W jakiej klasyfikacji budżetowej ująć wydatek na likwidację nielegalnych wysypisk na terenie miasta? [PORADNIA]

Z poradni dowiesz się m.in: Czy prawidłowe jest ujmowanie odsetek od zaciągniętych kredytów i pożyczek w klasyfikacji 757/75702/807? W którym paragrafie ująć wsparcie gminy dla powiatu na konkurs ekologiczny związany z promowaniem segregowania odpadów? W jakiej klasyfikacji budżetowej ująć wydatek na likwidację nielegalnych wysypisk na terenie miasta?

W tym zakresie na uwagę zasługują art. 89 i 90 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z postanowień art. 89 wynika m.in., że jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

2) finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Z kolei z art. 90 u.f.p. wynika, że na finansowanie wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym ujęte w ramach przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3 u.f.p., JST mogą zaciągać pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, o ile ustawa tworząca fundusz lub osobę prawną tak stanowi.

Wymaga jednocześnie podkreślenia, że konsekwencją zaciągania ww. zobowiązań jest powstanie należności ubocznych w postaci odsetek. Nie ma wątpliwości, że odsetki powinny zostać odpowiednio ujęte pod względem klasyfikacji budżetowej. Wymieniony w pytaniu dział 757 ma oznaczenie „Obsługa długu publicznego”, natomiast rozdział 75702 ma oznaczenie: „Obsługa papierów wartościowych, kredytów i pożyczek oraz innych zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego zaliczanych do tytułu dłużnego ‒ kredyty i pożyczki”. Co do podanych podziałek klasyfikacyjnych należy wskazać, że są one prawidłowe. Problematyczne jest jednak stosowanie paragrafu 807 mającego oznaczenie: „Odsetki, dyskonto i inne rozliczenia dotyczące skarbowych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek oraz innych instrumentów finansowych, związanych z obsługą długu krajowego”. Wydawać by się mogło, że ten paragraf powinien mieć zastosowanie do ujmowania wydatków z tytułu ww. odsetek, czyli kosztów obsługi odsetek od zobowiązań. Należy jednak zauważyć, że ustawodawca przewidział bardziej szczegółowe rozwiązanie klasyfikacyjne, a mianowicie paragraf 811 mający oznaczenie: „Odsetki od samorządowych papierów wartościowych lub zaciągniętych przez jednostkę samorządu terytorialnego kredytów i pożyczek”. Z porównania ww. paragrafów wynika, że paragraf 811 odwołuje się do odsetek od zobowiązań zaciąganych przez JST, tymczasem wspomniany wyżej paragraf 807 dotyczy w ogólności odsetek od zobowiązań bez wyszczególnienia podmiotów je zaciągających.

W kontekście podanych zależności pomocne może być wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 3 października 2023 r. (znak WK-602/38/2023). Czytamy w nim, że „Zastosowano nieprawidłową klasyfikację budżetową wydatków związanych z zapłatą odsetek od kredytów i pożyczek, a mianowicie wydatki w ww. zakresie ewidencjonowano z klasyfikacją budżetową dział 757, rozdział 75702, § 8070, natomiast powinny one zostać ujęte w § 8110 – odsetki od samorządowych papierów wartościowych lub zaciągniętych przez jednostkę samorządu terytorialnego kredytów i pożyczek”.

Podsumowanie: W podanym stanie faktycznym należy zastosować dział 757, rozdział 75702 oraz paragraf 811, który jest szczególnym rozwiązaniem klasyfikacyjnym, jeśli chodzi o odsetki od zobowiązań zaciąganych przez JST. ©℗

Odpowiedź na pytanie warto poprzedzić odniesieniem się do kwestii zadań własnych realizowanych przez powiat, których katalog został określony w art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym. Z jego treści wynika m.in., że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie ochrony środowiska i przyrody. Jest to pojemne określenie, które może obejmować w szczególności zadania związane z promowaniem ekologicznego postępowania z odpadami. Powyższe ustalenie jest o tyle istotne, że gmina nie może swobodnie przekazywać wsparcia dla innych jednostek samorządu terytorialnego, zasadniczo ogranicza ją bowiem właśnie spektrum zadań, które są ustawowo przypisane odbiorcy wsparcia (pomocy finansowej), którym akurat w podanym stanie faktycznym jest powiat.

