Nasz zleceniobiorca, student, 5 września 2024 r. ukończy 26 lat. Dotychczas nie opłacaliśmy za niego składek, bo korzystał z ustawowego zwolnienia. Jak jednak należy postąpić w odniesieniu do wynagrodzenia należnego za wrzesień? Czy wypłacić je z dołu w październiku i potrącić składki proporcjonalnie do dni po utracie statusu studenta?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy odwołać się do art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa). Z przepisów tych wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Wyjątek stanowią osoby, które są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami do ukończenia przez nie 26 lat. Zatem ustawodawca uzależnia obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia od wieku oraz posiadania przez zleceniobiorcę statusu studenta.
Trzeba jeszcze wspomnieć o zbiegach tytułów do ubezpieczenie określonych w ustawie. I tak obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń i opłacania za niego składki będzie wyłączony, gdy zleceniobiorca ma dodatkowy tytuł ubezpieczenia, np. wykonuje u innego płatnika umowę o pracę. Aby skorzystać ze zwolnienia, podstawa wymiaru składek z etatu musi wynosić nie mniej niż aktualne minimalne wynagrodzenie. Podobnie będzie, gdy zleceniobiorca wykonuje już inną lub inne umowy zlecenia, z których składki są opłacane od podstawy nie niższej niż minimalne wynagrodzenie.
Okolicznością zwalniającą z obowiązku podlegania ubezpieczeniom ze zlecenia będzie także prowadzenie działalności gospodarczej, ale tylko wtedy, gdy składki są opłacane od podstawy nie niższej niż 60 proc. przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia.
Zdaniem ZUS
W kontekście opisywanej sytuacji szczególne użyteczne będzie stanowisko zawarte w piśmie ZUS z 6 sierpnia 2024 r., znak DI/100000/43/684/2024. Zakład zwrócił w nim uwagę na kilka ważnych kwestii. Po pierwsze, podkreślił, że dla ustalenia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osobę mającą status studenta kluczowe znaczenie ma określenie okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. Dopiero po tym należy obliczyć wysokość podstawy wymiaru składek, termin i sposób ich rozliczenia. Po drugie, wskazał, że obowiązek składkowy ma charakter pochodny (wtórny) wobec obowiązku podlegania ubezpieczeniom. A więc obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istnieje tylko wtedy, gdy istnieje obowiązek ubezpieczeń społecznych (obowiązek podlegania tym ubezpieczeniom). Po trzecie, zwrócił uwagę, że o obowiązku opłacenia składek decyduje to, za jaki okres przysługuje wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, a nie to, kiedy zostanie ono wypłacone. W konsekwencji nie decyduje o nim termin wypłaty wynagrodzenia, lecz jego źródło oraz okres, za który jest należne.
WAŻNE O obowiązku opłacenia składek decyduje to, za jaki okres przysługuje wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, a nie to, kiedy zostanie wypłacone.
Finalnie ZUS uznał, że w przypadku zleceniobiorcy, który nie ukończył 26 lat i utracił status studenta lub który ma status studenta, ale ukończył 26 lat w trakcie danego miesiąca, składki na ubezpieczenia społeczne należy opłacać proporcjonalnie do liczby dni podlegania przez zleceniobiorcę obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
Podsumowanie
W opisywanej sytuacji, gdy student ukończy 26 lat 5 września, a wynagrodzenie za wrzesień (z dołu) jest wypłacane w październiku, płatnik składek nie potrąci składek od wynagrodzenia należnego za okres od 1 do 5 września. Natomiast potrąci je za okres od 6 do 30 września, a więc proporcjonalnie do liczby dni podlegania przez zleceniobiorcę obowiązkowym ubezpieczeniom. Musi przy tym pamiętać o konieczności zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń od 6 września 2024 r. Obowiązkowe będą dla niego składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i wypadkowe, zaś ubezpieczenie chorobowe będzie dobrowolne.
Obowiązek ubezpieczeń ze zlecenia nie powstanie, gdy wystąpi opisany wyżej zbieg tytułów ubezpieczeniowych – gdy ubezpieczenia społeczne ze zlecenia u danego płatnika będą dla niego jedynie dobrowolne. Wtedy obowiązkowe będzie jedynie ubezpieczenie zdrowotne. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497)