Zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS) środki tego funduszu mogą być wydawane wyłącznie na działalność socjalną pracodawcy. Pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS. Zgodnie z tym przepisem działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:
● różnych form wypoczynku,
● działalności kulturalno-oświatowej czy sportowo-rekreacyjnej,
● opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
● udzielania pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także
● zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
Jak wynika z art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS, zasady przeznaczania środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej pracodawca określa w regulaminie tego funduszu, skonsultowanym z zakładową organizacją związkową. Pracodawca, u którego nie działa związek zawodowy, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Z kolei wydawanie posiłków profilaktycznych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, nie jest działalnością socjalną w rozumieniu ustawy o ZFŚS. Obowiązek ich nieodpłatnego zapewnienia wynika bowiem wprost z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w kodeksie pracy (art. 232 k.p.) i spoczywa na pracodawcy. Dlatego też posiłki profilaktyczne wydawane na podstawie powyższego rozporządzenia nie mogą być finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Odmienną sytuację stanowiłoby np. dofinansowanie posiłków dla pracowników, którzy nie wykonują prac w warunkach szczególnie uciążliwych. W takim przypadku pracodawca – pomimo braku ustawowego obowiązku – może finansować lub współfinansować takie posiłki (np. w postaci bonów, kuponów itp.). Należy jednak pamiętać, że nie będą one w pełni zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, a jedynie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Oczywiście trzeba przy tym pamiętać, że takie dofinansowanie musi wynikać bezpośrednio z regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i – zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS – być uzależnione od sytuacji materialnej pracowników (przyznając jakiekolwiek świadczenia finansowane z powyższego funduszu, pracodawca powinien każdorazowo rozpatrywać sytuację materialną, życiową, rodzinną, zdrowotną itp. osoby uprawnionej do korzystania z przewidzianych w nim świadczeń). Jednak w związku z tym, że w omawianym przypadku chodzi o zapewnienie posiłków profilaktycznych związanych z bhp, pracodawca nie może finansować ich zakupu ze środków funduszu socjalnego.
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 800).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).
Art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).