Skoro potwierdzona została dopuszczalności wydatku na podany cel, przejść można do aspektu klasyfikacji budżetowej. I tak, co do podanego działu 900 mającego oznaczenie: „Gospodarka komunalna i ochrona środowiska” – to jest on właściwy rodzajowo. Podobnie należy wypowiedzieć się w kwestii paragrafu 271 mającego oznaczenie: „Dotacja celowa na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań bieżących”. Natomiast co do sugerowanego rozdziału 90002 mającego oznaczenie: „Gospodarka odpadami komunalnymi”, to istnieją poważne przeciwwskazania do jego zastosowania. Z opisu tego rozdziału wynika, że ujmuje się w nim wyłącznie dochody gmin z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i wszystkie wydatki gmin związane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, o których mowa w art. 6r ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przy takim opisie rozdziału 90002, nie ma więc podstaw, aby ujmować w nim wydatki przeznaczone na pomoc finansową dla powiatu, skoro powiat nie realizuje zadania związanego z gospodarowaniem odpadami komunalnymi.

Szczególnie użyteczne w ocenie tego zagadnienia może być stanowisko zawarte w uchwale nr 24/1281/2023 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 11 października 2023 r. W podanym orzeczeniu weryfikowano zbliżony zakresowo stan faktyczny, czyli zapisy w planie wydatków w zakresie dotacji celowej dla powiatu z przeznaczeniem na zadanie związane z konkursem dotyczącym promowania segregacji odpadów. Organ nadzoru stwierdził m.in., że: „Analiza załączników Nr 2 pn. «Wydatki» i Nr 6 pn. «Zestawienie planowanych kwot dotacji udzielonych z budżetu Gminy w roku 2023» do uchwały budżetowej (po zmianach wprowadzonych badaną uchwałą w dniu 22 września 2023 r.) wykazała brak spójności pomiędzy wymienionymi załącznikami. W załączniku Nr 2 pn. «Wydatki» są planowane wydatki w dz. 900 (Gospodarka komunalna i ochrona środowiska), rozdz. 90002 (Gospodarka odpadami komunalnymi), § 2710 (Dotacja celowa na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań bieżących) w kwocie 15 000,00 zł, natomiast w załączniku Nr 6 dotacja w kwocie 15 000,00 zł dla Powiatu (…) została wykazana w rozdz. 90095 (Pozostała działalność), § 2710. Rada Gminy w dniu 22 września 2023 r. podjęła uchwałę Nr LIX/444/2023 w sprawie udzielenia pomocy finansowej Powiatowi (…) w kwocie 15 000,00 zł z przeznaczeniem na zorganizowanie i przeprowadzenie Konkursu (…) Nakręcona segregacja”. Zatem właściwym rozdziałem klasyfikacji jest 90095, a nie 90002.

Podsumowanie: W podanym stanie faktycznym należy zastosować dział 900, rozdział 90095 (Pozostała działalność) oraz paragraf 271. ©℗

Na początku warto odnieść się do kwestii realizowania przez gminę jej zadań przez spółkę komunalną. Takie rozwiązanie ma podstawy normatywne przede wszystkim w art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej, w którym postanowiono, że gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego. Z kontekstu pytania wynika, że spółka realizuje na rzecz gminy określone zadania związane z szeroko pojętym administrowaniem zasobem gminnym. Z tego tytułu dochodzi więc do różnych przepływów środków pieniężnych pomiędzy gminą a spółką, zarówno po stronie dochodowej, jak i po stronie wydatkowej. Przepływy te muszą następować z uwzględnieniem odpowiedniego rozwiązania w zakresie klasyfikacji budżetowej.

Z punktu widzenia doboru klasyfikacji budżetowej istotne jest to, że do rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych został w 2021 r. wprowadzony nowy rozdział 70007 mający oznaczenie: „Gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy”. Co istotne, w opisie zawartym w końcowej części załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia m.in. podano: „W jednostkach samorządu terytorialnego w rozdziałach:

– 70005, 70007,

– 71004, 71012, 71015,

– 90001, 90003, 90004, 90005,

– 92503

ujmuje się wszystkie dochody i wydatki na realizację zadań, bezpośrednio związane ze świadczeniem usług publicznych, o których mowa w tych rozdziałach, natomiast w rozdziale właściwym dla danej jednostki, w szczególności w rozdziałach: 70001, 70004, 71001, 71002, 71003, 75018, 75020, 75023, 75026, 75085, 90017, w zakresie wydatków wykazuje się wyłącznie wydatki związane z utrzymaniem stanowisk pracy”.

