Celem zmian jest nie tylko podniesienie prestiżu zawodu, lecz także uproszczenie i doprecyzowanie wielu przepisów, które w praktyce były stosowane niejednoznacznie.

Odprawy emerytalne i nagrody jubileuszowe

Najbardziej odczuwalną dla nauczycieli zmianą ma być podwyższenie odpraw wypłacanych w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub uzyskaniem nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. To odpowiedź na wieloletnie postulaty środowiska nauczycielskiego dotyczące niedostosowania aktualnych odpraw do realiów rynkowych i społecznych.

Projekt przewiduje też rozszerzenie prawa do nagród jubileuszowych. Nowe przepisy mają objąć szerszą grupę nauczycieli, w tym tych, którzy ze względu na nietypowe ścieżki kariery lub formy zatrudnienia dotychczas nie kwalifikowali się do tych świadczeń.

Kolejną ważną nowością będzie poszerzenie kręgu osób uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego – z którego dotychczas korzystały głównie osoby spełniające bardzo restrykcyjne kryteria. Dzięki zmianom więcej pedagogów będzie mogło skorzystać z wcześniejszego odejścia z pracy.

Rozliczanie godzin ponadwymiarowych

Jednym z najbardziej drażliwych punktów w dotychczasowej pragmatyce zawodowej są godziny ponadwymiarowe – ich naliczanie, wypłacanie za nie wynagrodzenia i „znikanie” w tygodniach z dniami wolnymi czy chorobą nauczyciela. Nowelizacja wprowadza jasne i jednolite reguły w tym zakresie.

Ponadto skróceniu ulegnie także okres zatrudnienia nauczycieli rozpoczynających pracę na podstawie umowy o pracę na czas określony – z dwóch lat szkolnych do jednego roku. W założeniu ma to ułatwić start w zawodzie i zapewnić większą elastyczność kadrową dyrektorom szkół.

Ważna zmiana dotyczy także urlopów dla poratowania zdrowia – nauczyciele, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, będą mogli skorzystać z urlopu na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację, co dotąd było ograniczone przepisami.

Nowelizacja likwiduje również nieścisłości w zakresie ochrony przedemerytalnej, zrównując uprawnienia nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania i tych zatrudnionych na czas nieokreślony. Uwzględniono przy tym specyfikę pracy szkoły – co ma zabezpieczyć zarówno interes pracowników, jak i sprawne funkcjonowanie placówek.

Jednocześnie nowelizacja zakaże praktyki przydzielania nauczycielom zastępstw za nieobecnych kolegów w czasie, w którym powinni realizować własne obowiązkowe godziny dydaktyczne. To odpowiedź na zgłaszane przypadki nadużyć w tym zakresie.

Ostatnia z kluczowych zmian dotyczy wyłączenia wojewodów z procesu powoływania komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i nadzoru nad rzecznikami dyscyplinarnymi – kompetencje te pozostaną wyłącznie po stronie organów oświatowych, co ma zapewnić większą niezależność i przejrzystość w postępowaniach dyscyplinarnych.

Projekty deregulacyjne

Poza pracami nad dużą nowelizacją Karty nauczyciela rząd prowadzi także prace nad dwoma projektami deregulacyjnymi. Pierwszy z nich – nowelizacja ustawy – Prawo oświatowe – ma ułatwić zatrudnianie w przedszkolach osób niemających formalnych kwalifikacji nauczycielskich. W sytuacji braku kadry dyrektor przedszkola – za zgodą kuratora oświaty – będzie mógł zatrudnić osobę z odpowiednimi kompetencjami do pracy z dziećmi. To rozwiązanie zagwarantuje ciągłość zajęć wychowawczo-dydaktycznych przy jednoczesnym zapewnieniu minimalnych standardów.

Drugi projekt dotyczy Karty nauczyciela i ma charakter czasowy – do 31 sierpnia 2027 r. Deregulacja ta pozwoli łatwiej zatrudniać nauczycieli specjalistów (np. pedagogów, psychologów, logopedów) w niepublicznych jednostkach oświatowych. Chodzi o zwiększenie dostępności specjalistycznego wsparcia dla dzieci i młodzieży, bez czekania na spełnienie często trudnych do zrealizowania formalnych wymogów kadrowych. Po zakończeniu okresu obowiązywania przepisów zostanie dokonana ich ocena i rozważone ich ewentualne wprowadzenie na stałe. ©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekty przyjęte przez Radę Ministrów