Jak klasyfikować wydatki w ramach funduszu sołeckiego? Czy na sprawozdaniu potrzebna jest adnotacja o jego prawidłowości?
Marcin Nagórek, radca prawny
W jakiej klasyfikacji budżetowej ująć dwa wydatki w ramach funduszu sołeckiego, tj. na montaż klimatyzacji w świetlicy wiejskiej i zakup wieńca dożynkowego? Oba wydatki mają związek z sezonową działalnością w okresie letnim.
Skoro przedmiotowe zapytanie dotyczy tzw. funduszu sołeckiego, warto wstępnie odnieść się do regulacji prawnych ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. W art. 2 tego aktu prawnego m.in. postanowiono, że rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Przy czym uchwała o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu podjęta po 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy, jest nieważna, gdyż ma zastosowanie do kolejnych lat budżetowych następujących po roku, w którym została podjęta. Ponadto należy zauważyć, że fundusz nie jest funduszem celowym w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych i – o najistotniejsze z punktu widzenia podanego zapytania – środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku (o którym mowa w art. 5), są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.
Z kontekstu podanego zapytania należy wnioskować, że podane zadania – dotyczące montażu klimatyzacji w świetlicy wiejskiej oraz zakup wieńca dożynkowego – wpisują się w katalog zadań własnych. Ogólne podstawy legalizujące tego rodzaju wydatki znajdują się w art. 7 ust. ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Z podanych przepisów zaś wynika, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
- kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
- utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
- wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej.
W każdym razie wskazane w zapytaniu wydatki muszą mieć oparcie w wydatkach budżetu, z uwzględnieniem adekwatnych podziałek klasyfikacji budżetowej. Konieczne więc będzie odniesienie się do regulacji prawnych rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Analizując podane wydatki rodzajowo, można stwierdzić, że mają one związek z szeroko pojętą działalnością kulturalną, bowiem montaż klimatyzacji dotyczy pomieszczeń służących działalności kulturalnej – świetlicy. Podobnie można zakwalifikować zakup wieńca dożynkowego. Skoro tak, to właściwym działem klasyfikacji budżetowej będzie dział 921 oznaczony jako „Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”. Natomiast w zakresie rozdziału wydatkowego należy rozważyć rozdział 92015 oznaczony jako „Pozostałe zadania w zakresie kultury”. Jedyne zróżnicowanie klasyfikacyjne będzie w zakresie paragrafu wydatkowego. Otóż, wydatek na zakup i montaż klimatyzacji w świetlicy należy zakwalifikować jako wydatek inwestycyjny w par. 605 oznaczonym jako „Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych”. Natomiast zakup dotyczący wieńca dożynkowego należałoby ująć w ogólnym paragrafie wydatkowym, czyli 430 oznaczonym jako „Zakup usług pozostałych”.
Reasumując, do wskazanych wydatków powiązanych z działalnością kulturalną jednostki należy zastosować dział 921, rozdział 92105 oraz paragraf odpowiednio: 605 lub 430.©℗
Podstawa prawna
ustawa z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 217, poz. 1427)
ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 7 ust. ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r., poz. 655)
rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513)
RIO wykazała nam nieprawidłowości związane z przyjęciem sprawozdań Rb-27S i Rb-28S, otóż nie zamieściliśmy na nich bez adnotacji potwierdzającej ich sprawdzenie pod względem formalno- rachunkowym przez urząd gminy jako jednostkę otrzymującą. Czy jest to słuszny zarzut? Według naszego założenia po prostu nie dokonujemy adnotacji, gdy sprawozdanie jest prawidłowe.
