Zespół powypadkowy może nie zgodzić się z opinią lekarza w zakresie ciężkości następstw wypadku przy pracy, jednakże w takim przypadku powinien dysponować opinią alternatywną, która dostatecznie uzasadni zawarte w niej stanowisko. W opisanej sytuacji należałoby zatem zwrócić się o doprecyzowanie stanowiska do lekarza, który wystawił opinię, lub wystąpić o opinię do innego specjalisty.

Obowiązki pracodawcy by przeciwdziałać wypadkom w pracy

W myśl art. 234 par. 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.) w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek:

  • podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie,
  • zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
  • ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz
  • zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Ponadto, zgodnie z art. 234 par. 2 k.p., pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

Analizując poszczególne kryteria definicji ustawowej ciężkiego wypadku przy pracy, należy uznać, że poważne uszkodzenie ciała oznacza utratę wzroku, słuchu, mowy lub zdolności rozrodczej przez poszkodowanego. [ramka]

Ustawowa definicja

Pojęcie ciężkiego wypadku przy pracy wynika z art. 3 ust. 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Jest to: „wypadek skutkujący ciężkim uszkodzeniem ciała, polegającym na utracie wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub innym uszkodzeniu ciała albo rozstroju zdrowia, naruszającego podstawowe funkcje organizmu, a także chorobą nieuleczalną lub zagrażającą życiu, trwałą chorobą psychiczną, całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy w zawodzie albo trwałym, istotnym zeszpeceniem lub zniekształceniem ciała”. ©℗

Uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia

Częściowa utrata wzroku, słuchu, mowy lub zdolności rozrodczych może zostać zakwalifikowana jako inne uszkodzenie ciała naruszające podstawowe funkcje organizmu.

Rozstrój zdrowia oznacza zakłócenie prawidłowego funkcjonowania organizmu, przy czym musi ono być inne aniżeli utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej.

Przez chorobę nieuleczalną należy rozumieć taką, która według aktualnego stanu wiedzy medycznej nie może zostać wyleczona ani farmaceutycznie, ani chirurgicznie (np. AIDS). Choroba zagrażająca życiu nie musi w rzeczywistości spowodować śmierci danej osoby. Wymagane jest jednak, aby obiektywnie, według aktualnego stanu wiedzy lekarskiej, istniało zagrożenie życia.

Całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie dotyczy sfery społecznego życia osoby, która uległa wypadkowi. Niezdolność winna dotyczyć zawodu obecnie wykonywanego oraz zawodu wyuczonego, do którego wykonywania poszkodowany ma formalne kompetencje.

Trwałość zeszpecenia lub zniekształcenia musi mieć charakter nieodwracalny, nawet pomimo przeprowadzenia operacji.

Istotne zeszpecenie

W literaturze medyczno-sądowej za istotne zeszpecenie ciała uważa się „szkodę estetyczną, naruszenie powszechnie akceptowanego poczucia estetyki, stan wyraźnie odbiegający od ogólnie przyjętych norm dotyczących prawidłowego wyglądu estetycznego, a także sytuację, która w sposób jednoznacznie rażący powoduje deformacje wyglądu części ciała, wywołując negatywne reakcje estetyczne u innych osób” (Wachholz L., „Medycyna sądowa”). W tej podstawowej kwestii definicja zeszpecenia jest powszechnie akceptowana. Kluczowe jest jednak to, że to właśnie u osób postronnych, a nie wyłącznie u samego poszkodowanego powinien pojawić się negatywny odbiór estetyczny. Opieranie się jedynie na subiektywnych odczuciach poszkodowanego co do stopnia zeszpecenia byłoby bowiem nieobiektywne, gdyż w większości przypadków emocjonalne i negatywne przeżycia mają większy wpływ na jego opinię niż faktyczny rozmiar doznanych uszkodzeń ciała. Zniekształcenie polega na spowodowaniu zmian anatomicznych, tak więc będzie nim np. deformacja, garb w następstwie złamania kręgosłupa. Zeszpecenie z kolei w większości przypadków polega na zmianach skórnych, są to np. wszelkiego rodzaju blizny.

Potrzeba indywidualnej oceny skutków wypadku w pracy

Z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy nie wynika jednoznaczna granica, po której przekroczeniu wypadek przy pracy należy zakwalifikować jako ciężki. Każde zdarzenie powinno być rozpatrywane indywidualnie, z uwzględnieniem różnych kryteriów łącznie, takich jak na przykład znaczne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała oraz niezdolność do wykonywania zawodu. Inaczej bowiem oceniamy oszpecenie aktora zawodowego, a inaczej operatora koparki pracującego na budowie.

W sytuacji wątpliwości zespołu powypadkowego co do prawnej kwalifikacji zdarzenia w zakresie ciężkości jego skutków, zgodnie z par. 7 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, możliwe jest zasięgnięcie opinii lekarza, a w razie potrzeby także innych specjalistów, niezbędnych do oceny rodzaju i konsekwencji wypadku. ©℗

Podstawa prawna

art. 234 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)

art. 3 ust. 5 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 257, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 620)

par. 7 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870)