślił, że ustawa o SOP zagwarantowała prawa nabyte dawnym funkcjonariuszom BOR (a obecnie funkcjonariuszom SOP) do wypłaty im ekwiwalentu pieniężnego w zamian za rezygnację z lokalu. Na mocy przepisów przejściowych (art. 371 ustawy o SOP) nowo utworzona służba mundurowa (tj. SOP) miała w ciągu 6 miesięcy od wejścia w życie tej ustawy sporządzić listę osób oczekujących, którym będą wypłacone w ciągu 10 lat ekwiwalenty pieniężne w zamian za rezygnację z lokalu.

Zatem – jak podkreślił minister – ustawa o SOP, która zastąpiła ustawę o BOR, przewiduje wypłatę dwóch odrębnych rodzajów świadczeń pieniężnych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych funkcjonariuszy SOP:

  • ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z lokalu – na zasadzie praw nabytych, i
  • pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego.

Ten pierwszy jest wciąż nieopodatkowany, drugi jest z PIT.

Co na to NSA...

W przywołanych wyrokach NSA podważył tę wykładnię. Stwierdził, że po pierwsze, zmiana w ustawie o PIT miała tylko charakter porządkujący – „zastąpiono nazwę likwidowanej służby nazwą nowo powoływanej”. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 49a wolny od podatku dochodowego jest „ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z lokalu wypłacany na podstawie przepisów o Służbie Ochrony Państwa”.

Po drugie – jak argumentował NSA – obie formy pomocy, tj. ta, którą otrzymywali funkcjonariusze BOR, i ta, którą mają otrzymywać funkcjonariusze SOP, są funkcjonalnie identyczne. Nie można więc twierdzić że doszło do zrównania przywilejów funkcjonariuszy SOP i przywilejów funkcjonujących obecnie w innych służbach resortu spraw wewnętrznych w zakresie uprawnień mieszkaniowych. Nie pozwala na to art. 21 ust. 1 pkt 49a ustawy o PIT – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.

Doszedł więc do wniosku, że należy tu zastosować art. 2a ordynacji podatkowej, zgodnie z którym niedające się usunąć wątpliwości co do rozumienia przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika.

...i kolejne sądy

Do podobnych wniosków doszedł 8 stycznia 2025 r. WSA w Gdańsku (I SA/Gd 720/24). Uzasadniając wyrok, sędzia Sławomir Kozik szczególnie podkreślił, że pomoc finansowa wynikająca z art. 180 ustawy o SOP to funkcjonalnie odpowiednik pomocy, jaką uzyskiwali funkcjonariusze BOR. W obu przypadkach była i jest ona uzależniona od rezygnacji z lokalu mieszkalnego. Artykuł 180 ustawy o SOP należy więc czytać w powiązaniu z art. 21 ust. 1 pkt 49a ustawy o PIT.

Podobnie orzekł 21 listopada 2024 r. WSA w Łodzi (I SA/Łd 521/24). Stwierdził, że zwolnienie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 49a ustawy o PIT odwołuje się ogólnie do przepisów ustawy o SOP, na podstawie której jest wypłacany ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z lokalu mieszkalnego. Nie ogranicza tego świadczenia do byłych funkcjonariuszy BOR.

Oba te wyroki są na razie nieprawomocne. ©℗

Autor jest doradcą podatkowym

orzecznictwo