Analizę podanego zapytania należy przeprowadzić z uwzględnieniem stosownych regulacji prawnych rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej. I tak wstępnie warto przypomnieć, że Rb-27S to sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast Rb-28S to sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego. Z kontekstu zapytania należy wnioskować, że urząd gminy przyjmuje wspomniane sprawozdania budżetowe, lecz dokonuje tego w sposób nieprawidłowy. Wyznacznikiem zaś powinności jednostki przyjmującej sprawozdania są przepisy zgrupowane w par. 9 ww. rozporządzenia. Zgodnie z nim „jednostki otrzymujące sprawozdania są obowiązane sprawdzić je pod względem formalno-rachunkowym” . Ponadto jednostki otrzymujące sprawozdania są uprawnione do kontrolowania merytorycznej prawidłowości przekazanych sprawozdań i w tym celu mogą żądać przedstawienia wskazanych ksiąg rachunkowych i dokumentów. Na kanwie ww. regulacji prawnych szczególnie pomocne w ocenie podanego zapytania jest wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 26 stycznia 2022 r. (znak WK-602/8/2022). Izba w odniesieniu do sprawozdań budżetowych Rb-27S oraz Rb-28S wskazała na nieprawidłowości, uzasadniając je tym, że „przedmiotowe sprawozdania sporządzone przez gminne jednostki organizacyjne nie zawierały adnotacji potwierdzającej sprawdzenia ich pod względem formalno-rachunkowym przez jednostkę otrzymującą, stosownie do par. 9 ust. 3 rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 9 stycznia 2018 r., zgodnie z którym – jednostki otrzymujące sprawozdania są obowiązane sprawdzić je pod względem formalno-rachunkowym”. Jak więc wynika z tych zapisów, RIO uznała, że zaniechania urzędu gminy (jako podmiotu otrzymującego sprawozdania budżetowe) w zakresie dokonania stosownych adnotacji o sprawdzeniu sprawozdania naruszą ww. regulacje prawne rozporządzenia. Jednocześnie w ramach wniosku pokontrolnego izba wskazała na konieczność zapewnienia kontroli przedkładanych przez gminne jednostki organizacyjne sprawozdań jednostkowych pod względem formalnym i rachunkowym.
Dlatego brak adnotacji ze strony urzędu gminy (jako jednostki otrzymującej) na sprawozdaniach budżetowych potwierdzających sprawdzenie ich pod względem formalno-rachunkowym narusza przepisy sprawozdawcze. W konsekwencji podane założenie o zaniechaniu czynienia adnotacji jest wadliwe. ©℗
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 144)
rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1564; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 964)
Czy w sprawozdaniu Rb-N wykazać nadpłatę składek na ubezpieczenia społeczne? Czy może wystarczy wykazanie tej nadpłaty na koncie 229?
Wstępnie należy wskazać, że obowiązki związane z uiszczaniem należności składkowych mają podstawy w przepisach ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy tego aktu prawnego postanowiono, że płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc (z zastrzeżeniem ust. 1a), nie później niż do 5. dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.
Opisany wyżej stan faktyczny, z perspektywy nadpłaty składek, powinien mieć właśnie należyte odzwierciedlenie w sprawozdawczości, a ewidencjonowanie ich na określonym koncie stanowi tylko podstawę do ujęcia sprawozdawczego. Jeśli chodzi o ewidencję na koncie, to należy odnieść się do regulacji prawnych rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, bud żetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazano w nich m.in., że podane w zapytaniu konto 229 zostało oznaczone jako „Pozostałe rozrachunki publicznoprawne”. Z opisu konta wynika m.in., że służy do ewidencji innych niż z budżetami, rozrachunków publicznoprawnych, a w szczególności z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Na stronie Wn konta 229 ujmuje się należności oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań, a na stronie Ma – zobowiązania, spłatę i zmniejszenie należności z tytułu rozrachunków publicznoprawnych. Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 229 powinna zapewnić możliwość ustalenia stanu należności i zobowiązań według tytułów rozrachunków oraz podmiotów, z którymi są dokonywane rozliczenia. Konto 229 może wykazywać dwa salda. Saldo Wn oznacza stan należności, a saldo Ma – stan zobowiązań.
W podanym zapytaniu podano, że ww. konto wykazuje nadpłatę. Takie zdarzenie, istotne z punktu widzenia ewidencji księgowej, powinno mieć jednak należyte odwzorowanie w sprawozdawczości, w tym przypadku w sprawozdaniu Rb-N. Sprawozdanie to ma normatywne podstawy w przepisach rozporządzenia ministra finansów funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Z jego treści wynika, że wzór sprawozdania kwartalnego Rb-N, stanowi załącznik nr 3 do ww. rozporządzenia. Ponadto na uwagę zasługuje treść par. 13 ust. 2 pkt 1 lit. d załącznika nr 8 (Instrukcja sporządzania sprawozdań) do tego rozporządzenia. Postanowiono w nim, że w układzie podmiotowym są prezentowane należności od dłużników, m.in. dotyczy to grupy IV obejmującej Zakład Ubezpieczeń Społecznych i fundusze zarządzane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz Narodowy Fundusz Zdrowia. Należności związane ze składkami na ubezpieczenia społeczne a płaconymi przez gminę w charakterze płatnika powinny być wykazane w sprawozdaniu Rb-N.
Reasumując, nadpłaty składek na ubezpieczenia społeczne należy bezwzględnie wykazać w kwartalnym sprawozdaniu Rb-N. Ujmowanie wskazanych środków na koncie 229 służy bowiem jedynie celom ewidencji księgowej i nie może zastąpić obowiązków sprawozdawczych jednostki. ©℗
Podstawa prawna
ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009)
rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
rozporządzenie ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2396; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2431)
