Sejmowa komisja ustawodawcza podzieliła zastrzeżenia zgłoszone przez Irenę Lipowicz, rzecznika praw obywatelskich, związane z niekonstytucyjnością przepisów dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego. Na ich podstawie prawo do pomocy utraciła ponad połowa osób zajmujących się niepełnosprawnym członkiem rodziny.
Wydana przez posłów opinia dotyczy złożonego przez RPO wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie art. 11 ust 1 i 3 ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1548). Kwestionowany przepis wprowadził trwający od stycznia do czerwca tego roku okres przejściowy obejmujący osoby, które otrzymały prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przed 31 grudnia 2012 r.
Decyzje przyznające im wsparcie wygasły 30 czerwca. Opiekunowie musieli więc ponownie złożyć wniosek o świadczenie. Jednak w związku z tym, że zmieniły się warunki, od których zależy uzyskanie tej formy wsparcia, ponad połowa z nich nie jest w stanie spełnić nowych wymogów. Przeznaczony dla tej grupy osób specjalny zasiłek opiekuńczy także trudno jest uzyskać, więc od lipca osoby te zostały bez żadnych świadczeń.
RPO zarzuciła tym przepisom naruszenie wywodzonych z art. 2 konstytucji zasad ochrony praw nabytych oraz zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa. Rzecznik argumentował, że ustawodawca może zmieniać zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, ale nie powinien nimi obejmować tych opiekunów, którzy już są uprawnieni do pomocy. Ponadto opiekunowie znaleźli się w sytuacji, w której muszą ponosić konsekwencje wykrytych przez rząd nieprawidłowości (to one spowodowały zmianę przepisów).
– Komisja uznała zarzuty postawione przez panią rzecznik za zasadne i postanowiła, że opinia o naruszeniu przez wspomniane przepisy konstytucji zostanie zaprezentowana w trakcie rozprawy przed trybunałem – mówi Borys Budka, poseł PO, wybrany do reprezentowania Sejmu w tej sprawie.
Zastrzeżenia sugerujące niekonstytucyjność wprowadzenia okresu przejściowego i pozbawienia dotychczas uprawnionych opiekunów świadczenia pielęgnacyjnego były zgłaszane przez Rządowe Centrum Legislacji na etapie projektu nowelizacji przepisów oraz w trakcie prac nad nią w Sejmie. Posłowie zdecydowali się jednak na poparcie rządowych propozycji i przyjęli zmiany w zaproponowanym brzmieniu.
Osoby, które utraciły świadczenie pielęgnacyjne, mogą składać wnioski o specjalny zasiłek opiekuńczy

O świadczeniu decyduje data powstania niepełnosprawności

Od początku tego roku uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego wymaga spełnienia dodatkowych warunków. Pomoc ta może zostać przyznana, jeżeli:

● niepełnosprawność osoby, która wymaga stałej opieki, powstała, zanim ukończyła ona 18 lub 24 lata,

● w tym drugim przypadku (do 24 lat) tylko wówczas, gdy dysfunkcja na zdrowiu zaistniała w trakcie nauki w szkole lub uczelni.

Wprowadzenie tych wymogów przesądziło, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego mają głównie rodzice zajmujący się niepełnosprawnymi dziećmi. Z kolei opiekunowie dorosłych niesamodzielnych członków rodziny mogą się starać o specjalny zasiłek opiekuńczy. Ta forma wsparcia jest jednak uzależniona od kryterium dochodowego, wynoszącego 623 zł na osobę w rodzinie.