Urlop dla rodziców wcześniaków. Po pobycie dziecka w szpitalu więcej czasu na opiekę

Uprawnionymi do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego są pracownicy będący rodzicami, których dzieci urodziły się przedwcześnie, lub pracownicy, których dzieci urodziły się w terminie, ale z powodu choroby lub innych powikłań wymagały dłuższej hospitalizacji niż ta, która jest związana z porodem dziecka.

Wymiar tego urlopu zależy od tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, jego masy urodzeniowej oraz tego, jak długo dziecko było hospitalizowane.

Rodzice wcześniaków urodzonych przed ukończonym 28 tygodniem ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g mają prawo do maksymalnie 15 tygodni uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Natomiast pracownicy będący rodzicami dzieci urodzonych po ukończeniu 28. tygodnia ciąży, a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g, będą mieli prawo do maksymalnie 8 tygodni uzupełniającego urlopu.

Pracownicy będący rodzicami dzieci urodzonych po ukończeniu 37. tygodnia ciąży, czyli dzieci urodzonych w terminie, które będą wymagały hospitalizacji od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie – pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej dwa kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – będą mieli prawo do maksymalnie 8 tygodni uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

W przypadku dzieci urodzonych w terminie ważne jest to, kiedy odbędzie się hospitalizacja oraz czy zostanie spełniony warunek pobytu dziecka w szpitalu przez przynajmniej dwa kolejne dni, z czego pierwszy z tych dni musi przypadać w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie. Jeżeli dziecko nie będzie hospitalizowane przez minimum dwa kolejne dni w tym okresie, to w przypadku wystąpienia choroby u dziecka po upływie 28 dni od dnia porodu rodzice nie będą już mieli prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Zatem, jeżeli dziecko po raz pierwszy trafi do szpitala 29. dnia po porodzie, to dodatkowego urlopu już nie będzie.

Rodzice dzieci urodzonych z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g będą mieli prawo do maksymalnie 15 tygodni uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Niestety w tym przypadku pracownicy nie będą już mieli prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, pomimo że dziecko było hospitalizowane przed upływem 8. tygodnia od dnia porodu.

Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje bowiem w wymiarze tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia po porodzie do upływu 8. tygodnia po porodzie, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej dwa kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie. Zatem, żeby pracownik mógł mieć prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, dziecko musi być hospitalizowane w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie przynajmniej przez dwa kolejne dni.

Mowa o tym w par. 14 rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 11 marca 2025 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U. poz. 322), które tak jak ustawa wchodzi w życie 19 marca 2025 r. Zgodnie z przywołanym przepisem wniosek o udzielenie pracownicy albo pracownikowi będącemu ojcem wychowującym dziecko uzupełniającego urlopu macierzyńskiego musi zawierać:

1) imię i nazwisko pracownicy albo pracownika (ojca wychowującego dziecko);

2) termin zakończenia urlopu macierzyńskiego;

3) wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński.

Do wniosku należy załączyć zaświadczenie wydane przez szpital, które zawiera informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, jego masie urodzeniowej oraz okresie hospitalizacji dziecka. Dodatkowo potrzebne będzie oświadczenie pracownicy albo pracownika będącego ojcem wychowującym dziecko o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu przez drugiego z rodziców dziecka.

Urlop ten jest udzielany jednorazowo na wniosek składany pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika będącego ojcem wychowującym dziecko. Wniosek ten należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego (art. 180² par. 4 k.p.).

Zgodnie z przepisami przejściowymi, a konkretnie art. 26 ustawy, prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mają pracownicy, którzy w dniu jej wejścia w życie są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika będącego ojcem wychowującym dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

W myśl ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 323 i 858) osobom bezrobotnym, nieubezpieczonym, pracującym na umowę cywilnoprawną (np. umowę o dzieło) czy studiującym przysługuje świadczenie rodzicielskie. Zgodnie z art. 13 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1871) okres przysługiwania świadczenia rodzicielskiego ulega wydłużeniu o czas pobytu dziecka w szpitalu.

Każdy pobyt dziecka w szpitalu ma wpływ na wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia lub 15. tygodnia po porodzie należy sumować, a niepełny tydzień zaokrąglić w górę do pełnego tygodnia. Regulacja ta uwzględnia przerwy pomiędzy kolejnymi hospitalizacjami dziecka. Zatem, jeżeli np. dziecko będzie w szpitalu tydzień i jeden dzień, pracownicy otrzymają dwa tygodnie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Zaświadczenie wydaje szpital, w którym dziecko było hospitalizowane, na podstawie dokumentacji medycznej. Zatem zaświadczenie może wystawić lekarz, położna, pielęgniarka lub administracja szpitala. Powinno ono być wydane od razu podczas wypisu dziecka ze szpitala wraz z kartą informacyjną.

Zgromadzenie dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku do pracodawcy o uzupełniający urlop macierzyński należy do pracowników – rodziców. Może się tak zdarzyć, że dziecko od dnia porodu do upływu odpowiednio 8. albo 15. tygodnia po porodzie będzie kilkukrotnie przebywało w szpitalu. Wówczas rodzice będą musieli złożyć do pracodawcy wszystkie zaświadczenia, które otrzymali ze szpitala, w celu zsumowania okresów hospitalizacji i obliczenia wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

W takiej sytuacji rodzice muszą się zwrócić do lekarza zajmującego się dzieckiem lub do administracji szpitala z prośbą o wydanie zaświadczenia. Powinna w nim zostać zawarta informacja, że hospitalizacja dziecka nie została zakończona. ©℗

Oddajemy stracony czas rodzicom

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że co 10. noworodek to wcześniak. W Polsce ok. 20 tys. dzieci rocznie rodzi się za wcześnie lub musi być hospitalizowane zaraz po narodzinach. Średni czas pobytu w szpitalu skrajnych wcześniaków wynosi 92 dni. Dzięki wchodzącej właśnie w życie ustawie ten czas zostanie oddany rodzicom. Wszyscy, którzy mają za sobą to doświadczenie, wiedzą, że spędzenie pierwszych tygodni z własnym dzieckiem w szpitalu przy inkubatorze, na oddziale neonatologicznym, nie jest niczyim marzeniem. Indywidualne przypadki są oczywiście bardzo różne, nierzadko jednak jedyne, co można w tym czasie robić, to obserwować, jak lekarze i personel medyczny walczą o życie naszego maluszka. Trudno nazwać urlopem macierzyńskim czas, w którym dziecka nie można nawet przytulić. Nie jest też wtedy możliwe nawiązywanie naturalnej rodzicielskiej więzi budowanej przez dotyk, karmienie i utulanie do snu. To nierzadko dłużące się w nieskończoność tygodnie pobytu matki i dziecka w szpitalu. Do tej pory okres ten był po prostu wliczany do urlopu macierzyńskiego – choć tak naprawdę wcale nim nie był. Dziś możemy powiedzieć, że udało nam się skutecznie zlikwidować tę niesprawiedliwość i krzywdę. Państwo polskie zmieniło zasady przyznawania urlopów macierzyńskich, a rodzice wszystkich wcześniaków zyskali dodatkowe dni radości spędzone z nowo narodzonym maluszkiem. ©℗