Zarejestrowany partner równy zaobrączkowanemu

Uzyska również prawo do odprawy pośmiertnej, renty rodzinnej czy zasiłku pogrzebowego. Pracodawcom w związku z tym przybędą kolejne obowiązki, bo będą musieli zweryfikować regulaminy pracy, płac i socjalne. Wzrosną także oczywiście ich wydatki. A wszystko za sprawą dwóch ustaw, których projekty są w konsultacjach publicznych – ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (nr UD87) oraz przepisów ją wprowadzających (nr UD88).

Zapewniają one ochronę prawną nieformalnym parom, w tym związkom osób tej samej płci. Realizują wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka m.in. z 12 grudnia 2023 r. w sprawie Przybyszewskiej (skarga nr 11454/17) oraz z 19 września 2024 r. w sprawie Formela (skarga nr 58828/12).

Przepisy wprowadzające ustawę zmieniają niemal 250 aktów prawnych, przyznając osobie pozostającej w zarejestrowanym związku prawo do wielu krótko- i długoterminowych świadczeń z obszaru kadrowo-płacowego.

Po śmierci partnera

Zarejestrowany partner będzie miał prawo do świadczeń z tytułu śmierci swojego konkubenta, który był pracownikiem. Wypracowane przez zatrudnionego do chwili jego zgonu wynagrodzenie i zasiłki oraz należną odprawę pośmiertną zakład pracy będzie musiał wypłacić nie tylko jego małżonkowi czy innym bliskim spełniającym warunki wymagane do otrzymania renty rodzinnej, lecz także osobie, która była w zarejestrowanym związku ze zmarłym. Partner odbierze również dokumentację pracowniczą po zmarłym, który pracował na etacie.

Po śmierci partnera druga osoba w związku oraz jej dzieci zasilą grono uprawnionych do zasiłku pogrzebowego, renty rodzinnej po nim, a od przyszłego roku – również do renty wdowiej.

Zarejestrowany partner na tych samych zasadach co małżonek znajdzie się też w grupie osób, które zmarły emeryt (będący drugą osobą w związku) ma prawo wskazać jako uprawnione po jego śmierci do otrzymania jednorazowego świadczenia pieniężnego. Gdyby zaś przed śmiercią emeryt chciał w tym katalogu umieścić kogoś spoza bliskich spełniających warunki uzyskania renty rodzinnej, to potrzebna będzie zgoda formalnego partnera, koniecznie w formie pisemnej.

Jeżeli osoba będąca w związku partnerskim umrze wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, jej partner otrzyma jednorazowe odszkodowanie z ubezpieczenia wypadkowego na takich samych warunkach jak małżonek zmarłego.

Partner odziedziczy też część środków emerytalnych zgromadzonych na subkoncie prowadzonym przez ZUS dla drugiej osoby w związku.

Zasiłek i urlop opiekuńczy

Po zmianach osoba będąca w związku partnerskim będzie mogła wziąć zasiłek opiekuńczy w celu zaopiekowania się swoją drugą połową pozostającą na zwolnieniu lekarskim. Także na jej dziecko (zdrowe lub chore), gdy partner znajdzie się w szpitalu albo jeśli z powodu porodu lub choroby nie da rady sprawować osobistej opieki nad potomkiem.

Konkubent będzie też mógł skorzystać z urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia osobistej opieki bądź wsparcia drugiej osobie w związku lub jej dzieciom, jeśli będzie to niezbędne z poważnych względów medycznych.

Zarejestrowany partner lub jego dzieci zyskają status osoby współpracującej ze swoim towarzyszem życia będącym zleceniobiorcą lub przedsiębiorcą, jeśli będą prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe oraz pomagali mu w wykonywaniu zlecenia bądź pozarolniczej działalności gospodarczej. Zostaną zatem objęci z tego tytułu obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym.

Ponadto konkubent, będący rodzicem dziecka w fazie prenatalnej będzie mógł złożyć w przypadku ciąży powikłanej wniosek o objęcie go jednym z elastycznych systemów czasu pracy, tj. przerywanym, ruchomym bądź indywidualnym.

Środki w PPK

W razie rozpadu wspólności majątkowej między partnerami w trakcie trwania związku albo po jego rozwiązaniu lub unieważnieniu czy śmierci partnera część jego środków zgromadzonych w pracowniczym planie kapitałowym przypadnie jego konkubentowi.

Jeśli każdy z partnerów z zarejestrowanego związku ma rachunek PPK w tej samej instytucji ubezpieczeniowej, będą mogli po ukończeniu 60 lat pobierać z programu wspólne świadczenie partnerskie. Członek PPK będzie mógł się starać o wypłatę środków zgromadzonych na rachunku PPK również w razie poważnej choroby partnera.©℗

Wejście w buty męża lub żony

Subkonto to od strony technicznej niejako dodatkowa zakładka w ramach funduszu emerytalnego, widoczna na profilu ubezpieczonego na platformie PUE ZUS/e-ZUS. Założył je ZUS każdej osobie ubezpieczonej urodzonej po 31 grudnia 1968 r., a w przypadku osób urodzonych między 31 grudnia 1948 r. a 31 grudnia 1968 r. – jeśli zawarły one umowę z otwartym funduszem emerytalnym (OFE). Na subkonto trafiają fundusze w wysokości 4,38 proc. podstawy wymiaru składki emerytalnej.

Pieniądze na nim zgromadzone – inaczej niż ulokowane w podstawowym funduszu emerytalnym w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – podlegają podziałowi i dziedziczeniu w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa, ustania wspólnoty majątkowej czy śmierci właściciela subkonta. Można powiedzieć, że to jedyne kwoty z obowiązkowego funduszu emerytalnego, które podlegają dziedziczeniu na rzecz małżonka czy innych bliskich – a po wejściu w życie przepisów o związkach partnerskich będzie je dziedziczył zarejestrowany partner zmarłego. Warto więc takie subkonto mieć. Podczas trwania wspólności majątkowej środki zapisane na subkoncie wchodzą do majątku wspólnego małżonków czy partnerów, który w przypadku rozwodu, rozstania czy wprowadzenia rozdzielności majątkowej podlega podziałowi. Podział majątku wspólnego następuje na podstawie postanowienia sądu lub na mocy umowy zawartej przed notariuszem.

Regulaminy socjalne do przeglądu

Wprowadzenie do porządku prawnego instytucji rejestrowanego związku partnerskiego wpłynie na te obszary prawa, w których liczy się skład rodziny lub gospodarstwa domowego. Dotyczy to nie tylko ustaw, w których ten skład został określony, lecz także pozostałych, czego przykładem jest ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Pomocy z funduszu socjalnego szef udziela na podstawie kryterium socjalnego po zbadaniu sytuacji materialnej, rodzinnej i życiowej pracownika bądź innej osoby uprawnionej. Ustawodawca nie precyzuje dokładnie kryterium socjalnego – robią to pracodawcy w regulaminach socjalnych wydawanych na mocy art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS. Po wejściu w życie opisywanych projektów pracodawcy będą musieli je zweryfikować tak, by nie dyskryminowały zarejestrowanego partnera w dostępie do świadczeń przyznawanych z funduszu. Nie spowoduje to jednak konieczności automatycznej korekty wszystkich regulaminów socjalnych w firmach. A to dlatego, że sytuację socjalną zainteresowanego precyzują one według różnych przesłanek. Coraz częściej jest to faktyczne prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, a niepozostawanie w związku formalnym. Trzeba też pamiętać, że zmiana regulaminu socjalnego wymaga uzgodnień ze związkami zawodowymi lub przedstawicielem pracowników.