Zatem przy zastosowaniu rozdziału 70007 nie jest prawidłowe stosowanie do ujmowania ww. rozliczeń wyłącznie rozdziału 70005 mającego oznaczenie: „Gospodarka gruntami i nieruchomościami”.

Na kanwie podanego stanu faktycznego warto przytoczyć ustalenie zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 3 października 2023 r. (znak WK.WR.40.34.2023.316). W podanym dokumencie zawarto następujące ustalenie:

„Dochody z tytułu opłat czynszowych przekazywanych przez spółkę Zakład Administracji Mieszkaniami Gminnymi Gminy (…) na konto Urzędu oraz wydatki Gminy z tytułu świadczenia przez spółkę ZAMG usługi zarządzania i administrowania zasobem gminnym w całości klasyfikowane były w rozdziale 70007 «Gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy» pomimo, iż część tych dochodów i wydatków dotycząca lokali użytkowych, garaży i innych lokali niemieszkalnych powinna być klasyfikowana w rozdziale 70005 «Gospodarka gruntami i nieruchomościami». Na mocy rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 26 lipca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1382) wprowadzony został nowy rozdział 70007, w którym począwszy od 1 stycznia 2022 r. powinny być klasyfikowane wyłącznie dochody i wydatki Gminy dotyczące gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy”. W ramach wniosku pokontrolnego nakazano jednostce aby klasyfikować w rozdziale 70007 „Gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy” dochody i wydatki gminy dotyczące gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy.

Podsumowanie: W podanym stanie faktycznym należy zastosować dział 700, jednak nie ma przesłanek, aby wszystkie dochody/wydatki ujmować wyłącznie w rozdziale 70005, część z nich dotyczy bowiem gospodarowania zasobem mieszkaniowym gminy, a dla nich właściwy będzie rozdział 70007. ©℗

Wstępnie należy przypomnieć o art. 7 ust. 1 ustawy samorządzie gminnym, w którym zapisano, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Skoro mowa o usuwaniu odpadów z nielegalnych terenów, warto jeszcze wspomnieć art. 6r ust. 2b ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w którym postanowiono, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania w rozumieniu ustawy o odpadach.

Zapewne więc chodzi o przeznaczenie wydatków budżetowych na ww. cel ustawowy, związany z usuwaniem odpadów z miejsc do tego nieprzeznaczonych, czyli nielegalnych wysypisk. Nie ma wątpliwości, co do możliwości przeznaczenia środków na wspomniany wydatek. Kwestią wtórną jest ustalenie klasyfikacji budżetowej.

Należy przyjąć, że odpowiedni będzie dział 900 klasyfikacji oznaczony: „Gospodarka komunalna i ochrona środowiska”. Następnie należy przyjąć rozdział 90026 oznaczony: „Pozostałe działania związane z gospodarką odpadami” i paragraf wydatkowy 430 oznaczony: „Zakup usług pozostałych”. Z opisu tego paragrafu wynika, że obejmuje on wydatki funduszu operacyjnego, którego przeznaczenie jest niejawne, oraz wydatki na zakup usług (z wyjątkiem: usług świadczonych przez osoby fizyczne, objętych paragrafami: 401 do 403, 405, 406, 408 do 410 i 417, oraz usług wymienionych w paragrafach: 426 do 429, 432 do 440, 461 do 463 i 470); usługi drukarskie, introligatorskie, powielanie, kopiowanie; usługi transportowe związane z przewozem rzeczy, m.in.: opłaty za przewóz wszelkich towarów obcymi środkami transportu przy zakupach loco magazyn dostawcy, wraz z kosztami załadowania i wyładowania, jeśli nie zostały one wyodrębnione w rachunku za transport, np. transport opału z dostawą do piwnic oraz inne tamże wymienione.

Podsumowanie: W podanym stanie faktycznym należy zastosować dział 900, rozdział 90026 oraz paragraf 430. ©℗