Program Aktywny Rodzic zastąpił działający dotychczas Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. W okresie przejściowym, kiedy rodzice oczekują na wypłatę 1500 zł "babciowego", mogą nadal liczyć na wypłaty w RKO. Część z nich będzie musiał jednak zwrócić nadpłacone pieniądze.

Rodzinny kapitał opiekuńczy było to świadczenie dla rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Jego celem było częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. RKO przysługiwał na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na dziecko. Rodzice mogli wybrać, czy otrzymywać świadczenie przez rok po 1 tys. zł miesięcznie, czy przez dwa lata po 500 zł miesięcznie.

Program "Aktywny Rodzic" zastępuje działający dotychczas RKO.. ZUS rozpoczął wypłatę pieniędzy, ale wciąż są wnioski, które czekają na rozpatrzenie. Dopóki do rodziców, którzy mają przyznane prawo do RKO, nie dotrą pieniądze z "Aktywnego Rodzica", ZUS będzie wypłacał im dotychczasowe świadczenie. Po przyznaniu nowego świadczenia środki z RKO będą podlegały rozliczeniu.

Ważne

Nie można pobierać za jeden miesiąc dwóch świadczeń, więc RKO wypłacony za miesiące, za które zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w żłobku”, „Aktywnie w domu” lub „Aktywni rodzice w pracy”, podlega rozliczeniu z ZUS.

Aktywny rodzic a RKO

Jeśli rodzice pobrali już na dziecko pełne 12 tys. zł RKO, to z nowego programu mogą ubiegać się o jedno z dwóch świadczeń: „Aktywnie w żłobku” – jeśli dziecko uczęszcza do żłobka bądź „Aktywni rodzice w pracy” – jeśli rodzice są aktywni zawodowo, a dziecko nie chodzi do żłobka.

Jeśli rodzice pobierają na dziecko RKO, ale nie wykorzystali pełniej kwoty 12 tys. zł., to z nowego programu mogą się ubiegać o jedno z trzech świadczeń: „Aktywnie w żłobku”, „Aktywni rodzice w pracy”, a także „Aktywnie w domu”. Przy czym łączna kwota RKO i „Aktywnie w domu” nie może przekroczyć 12 tys. zł na dziecko.

Ważne

Rodzic nie może wrócić do pobierania RKO, jeśli zostanie mu przyznane świadczenie z programu „Aktywny rodzic”, to rodzic nie będzie już mógł ponownie wrócić do pobieranego wcześniej świadczenia RKO. Ale jeśli rodzice pobierają RKO w kwocie po 1 tys. zł miesięcznie, mogą je nadal pobierać na zasadzie praw nabytych do osiągnięcia limitu 12 tys. zł albo ukończenia przez dziecko 35. miesiąca życia.

Jak to działa w praktyce?

Kiedy ZUS przyzna rodzicom prawo do pobierania świadczenia "Aktywny Rodzic", wyda decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia RKO wypłaconego w trakcie trwania procedury rozpatrywania wniosku.

Przykład

Rodzic ma przyznane prawo do RKO na dziecko od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r. ZUS przekazuje rodzicowi środki po 1 tys. zł. 4. dnia każdego miesiąca. W październiku br. rodzic złożył wniosek o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”. W listopadzie br. ZUS przyznał prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” od października br. i wypłacił to świadczenie 29 listopada br. za październik br. Świadczenia z programu „Aktywny rodzic” są wypłacane w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, dlatego następna płatność, czyli za listopad będzie na koniec grudnia. Oznacza to, że w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie – w celu zachowania ciągłości wypłat – ZUS wypłacił RKO rodzicowi 4 października i 4 listopada. Wraz z przyznaniem nowego świadczenia ZUS uchylił prawo do RKO. Ponieważ nie można pobierać dwóch świadczeń za ten sam okres, RKO jako świadczenie niższe podlegał rozliczeniu z ZUS za okres, za który przyznano wyższe świadczenie z nowego programu.

Kto musi zwrócić RKO?

Jak informuje ZUS, prawo do RKO zostało uchylone dla 42 tys. dzieci, a kolejne wnioski są rozpatrywane. Rodzice w dniach 4-5 grudnia otrzymali na PUE ZUE (eZUS) informację o przyznaniu prawa do świadczeń z programu „Aktywny Rodzic” i decyzję o uchyleniu prawa do RKO oraz możliwych sposobach rozliczenia nadpłaconego świadczenia RKO.

Ważne

Nadpłaconą kwotę RKO można rozliczyć z ZUS dokonując jednorazowej wpłaty na rachunek ZUS albo w ratach. Wpłaty należy dokonać na numer rachunku bankowego, z którego ZUS przekazał przelew ze świadczeniem, a w tytule przelewu należy wprowadzić dane które były w tytule przelewu otrzymanego z ZUS z kwotą RKO.

Są to następujące dane:

  • imię i nazwisko dziecka;
  • numer sprawy widoczny w przelewie przychodzącym (np. przykład przelewu z 20.11.2024 r. „TO010000C241120TRK/numer sprawy”) jest to ciąg cyfr znajdujący się po znaku „/”;
  • informacja, za jaki okres i jakie świadczenie jest zwracane „zwrot świadczenia RKO za okres MM RRRR”.

Nadpłaconą kwotę RKO ZUS może również potrącać miesięcznie z bieżących świadczeń dla rodzin np. ze świadczenia wychowawczego 800+ albo ze świadczenia przyznanego z programu Aktywny Rodzic. Rodzice mogą uzgodnić z ZUS wysokość miesięcznych rat potrąceń z bieżących świadczeń.

O preferowanym sposobie rozliczenia klienci mogą poinformować ZUS na formularzu POG przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS/eZUS.

Zwrotów RKO można uniknąć składając przed wnioskiem o świadczenie z programu „Aktywny Rodzic”, wniosek o rezygnację z RKO. Można to zrobić na formularzu POG przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS/eZUS na 7 dni przed terminem, w którym rodzic zawsze otrzymywał RKO na konto.

Ważne

Jeśli rodzic zrezygnował z pobierania RKO, ale otrzymał decyzję odmowną w odniesieniu do świadczenia z programu „Aktywny Rodzic” nie będzie mógł już ponownie przejść na świadczenie RKO. Będzie natomiast mógł ubiegać się o świadczenie „Aktywnie w domu”.

ZUS radzi, by w takim przypadku poczekać na informację o przyznaniu nowego świadczenia, a potem rozliczyć się z ZUS z nadpłaconego RKO.