Dodatkowy zasiłek opiekuńczy to świadczenie przewidziane po raz pierwszy w specustawie o COVID-19. Kolejne okresy, w których można się o nie ubiegać, przedłużane są rozporządzeniami Rady Ministrów. Także w tym przypadku nie zmieniły się zasady jego przyznawania. Będą mogli z niego skorzystać:
  • rodzice dzieci do lat ośmiu,
  • rodzice dzieci niepełnosprawnych, także starszych,
  • rodzice lub opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych.
Zasiłek przysługuje osobie, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Dla ubezpieczonych, którym zasiłki wypłaca płatnik, to on będzie adresatem oświadczenia, w przypadku zaś osób otrzymujących zasiłki bezpośrednio z ZUS konieczne będzie złożenie oświadczenia do ZUS.
Obecnie zostały zamknięte szkoły, w tym klasy początkowe, otwarte są jednak żłobki i przedszkola. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje, jak poprzednio, w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko. Nie oznacza to jednak, że rodzice dziecka w żłobku lub przedszkolu z dodatkowego zasiłku nie skorzystają, przepisy pozwalają bowiem na jego wypłatę nawet w przypadku otwarcia tych placówek, jeśli nie mogą zapewnić opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 (np. dana placówka jest akurat zamknięta). Zasiłek będzie mógł pobrać także rodzic, którego dzieckiem na co dzień zajmuje się niania lub dzienny opiekun, ale nie będzie to możliwe z powodu COVID-19.
Zasiłek z powodu zamknięcie placówki, braku możliwości zapewnienia przez placówkę, nianię lub dziennego opiekuna opieki z powodu COVID-19 nad dzieckiem niepełnosprawnym przysługuje na nieco innych zasadach. Wydłużone są limity wieku dziecka. Zasiłek przysługuje rodzicom dziecka w wieku:
  • do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
  • do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
  • do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Zasiłek uzyskają także opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych, jeśli zamknięta została placówka, do której taka osoba uczęszcza, albo placówka ta nie może zapewnić opieki z powodu COVID-19.
ZUS wypłaca zasiłek na podstawie otrzymanych oświadczeń, nie jest bowiem w stanie sprawdzić od razu, czy wszystkie warunki są spełnione i jednocześnie wypłacić świadczenie w terminie. Gdyby jednak później okazało się, że osoba nie spełniała warunków do pobrania zasiłku, np. nie sprawowała opieki nad dzieckiem albo opiekę te mógł zapewnić drugi opiekun, zasiłek będzie uznany za nienależny. W takim przypadku ZUS wyda decyzję zobowiązującą do zwrotu zasiłku wraz z odsetkami po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania. Ma to dość dużo czasu, bo decyzji tej nie można wydać później niż w terminie pięciu lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależny zasiłek opiekuńczy. Z kolei same należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się tej decyzji.
Podstawa prawna
•rozporządzenie Rady Ministrów z 5 listopada 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. poz. 1961)
Anna Kwiatkowska jest ekspertem od ubezpieczeń społecznych