"Świat spogląda na Afrykę Północną, na Bliski Wschód, ale my ani na moment nie zapominamy o Partnerstwie Wschodnim i naszych wschodnich sąsiadach, z którymi dzielimy kontynent i wspólne wartości" - podkreślił przewodniczący Parlamentu Europejskiego, który otworzył pierwsze, inauguracyjne posiedzenie Euronestu.
Celem tego forum, podkreślił Buzek, ma być przede wszystkim wymiana doświadczeń tak, by pomóc krajom wschodnim na drodze do demokracji, państwa prawa, wolności mediów czy rynkowej gospodarki. Buzek mówił też o konieczności pogłębiania współpracy gospodarczej, a także stopniowego otwierania granic tak, by wspierać kontakty międzyludzkie.
"To powinno być forum, które będzie formułować koncepcje idące dalej niż te, które formułuje Komisja Europejska czy większość w Parlamencie Europejskim" - powiedział europoseł Marek Siwiec (SLD), sprawozdawca PE ds. wschodniej polityki sąsiedzkiej. Nawet te, dotyczące przyszłej, pełnej integracji wschodnich sąsiadów w UE - dodał.
Zdaniem Siwca już można mówić o pierwszym sukcesie Euronestu, "bo obok siebie zasiedli deputowani z Armenii i Azerbejdżanu", które z powodu konfliktu o Górski Karabach nie utrzymują stosunków dyplomatycznych i są praktycznie w stanie wojny.
Reprezentant Azerbejdżanu zabierając we wtorek głos nie stracił jednak okazji do wezwania wojsk armeńskich, by opuściły regionu Górskiego Karabachu. "Apeluję, by Euronest był miejscem dialogu, by rozwiązać ten konflikt" - mówił azerski deputowany.
Jeden z wiceprzewodniczących Euronestu i inicjator samej jego idei Jacek Saryusz Wolski (PO), podkreślił, że powinien to być "krąg przyjaciół, ale nie tylko z Unią, ale też wobec siebie". "Tak, by mieli dobre relacje między sobą. W interesie UE jest, by na wschód od niej był dobrobyt, spokój i demokracja" - powiedział. Zaapelował, by "dbanie o wymiar wschodni UE" miało odbicie także w budżecie UE na Partnerstwo Wschodnie.
Pierwsze posiedzenie Euronestu odbyło się niemal dwa lata od decyzji o jego powołaniu na szczycie w Pradze w maju 2009, gdy przywódcy zdecydowali o powstaniu Partnerstwa Wschodniego, czyli inicjatywy zacieśniania współpracy UE z sześcioma wschodnimi sąsiadami: Armenią, Azerbejdżanem, Gruzją, Mołdawią, Ukrainą i Białorusią. To opóźnienie wynikało z problemów z ustaleniem delegacji Białorusi, której parlamentu PE nie uznaje. Rozważano różne możliwości: albo zaproszenie tylko opozycji, albo po pięciu przedstawicieli parlamentu i opozycji, na co jednak nie było zgody ani Mińska, ani partnerów pozostałych pięciu państw sąsiedzkich. Ostatecznie uzgodniono wspólnie, że nie będzie nikogo, a posłowie Białorusi nie zostaną zaproszeni do Euronestu, dopóki OBWE nie uzna wyborów parlamentarnych w tym kraju za demokratyczne.
"Łukaszenko ułatwił nam znalezienie rozwiązania ostatnimi represjami" - przyznał Siwiec.
"To dowodzi, że nasi partnerzy zgodzili się, że sytuacja na Białorusi i represje reżimu białoruskiego są niedopuszczalne" - powiedział szef delegacji PE ws. współpracy z Białorusią Jacek Protasiewicz, zwracając uwagę, że początkowo partnerzy z krajów wschodnich upierali się, by zaprosić posłów białoruskich, "argumentując, że będą mogli uczyć się demokracji".
Zgodnie z przyjętym we wtorek aktem ustanawiającym Euronest, zgromadzenie liczy na razie 110 członków: 60 europosłów oraz po 10 przedstawicieli z państw PW (Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy). "Boleję, że nie ma wśród nas Białorusinów, ale te puste krzesła czekają. Chcemy ich mieć razem z nami, chcemy, by następne wybory na Białorusi były wolne" - powiedział Jerzy Buzek.
Saryusz-Wolski zwrócił uwagę, że kraje PW są na różnym poziomie zbliżania się do standardów europejskich. "Zdecydowanie najlepszym uczniem jest Mołdawia. Gruzja, ma chyba zdrowszy i lepszy reżim gospodarczy niż niektóre kraje członkowskie UE. Natomiast mamy cofnięcie na Ukrainie i impas w Białorusi" - powiedział.
Przewodniczącymi Euronestu zostali bułgarski socjaldemokrata Kristian Wigenin oraz szef ukraińskiej delegacji do Euronestu Borys Tarasiuk.
"To historyczny dzień. Dziękuję i gratuluję Polsce, która wraz ze Szwecją była inicjatorem Partnerstwa Wschodniego" - powiedział polskim dziennikarzom Tarasiuk. Zwrócił jednak uwagę, że dla Ukrainy PW "nie stanowi wartości dodanej, bo my idziemy dalej". Tłumaczył, że strategicznym celem Kijowa jest pełne członkowstwo w UE, którego nie przewiduje wprost PW.